Giải bài Tiếng Việt trang 9 sách bài tập Ngữ văn 12 - Cánh diều

Câu 1

Trả lời Câu hỏi 1 trang 9 SBT Văn 12 Cánh diều

Tìm biện pháp nghịch ngữ được Vũ Trọng Phụng sử dụng trong các ngữ liệu sau (trích từ tiểu thuyết Số đỏ):

a, Người ta đã nghĩ đến cả thuốc thánh đền Bia vừa mới chữa một người ho lao và một người cảm thương hàn bằng bùn đen và cứt trâu, công hiệu đến nỗi họ mất mạng, và quan trên lại điều tra rằng có một tụi cường hào tổ chức ra thành, mà tụi cường hào ấy lại ăn cắp tiền quỹ nữa, nên tự nhiên cũng hết thiêng liêng… Những việc trắc trở như thế đã làm cho ông già hơn tám mươi tuổi phải chết một cách bình tĩnh.

b, Sáng hôm sau, đúng 7 giờ thì cất đám. Hai viên cảnh sát thuộc bộ thứ 18 là Min Đơ và Min Toa đã được thuê giữ trật tự cho đám ma. Giữa lúc không có ai đáng phạt mà phạt, đương buồn rầu như những nhà buôn sắp vỡ nợ, mấy ông cảnh binh này được có đám thuê thì sung sướng cực điểm, đã trông nom rất hết lòng. Thành thử tang gia ai cũng vui vẻ cả, trừ một Tuyết.

c, Thấy không “giới thiệu” bà Phó nữa thì hóng. Xuân lại nói:

- Đây là bà Phán, một phụ nữ đã thủ tiết với hai đời chồng, một bậc mẹ hiền, có công với làng thể thao!

d, Xuân Tóc Đỏ chỉ nghe lỏm được có thế. Ở quầy bên cạnh, từ đấy trở đi chỉ còn thấy tiếng đĩa bát lạch cạch, vì hai người thám tử đã nhất định giữ kín những bí mật đã hở.

Phương pháp giải:

Đọc lại kiến thức về biện pháp nghịch ngữ.

Lời giải chi tiết:

a, “công hiệu đến nỗi họ mất mạng”, “chết một cách bình tĩnh”

b, “tang gia ai cũng vui vẻ cả”

c, “thủ tiết với hai đời chồng”

d, “giữ kín những bí mật đã hở”

Câu 2

Trả lời Câu hỏi 2 trang 9 SBT Văn 12 Cánh diều

Tìm và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ nghịch ngữ trong các ngữ liệu sau:

a, Phải viết thôi! Viết để quên đi, viết để nhớ lại. [...] Cần phải viết về những người thân yêu cũng như về những con người xa lạ hằng ngày nườm nượp qua đường vô tình trở thành nhân chứng của cuộc đời nhau. (Bảo Ninh)

b, Sự sống nảy sinh từ trong cái chết, hạnh phúc hiện hình từ trong những hi sinh, gian khổ, ở đời này không có con đường cùng, chỉ có những ranh giới, điều cốt yếu là phải có sức mạnh để bước qua những ranh giới ấy (Nguyễn Khải)

c, Rồi y sẽ chết mà chưa làm gì cả, chết mà chưa sống!... Nghĩ thế thì thấy nghẹn ngào, thấy uất ức vô cùng! Không! Y sẽ không chịu về quê. Y sẽ đi bất cứ đâu, mặc rủi may, sống bất cứ thế nào mà chết thế nào cũng được. Chết là thường. Chết ngay trong lúc sống mới thật là nhục nhã. (Nam Cao)

Phương pháp giải:

Nắm chắc kiến thức về biện pháp tu từ nghịch ngữ.

Lời giải chi tiết:

a, “Viết để quên đi, viết để nhớ lại”, “những người thân yêu- những con người xa lạ”

—> Biếu đạt giá trị của công việc viết lách. Việc viết là cách để ta có thêm những trải nghiệm quý giá của cuộc đời.

b, sự sống- cái chết; hạnh  phúc- hi sinh, gian khổ

—> Biểu đạt sự chiêm nghiệm, những suy tư của tác giả về việc đối mặt và vượt qua những khó khăn, thử thách của cuộc sống.

c, chết mà chưa sống- chết ngay trong lúc sống.

→ Biểu đạt quan niệm của tác giả về lẽ sống, lý tưởng sống. Một người chết thật sự là người sống mà không có lí tưởng, sống không mục đích.

Câu 3

Trả lời Câu hỏi 3 trang 9 SBT Văn 12 Cánh diều

Tìm và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ nghịch ngữ trong các ngữ liệu sau:

a, Đảng ta là một đảng cầm quyền. Mỗi đảng viên và cán bộ phải thật sự thấm nhuần “đạo đức cách mạng”, thật sự cần kiệm liêm chính, chí công vô tư. Phải giữ gìn Đảng ta thật trong sạch, phải xứng đáng là người lãnh đạo, là người đầy tớ thật trung thành của nhân dân. (Hồ Chí Minh)

b, Bước đường công danh của ông cũng bắt đầu từ chứ lí trưởng vượt qua những bậc phó tổng, chánh tổng, rồi cơm rượu, bò lợn và quan phủ, quan tỉnh hiệp sức với nhau đưa ông lên ghế nghị viên. (Ngô Tất Tố)

Phương pháp giải:

Nắm chắc kiến thức về biện pháp tu từ nghịch ngữ.

Lời giải chi tiết:

a, người lãnh đạo, người đầy tớ.

→ Thể hiện được tầm nhìn của Hồ Chí Minh về vai trò của Đảng. Qua đó thể hiện quan niệm tiến bộ, toàn diện và khoa học của chủ tịch Hồ Chí Minh.

b, cơm rượu, bò lợn và quan phủ, quan tỉnh hiệp sức với nhau.

→ Thể hiện sự giễu cợt, mỉa mai đối với sự thăng chức của nhân vật “ông” trong đoạn trích, sự thăng tiến dựa trên quan hệ, dựa trên vật chất.

Câu 4

Trả lời Câu hỏi 4 trang 9 SBT Văn 12 Cánh diều

Sử dụng nghịch ngữ để đặt tiêu đề cho ngữ liệu sau:

Đà ở đây là từ ngàn năm vẫn mai phục hết trong lòng sông, hình như mỗi lần có chiếc thuyền nào xuất hiện ở quanh ầm ầm mà quạnh hiu này; mỗi lần có chiếc nào nhô vào đường ngoặt sông là một số hòn bèn nhổm cả dậy để vồ lấy thuyền. (Nguyễn Tuân)

Phương pháp giải:

Nắm chắc kiến thức về biện pháp tu từ nghịch ngữ.

Lời giải chi tiết:

Sự quạnh hiu đến rúng động của một khúc sông Đà, một quãng sông Đà ầm ầm quạnh hiu,...