Giải bài tiếng Việt trang 5, sách bài tập Ngữ Văn 12 - Cánh Diều

Câu 1

Trả lời Câu hỏi 1 trang 5 SBT Văn 12 Cánh diều

Tìm những từ ngữ thể hiện biện pháp tu từ nói mỉa trong các ngữ liệu sau (trích từ truyện “Vi hành” của Nguyễn Ái Quốc):

a, Tôi nhớ chuyện vua Thuấn, vì muốn đích thân muốn tai nghe mắt thấy dân có bằng lòng mình không, nên cải trang thành dân cày đi dò la khắp xứ,[…] Bên cạnh những bậc cải trang vĩ đại ấy, muốn đi sâu vào cuộc sống của nhân dân, ngày nay còn có những ông hoàng, ông chúa, để tiện việc riêng và những lý do không cao thượng bằng, cũng “vi hành” đấy.

b, Tôi không được rõ ý đồ của nhà “vi hành” của chúng ta ra sao. Phải chăng là ngài muốn biết dân Pháp, dưới quyền ngự trị của bạn ngày là A-lếch-xăng Đệ nhất, có được sung sướng, có được uống nhiều rượu và được hút nhiều thuốc phiện bằng dân Nam dưới quyền ngự trị của ngài, hay không?

c, Cô không thể tưởng tượng được cảnh đón tiếp tốt đẹp người ta dành cho chúng tôi ở đây. Quần chúng cứ là tự phát mà biểu lộ nhiệt tình khi vừa thoáng thấy một đồng bào ta. Những tiếng “Hắn đấy!” hay “Xem hắn kìa!” là những lời chào mừng kín đáo và kính trọng mà chúng tôi thường gặp dọc đường.

d, Ngày nay, cứ mỗi lần ra khỏi cửa, thật lòng tôi không sao che giấu nổi niềm tự hào được là một người An Nam và sự kiêu hãnh được có một vị hoàng đế.

Phương pháp giải:

Đọc những đoạn văn được trích dẫn

Lời giải chi tiết:

Những từ ngữ thể hiện biện pháp tu từ nói mỉa trong các ngữ liệu trên là:

a, “vi hành”

b, “ung sướng, có được uống nhiều rượu và được hút nhiều thuốc phiện bằng dân Nam dưới quyền ngự trị của ngài

c, “cảnh đón tiếp tốt đẹp”, “ biểu lộ nhiệt tình”, “lời chào mừng kín đáo và kính trọng”

d, “niềm tự hào”, “niềm kiêu hãnh”.

Câu 2

Trả lời Câu hỏi 2 trang 6 SBT Văn 12 Cánh diều

Tìm và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ nói mỉa trong câu ca dao dưới đây:

a, Chồng người vác giáo săn beo

Chồng em vác đũa săn mèo khắp mâm.

b, Đồn rằng cha mẹ anh hiền

Cắn cơm không vỡ, cắn tiền vỡ tư

c, Vợ anh khéo liệu khéo lo

Bán một con bò, mua cái ễnh ương.

Đem về thả ở gậm giường,

Nó kêu ì ọp, lại thương con bò.

d, Làm trai cho đáng nên trai

Một trăm đám cỗ chẳng sai đám nào.

Phương pháp giải:

Đọc các câu thơ trên. Chú ý đến các từ ngữ và giọng điệu nói mỉa để phân tích.

Lời giải chi tiết:

Biện pháp tu từ nói mỉa được sử dụng trong các câu thơ trên được thể hiện qua các từ ngữ:

a, “vác đũa săn mèo”

Biểu thức “vác đũa săn mèo” là sự nói mỉa của người nói đối với nhân vật “chồng em”. Ý muốn chỉ chồng người đi săn, đi vật những con thú to lớn, thì nhân vật “chồng em” thích thể hiện sức mạnh của đấng nam nhi trong xó bếp, thích thể hiện sức mạnh với những con vật yếu đuối, nhỏ bé.

b, “hiền”

Từ ngữ “hiền” biểu lộ thái độ mỉa mai, giễu cợt đối với nhân vật với tính cách ghê gớm “cắn cơm không vỡ, cắn tiền vỡ tư” của nhân vật “cha mẹ anh”.

c, “khéo liệu khéo lo”

Biểu thức trên được dùng để giễu cợt, mỉa mai nhân vật “vợ anh”- người vụng về, không biết lo toan.

Câu 3

Trả lời Câu hỏi 3 trang 6 SBT Văn 12 Cánh diều

Tìm và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ nói mỉa trong các ngữ liệu sau đây:

Do sức ép của công luận ở Pháp và ở Đông Dương, ông Va-ren đã nửa chính thức hứa sẽ chăm sóc vụ Phan Bội Châu. Ông hứa thế; giả thử cứ cho rằng một vị Toàn quyền Đông Dương mà lại biết giữ lời hứa đi chăng nữa, thì chúng ta vẫn được phép hỏi tự liệu quan Toàn quyền Va-ren sẽ “chăm sóc” vụ ấy lúc nào và ra làm sao. (Nguyễn Ái Quốc, Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu).

Phương pháp giải:

Đọc và xác định được các từ ngữ thể hiện sự nói mỉa, giễu cợt trong đoạn trích.

Lời giải chi tiết:

Các từ ngữ thể hiện biện pháp tu từ nói mỉa:

- “Nửa chính thức hứa”: nói mỉa về sự mập mờ, không đáng tin cậy của vị Toàn quyền Đông Dương.

- “chăm sóc”: được dùng với dụng ý nói đến sự giả dối, độc ác của Va-ren.

Câu 4

Trả lời Câu hỏi 4 trang 6 SBT Văn 12 Cánh diều

Viết một đoạn văn (khoảng 8-10 dòng) với chủ đề phê phán một thói hư tật xấu. Trong đó, có sử dụng biện pháp tu từ nói mỉa.

Phương pháp giải:

Nắm chắc kiến thức về biện pháp tu từ nói mỉa.

Lời giải chi tiết:

Khác với cái thú vui chơi ô ăn quan hay nhảy dây ngày xưa, giờ đây, những bạn nhỏ có những thú vui mới. Tôi tạm gọi cái thú vui ấy là những thú vui trong “bình nguyên vô tận”. Một trò chơi mà đối với giới trẻ là một trò chơi có “nhiều lợi ích” hơn các trò chơi dân gian. theo một số bạn trẻ: “việc chơi trên chiếc điện thoại vừa tiết kiệm thời gian, công sức, vừa rèn luyện được bộ óc nhanh nhẹn khi phải ở trong một trò chơi có chiến thuật”. Tuy nhiên, cái lợi ích mà các bạn đưa ra lại chỉ là cái lợi ích về mặt thỏa mãn nhu cầu giải trí của mình mà quên mất đi cái tác hại vô cùng lớn của nó đến đời sống. Việc say mê những trò chơi như vậy thường sẽ dẫn các bạn đến một thế giới ảo. Các bạn sẽ bị chìm đắm trong những trận chiến luôn được hồi sinh mà quên đi việc học hành, giảm đi tình cảm với gia đình, bạn bè; thậm chí khi chơi quá nhiều, các bạn còn dần có những ngôn từ không đúng chuẩn mực trong giao tiếp đối với mọi người. Đó là một vấn đề rất cần lưu tâm trong khi sự say mê một trò chơi ảo đang dần trở thành mối đe dọa cho thế hệ trí thức trẻ.