Giải bài tập tiếng Việt trang 37 sách bài tập văn 12 - Cánh diều

Câu 1

Trả lời Câu hỏi 1 trang 37 SBT Văn 12 Cánh diều

Văn bản Nhật kí Đặng Thuỳ Trâm có sự kết hợp giữa ngôn ngữ trang trọng và ngôn ngữ thân mật. Em hãy chỉ ra những đặc điểm của hai kiểu ngôn ngữ này trong các đoạn trích sau:

a. Ai lại không tha thiết với mùa xuân, ai lại không muốn cái sáng ngời trong đôi mắt và trên đôi môi căng mọng khi cuộc đời còn ở tuổi hai mươi? Nhưng… tuổi hai mươi của thời đại này đã phải dẹp lại những ước mơ hạnh phúc mà lẽ ra họ phải có… Ước mơ bây giờ là đánh thắng giặc Mỹ, là Độc lập, Tự do của đất nước. Từ ước mơ đó mới có được những gì gọi là của riêng mình. Mình cũng như những thanh niên khác đã lên đường ra tiền tuyến, và tuổi trẻ qua đi giữa những tiếng bom rơi đạn nổ.

b. Được thư mẹ… mẹ của con ơi, mỗi dòng chữ, mỗi lời nói của mẹ thấm nặng yêu thương, như những dòng máu chảy về trái tim khao khát nhớ thương của con. Ôi! Có ai hiểu lòng con ao ước được về sống giữa gia đình, dù chỉ là giây lát đến mức nào không? Con vẫn hiểu điều đó từ lúc bước chân lên chiếc ôtô đưa con vào con đường bom đạn.

Phương pháp giải:

Đọc lại lý thuyết về ngôn ngữ trang trọng và ngôn ngữ thân mật.

Lời giải chi tiết:

a. Đoạn văn là tâm sự của một bác sĩ Đặng Thùy Trâm giữa chiến trường ác liệt trong thời khắc của năm mới. Một tâm sự tiếc nuối tuổi thanh xuân nhưng cũng sẵn sàng hiến dâng tuổi xuân.  Ở đoạn văn trên, sử dụng ngôn ngữ trang trọng:

+ Chọn lọc sử dụng từ ngữ: cái sáng ngời trong đôi mắt và trên đôi môi căng mọng”; thời đại; tiền tuyến, tuổi trẻ , những tiếng bom rơi đạn nổ..

+ Diễn tả tâm sự tiếc nuối tuổi xuân nhưng cũng sẵn sàng chiến đấu cho lý tưởng cách mạng của tác giả.

b. Đoạn văn trên là những dòng nhật kí của bác sĩ Đặng Thùy Trâm khi nhận được thư của mẹ ở nơi chiến trường bom đạn. Vì thế, đoạn văn sử dụng ngôn ngữ thân mật. Cụ thể:

- Cách xưng hô thân mật: “ mẹ - con”, “ mẹ của con ơi”

- Sử dụng nhiều từ ngữ bộc lộ cảm xúc: “ thấm nặng yêu thương”, “ trái tim khao khát nhớ thương của con”.

- Thể hiện sự nhớ thương gia đình da diết, xót xa và nỗi đau buồn khi phải xa nhà của tác giả. 

Câu 2

Trả lời Câu hỏi 2 trang 38 SBT Văn 12 Cánh diều

Đoạn văn dưới đây đã sử dụng ngôn ngữ trang trọng và ngôn ngữ thân mật phù hợp chưa? Vì sao?

a. Con hổ dung những cái vuốt nhọn hoắt cấu vào người, vào mặt Viên… Nhưng Viên vẫn ráng sức quần nhau với chú hổ

( Dẫn theo Nguyễn Đức Dân)

b. Lời nhận xét ấy có đúng không? Đúng quá đi chứ! Nào, bạn hãy cùng tôi đi phân tích tác phẩm để hiểu rõ vấn đề.

( Dẫn theo Nguyễn Minh Thuyết, Nguyễn Văn Hiệp)

c. Trước lúc đi ngủ, San tâm sự với tôi:

- Cháu bị số phận hắt hủi. Giờ thì cả cha và mẹ đều không còn. Cuộc sống của cháu không còn ý nghĩa gì nữa.

Tôi chưa biết an ủi thế nào, cậu ta tiếp:

- Có lẽ cháu sẽ đi đâu đó. Ở mảnh đất nhốn nháo này, cháu chằng còn duyên nợ.

- Nhưng cháu còn người bà- Cuối cùng, tôi cất lời khuyên- Người bà ngoại khổ đau và bất hạnh. 

( Dẫn theo Nguyễn Minh Thuyết, Nguyễn Văn Hiệp)

Phương pháp giải:

Đọc lại lý thuyết về ngôn ngữ trang trọng và ngôn ngữ thân mật.

Lời giải chi tiết:

a. Đoạn văn trên chưa sử dụng đúng ngôn ngữ trang trọng. Cụ thể, trong từ “ chú hổ” thể hiện thái độ âu yếm, thân mật. Do đó, việc sử dụng từ đã biểu đạt sai về sắc thái biểu cảm, sai phong cách ngôn ngữ.

→  Cách sửa: Con hổ dùng những cái vuốt nhọn hoắt cấu vào người, vào mặt Viên… Nhưng Viên vẫn ráng sức quần nhau với con hổ

b. Đoạn văn trên chưa sử dụng đúng ngôn ngữ trang trọng. Đây là văn bản nghị luận, hành chính vì thế, việc sử dụng câu hỏi, câu cảm thán không phù hợp với phong cách văn bản

→ Cách sửa: Lời nhận xét ấy vô cùng đúng. Vì thế, bạn hãy cùng tôi đi phân tích tác phẩm để hiểu rõ vấn đề.

c. Đoạn văn trên chưa sử dụng đúng ngôn ngữ thân mật. Cụ thể, trong việc sử dụng từ “ cậu ta”, “ người bà ngoại” đã diễn tả không đúng sắc thái biểu cảm cũng như kiểu phong cách ngôn ngữ văn bản.

→ Cách sửa: 

Trước lúc đi ngủ, San tâm sự với tôi:

- Cháu bị số phận hắt hủi. Giờ thì cả cha và mẹ đều không còn. Cuộc sống của cháu không còn ý nghĩa gì nữa.

Tôi chưa biết an ủi thế nào, cậu bé tiếp:

- Có lẽ cháu sẽ đi đâu đó. Ở mảnh đất nhốn nháo này, cháu chằng còn duyên nợ.

- Nhưng cháu còn bà- Cuối cùng, tôi cất lời khuyên- Người bà khổ đau và bất hạnh

Câu 3

Trả lời Câu hỏi 3 trang 38 SBT Văn 12 Cánh diều

Phân tích đặc điểm của ngôn ngữ trang trọng thể hiện ở đoạn văn sau:

Phát triển bản thân mình là quá trình không ngừng tìm kiếm sự tiến bộ và trở thành phiên bản tốt nhất của chính mình. Để phát triển bản thân, chúng ta cần dành thời gian và nỗ lực để khám phá, học hỏi và phát triển các kĩ năng cũng như phẩm chất cá nhân. Điều này không chỉ là việc học hỏi từ sách vở, mà còn là quá trình tự khám phá, đặt ra những thách thức vượt qua những giới hạn cá nhân. Đầu tiên, phát triển bản thân bắt đầu từ việc xác định rõ mục tiêu và định hình định hướng cuộc sống. Bằng cách này, chúng ta có thể tập trung nỗ lực và tài năng vào những lĩnh vực quan trọng nhất. Ngoài ra, phát triển bản thân cũng liên quan đến việc duy trì sức khoẻ cả về thể chất và tinh thần. Quản lý thời gian, thiền định và duy trì mối quan hệ tích cực đều đóng góp phần vào sự cân bằng trong cuộc sống. Cuối cùng, phát triển bản thân không chỉ là hành trình cá nhân mà còn là sự đóng góp cho cộng đồng. Việc chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm và tinh thần tích cực là cách chúng ta có thể tạo nên một xã hội phồn thịnh và bền vững. Quá trình này không chỉ mang lại sự tự thỏa mãn mà còn đem lại cơ hội và thành công trong cuộc sống.

(Bài làm của học sinh)

Phương pháp giải:

Đọc lại lý thuyết về ngôn ngữ trang trọng

Lời giải chi tiết:

Các đặc điểm của ngôn ngữ trang trọng thể hiện trong đoạn văn về chủ đề phát triển bản thân:

- Phạm vi giao tiếp: phạm vi xã hội với nhiều nhân vật giao tiếp khác nhau.

- Từ ngữ: đảm bảo chuẩn mực, mang tính toàn dân, chính thống và lịch sự.

- Kiểu câu: được gọt giũa cẩn thận, đầy đủ thành phần, chủ yếu sử dụng câu ghép.

Câu 4

Trả lời Câu hỏi 4 trang 39 SBT Văn 12 Cánh diều

Dựa vào nội dung của đoạn văn ở bài tập 3, hãy viết một đoạn văn tâm sự với người bạn thân của em về vấn đề phát triển bản thân. Trong đoạn văn đó co sử dụng ngôn ngữ trang trọng hoặc ngôn ngữ thân mật.

Phương pháp giải:

Đọc lại đoạn văn của bài tập 3, sau đó viết lại một đoạn văn mới dựa vào nội dung vừa đọc.

Lời giải chi tiết:

“Chi ơi! Tớ vừa xem được một video trên Youtube về chuyện phát triển bản thân. Tớ thấy vấn đề này hay quá nên muốn chia sẻ với cậu một xíu về câu chuyện này vì chúng mình đang học năm cuối cấp sắp thành người lớn đến nơi rồi. Phát triển bản thân, theo tớ, đơn giản là quá trình không ngừng tìm kiếm sự tiến bộ và trở thành phiên bản tốt nhất của chính mình. Tớ và cậu chỉ cần tập trung học hỏi và phát triển các kĩ năng cũng như phẩm chất cá nhân là đủ đúng không? Chúng mình không chỉ học hỏi từ sách vở mà còn tự khám phá, đặt ra những thách thức và vượt qua những giới hạn của mỗi người. Đó chắc hẳn là một quá trình đầy thú vị cho mà xem. Tuy nhiên, để bắt đầu cuộc hành trình ấy thì việc số một mà chúng mình cần làm chắc chắn là xác định rõ mục tiêu và định hình định hướng cuộc sống để tập trung nỗ lực vào những lĩnh vực quan trọng nhất. Chắc cậu cũng đồng ý với tớ là phát triển bản thân còn liên quan đến việc duy trì sức khoẻ cả về thể chất và tinh thần. Cậu có thấy là năm cuối chúng ta có rất nhiều thứ phải làm đúng không? Nào là sắp xếp lịch học, làm việc nhà, đi chơi, lại còn thêm cả những hoạt động như kỉ yếu, hội hè... Mới nghĩ thôi tớ đã thấy lịch trình của tớ chả khác gì cái đống bòng bong. Vây nên, tớ đang cố gắng quản lý thời gian tốt hơn để có thể làm việc và học hỏi cũng như vui chơi một cách thoải mái và khoa học hơn. Nhưng tớ nghĩ phát triển bản thân không chỉ là hành trình cá nhân mà còn là sự đóng góp cho cộng đồng bằng việc chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm với người khác Chi ạ! Quá trình này đâu chỉ mang lại sự tự thỏa mãn mà còn đem lại cơ hội thành công trong cuộc đời của chúng mình”