Giải Bài tập đọc hiểu: Kiều ở lầu Ngưng Bích trang 16 sách bài tập Ngữ văn 9 - Cánh diều

Câu 1

Trả lời Câu hỏi 1 trang 16 SBT Văn 9 Cánh diều

Đoạn trích Kiều ở lầu Ngưng Bích có thể chia làm mấy phần? Trình bày nội dung chính của mỗi phần.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ nội dung đoạn trích và chia bố cục phù hợp

Lời giải chi tiết:

Đoạn trích Kiều ở lầu Ngưng Bích có thể chia làm ba phần:

- Phần 1 (từ đầu đến "Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng."): miêu tả tâm trạng cô đơn của Thuý Kiều khi ở trên lầu Ngưng Bích.

- Phần 2 (tiếp theo đến "Có khi gốc tử đã vừa người ôm?”): thể hiện nỗi nhớ của Thuý Kiều đối với người yêu, đối với cha mẹ khi nàng bị giam trên lầu Ngưng Bích.

- Phần 3 (phần còn lại): miêu tả nỗi buồn lo, cảm giác vô vọng về thân phận của Thuý Kiều.

Câu 2

Trả lời Câu hỏi 2 trang 16 SBT Văn 9 Cánh diều

Trong câu thơ “Tưởng người dưới nguyệt chén đồng, / Tin sương luống những rày trông mai chờ”, Thuý Kiều nhớ tới điều gì?

A. Những đêm ngắm trăng cùng gia đình

B. Buổi trao duyên cho Thuý Vân

C. Buổi hẹn ước thề nguyền cùng Kim Trọng

D. Đêm trăng tháng Ba sau buổi du xuân cùng các em

Phương pháp giải:

Dựa vào ngữ cảnh để xác định

Lời giải chi tiết:

Đáp án C

Câu 3

Trả lời Câu hỏi 3 trang 16 SBT Văn 9 Cánh diều

Khung cảnh được miêu tả ở sáu dòng thơ đầu có tác dụng như thế nào trong việc thể hiện tâm trạng của Thuý Kiều?

Phương pháp giải:

Chú ý các từ ngữ miêu tả khung cảnh trong 6 dòng thơ đầu

Lời giải chi tiết:

Nguyễn Du tập trung miêu tả ngoại cảnh thiên nhiên ở lầu Ngưng Bích để thể hiện nỗi cô đơn, sự lo sợ, bồn chồn của Thuý Kiều nơi lầu cao lạnh lẽo, lơ lửng giữa trởi.

- Từ chiếc lầu chơ vơ giữa trời, Thuý Kiều nhìn ra khắp bốn bề xung quanh. Cảnh vật ở đây được Nguyễn Du miêu tà bằng nghệ thuật ước lệ và thủ pháp đối xứng ("non xa" - "trăng gần", “cồn nọ" - “dặm kia") làm nổi bật sự xa lạ, tĩnh mịch, lạnh lẽo, có cảm giác như đang bủa vây người con gái cô độc.

- Ngoại cảnh ở đây với những hình ảnh “Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia” như đang hãm doạ con người. Nó giống như những nấm mồ gợi lên sự chết chóc, báo trước những tai ương.

- Không gian tĩnh lặng và vô hồn, không một bóng người, không một hình ảnh thân thuộc như càng làm tăng thêm sự hãi hùng, bế tắc trong lòng nàng.

- Thời gian cũng biểu hiện sự cô độc, “bẽ bàng", ngao ngán, vô vọng, ... Sự tĩnh lặng vô hồn ấy đối lập với sự trăn trở, thao thức, lo sợ khôn nguôi trong lòng người thiếu nữ đang đau khổ, càng làm cho những tình cảm chất chứa trong lòng nàng thêm trĩu nặng ("Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng"). Khung cảnh ở đây rõ ràng đã góp phần quan trọng vào việc biểu lộ tâm trạng của Thuý Kiều khi ở lầu Ngưng Bích.

Câu 4

Trả lời Câu hỏi 4 trang 16 SBT Văn 9 Cánh diều

Phân tích nỗi nhớ thương của Thuý Kiều trong tám dòng thơ từ dòng 7 đến dòng 14. Chỉ ra vai trò của lời độc thoại trong việc diễn tả tâm trạng nhân vật.

Phương pháp giải:

Chú ý từ ngữ, chi tiết, hình ảnh thể hiện nỗi nhớ thương của Thúy Kiều

Lời giải chi tiết:

- Tâm trạng của Thuý Kiều trong tám dòng thơ từ dòng 7 đến dòng 14:

+ Ở lầu Ngưng Bích, người đầu tiên mà Kiều nhớ đến sau những biến cố dữ dội trong đời là Kim Trọng, người tình mà nàng đã nặng lòng thề nguyền. Dẫu sao, với song thân thì Kiều đã phần nào thể hiện được sự đền ơn đáp nghĩa qua hành động bán mình để cứu cha và em, còn với Kim Trọng thì nàng vẫn luôn mang mặc cảm mắc nợ vì đã không đền đáp được ân tình của chàng, nhất là sau khi bị Mã Giám Sinh lừa và đưa vào lầu xanh của Tú Bà.

+ Tiếp đó là nỗi nhớ thương cha mẹ: Nguyễn Du đã vận dụng một loạt điển tích văn học để diễn tả nỗi mong chờ mòn mỏi của cha mẹ đối với người con gái chịu thiệt thòi, không biết đang lưu lạc và đau khổ nơi nao, qua đó thể hiện lòng hiếu thảo của Kiều đối với cha mẹ.

Điều đó cho thấy Thuý Kiều là người chung thuỷ, sống tình nghĩa, luôn biết hi sinh cho người khác, trong khi nàng mới thực sự là người đáng thương nhất.

- Vai trò của lời độc thoại trong việc diễn tà tâm trạng Thuý Kiều:

+ Tám dòng thơ này chính là lời của Thuý Kiều, bời đó là những lời xuất phát từ tâm can của nhân vật, khi nhớ lại những ki niệm với Kim Trọng và tưởng tượng ra cảnh chàng về tìm mình mà không gặp, tưởng tượng ra cảnh cha mẹ lo lắng cho mình, thương nhớ cha mẹ sẽ không có người chăm sóc. Những lời độc thoại của Thuý Kiều trong đoạn này đã diễn tà một cách sâu sắc thế giới nội tâm của người con gái lần đầu tiên xa nhà và rơi vào hoàn cảnh đầy trắc trở, đau thương.

+ Lời độc thoại là một trong những biện pháp nghệ thuật tiêu biểu trong Truyện Kiều bên cạnh thủ pháp tả cảnh ngụ tình.

+ Độc thoại nội tâm rất gần với bút pháp miêu tả tâm lí trong văn học hiện đại. Nó bộc lộ trực tiếp những suy nghĩ, tình cảm của nhân vật trữ tình, giúp cho việc miêu tả nhân vật một cách chân thật hơn.

Câu 5

Trả lời Câu hỏi 5 trang 17 SBT Văn 9 Cánh diều

Kiều ở lầu Ngưng Bích được coi là một trong những đoạn trích thể hiện tài năng của Nguyễn Du trong nghệ thuật tả cảnh ngụ tình. Hãy phân tích tám dòng thơ cuối để làm sáng rõ điều đó.

Phương pháp giải:

Vận dụng kiến thức đã tìm hiểu về biện pháp tả cảnh ngụ tình

Lời giải chi tiết:

Tám dòng thơ cuối là đoạn thơ Nguyễn Du sử dụng bút pháp tả cảnh ngụ tình một cách điêu luyện, bên cạnh đó là thủ pháp tăng cấp, sử dụng điệp ngữ và từ láy tượng hình, tượng thanh trong cách miêu tả.

- Điệp khúc “Buồn” thể hiện tâm trạng luôn được xếp đứng trước từ “trông" (quan sát). Hai từ này luôn được đặt lên đầu các dòng lục nhấn mạnh tâm trạng buồn thương, cô độc của Thuý Kiều.

- Những “cánh buồm xa xa” chỉ là ước mong vô vọng mà thôi. Nó chỉ càng khiến nàng thêm buồn rầu, thất vọng.

- Nỗi buồn đó được đẩy đến cao trào mang màu sắc thân phận ở hai dòng tiếp theo khi Thuý Kiều liên hệ cuộc đời mình với những cánh hoa lạc trôi theo dòng nước vô định, không phương hướng, không ngày trở lại. Đây là những câu thơ ám ảnh nhất về nỗi buồn lưu lạc, là những dự cảm vô thức về tương lai mờ mịt của Thuý Kiều.

- Nỗi buồn đau dâng trào biến thành nỗi hoảng loạn, khiếp sợ, khi khoảng cách tầm nhìn càng thu hẹp, khi nàng phải đối diện với chính mình: Con sóng lớn gầm thét dưới chân lầu Ngưng Bích ấy cũng chính là những đợt sóng nội tâm đầy bi kịch đang giằng xé lòng Kiều.

Việc miêu tả cảnh vật thiên nhiên ở đây đã diễn tả sâu sắc thế giới tâm trạng đầy đau khổ, bế tắc, vô vọng của Thuý Kiều.

Câu 6

Trả lời Câu hỏi 6 trang 17 SBT Văn 9 Cánh diều

Dựa vào 14 đòng thơ đầu, nhập vai Thuý Kiều, viết đoạn văn (khoảng 10 – 12 dòng) thể hiện tâm trạng của nhân vật này.

Phương pháp giải:

Nhập vai vào Thúy Kiều và bày tỏ tâm trạng

Lời giải chi tiết:

Đoạn tham khảo 1: Đứng trước cảnh trời nước bao la, ta cảm thấy lòng mình trống trải và lẻ loi hơn bao giờ hết. Lầu Ngưng Bích cô quạnh, chỉ có ta và những đợt sóng vỗ bờ không ngừng. Nhìn ra xa, chỉ thấy một dải trời nước mênh mông, không bờ bến, lòng ta không khỏi xót xa, nhớ về gia đình, quê hương. Những kỷ niệm vui buồn, những ngày tháng êm đềm bên cha mẹ và Kim Trọng cứ hiện lên, làm lòng ta thắt lại. Bị kẹt giữa cảnh ngộ éo le, không biết tương lai sẽ ra sao, ta chỉ biết ôm nỗi đau riêng, sống trong nỗi sợ hãi và lo lắng không nguôi. Bên ngoài, trời vẫn xanh, nước vẫn trong, nhưng trong lòng ta, mọi thứ đều u ám và mịt mù. Ta cảm nhận sâu sắc sự cô đơn, như con thuyền nhỏ giữa đại dương, bơ vơ, không biết trôi về đâu. Chỉ mong có thể sớm thoát khỏi cảnh ngộ này, để trở về bên những người thân yêu, để không còn phải chịu đựng nỗi cô đơn và buồn tủi này nữa.

Đoạn tham khảo 2: Đứng nơi lầu Ngưng Bích, ta cảm thấy mình như bị bỏ rơi giữa chốn hoang vu, không một bóng người. Nhìn xa xa, chỉ thấy một màu trời nước bát ngát, lòng ta chẳng khỏi se lại vì nỗi cô đơn và sợ hãi. Mỗi ngày trôi qua, ta chỉ biết ôm nỗi nhớ thương về gia đình, về những người thân yêu mà ta đã phải xa cách. Hình ảnh cha mẹ già và Kim Trọng hiện lên trong tâm trí, làm ta cảm thấy đau đớn và day dứt vô cùng. Không biết họ giờ ra sao, liệu có đang lo lắng và nhớ đến ta không. Trước cảnh ngộ éo le, ta không biết tương lai sẽ ra sao, chỉ mong có thể sớm thoát khỏi nơi đây để trở về với cuộc sống yên bình xưa cũ. Trong nỗi buồn và sự tuyệt vọng, ta cảm nhận được sự mong manh của số phận mình, như cánh hoa trôi dạt giữa dòng đời vô định, không biết sẽ đi về đâu. Cảm giác bị bỏ rơi, không có điểm tựa làm lòng ta trĩu nặng, chỉ biết trông chờ vào một phép màu để giải thoát.