Soạn bài Hoàng Lê Nhất thống chí SGK Ngữ văn 8 tập 2 Chân trời sáng tạo - chi tiết

- Trịnh – Nguyễn phân tranh là thời kỳ phân chia lãnh thổ giữa chế độ “vua Lê chúa Trịnh” ở phía Bắc sông Gianh (Đàng Ngoài) và chúa Nguyễn cai trị ở miền Nam (Đàng Trong) (1627-1777)

- Vua Quang Trung là vị vua anh dũng. Chỉ trong thời gian 6 ngày, vua Quang Trung đã đánh tan đội quân Thanh và giữ đúng lời hứa với quân lính sẽ ăn Tết tại Thăng Long, kết thúc cuộc chiến chống quân Thanh xâm lược bằng thắng lợi vẻ vang.

Những chiến công của vua Quang Trung là:

- Lật đổ chính quyền thối nát Nguyễn, Trịnh, Lê.

- Xóa bỏ ranh giới chia cắt đất nước.

- Đặt nền tảng cho việc thống nhất quốc gia.

- Đánh tan quân xâm lược Xiêm, Thanh, bảo vệ độc lập dân tộc và toàn vẹn lãnh thổ.

- Các vị vua lên ngôi theo kiểu cha truyền con nối, được sự chấp thuận, ủng hộ

- Trịnh Tông lên ngôi được là nhờ vào bọn kiêu binh cướp ngôi

Khác nhau là: cảnh rước kiệu được dân chúng dâng lên rất cao để những người ở xa có thể nhìn xuống và không có liệu mà dùng tạm chiếc mâm vẫn bày cỗ lộc làm ghế và đặt thế tử lên ngồi và 8 người kề vai vào khiêng.

Cảnh kiệu binh phò Trịnh Tông lên ngôi ở đây khác so với cảnh lên ngôi của vua chúa ngày xưa mà em hình dung là  cảnh rước kiệu được dân chúng dâng lên rất cao để những người ở xa có thể nhìn xuống và không có kiệu mà dùng tạm chiếc mâm vẫn bày cỗ lộc làm ghế và đặt thế tử lên ngồi và 8 người kề vai vào khiêng.

Là hành động thể hiện sự kiêu căng coi trời bằng vung.

Hành động kiệu binh là sai khi đã ra oai với dân thường điều đó là điều cấm kị, dân cần được bảo vệ giúp đỡ thay vì bị bắt nạt dương oai với họ.

Quyết đoán, dám nghĩ dám làm và đặc biệt tính toán như thần

Thể hiện ý chí quyết tâm trả thù và mưu lược của Quang Trung quyết tâm giành lại chiến thắng ăn mừng toàn dân toàn quân, thể hiện ý chí của sự quân tử xung trận không một chút sợ hãi, lo lắng.

Thay đổi từ mô tả, phản ánh hướng đi của ta sang mô tả tình hình của giặc.

Tuyến truyện thay đổi khi được sự lo lắng, hoang mang cũng không màng bất tắc vẫn tiếp tục cho cuộc vui không biết tới quân ta chuẩn bị đổ bộ tới.

Tuyến truyện thay đổi khi được sự lo lắng, hoang mang cũng không màng bất tắc vẫn tiếp tục cho cuộc vui không biết tới quân ta chuẩn bị đổ bộ tới.

Sự lật kèo nhanh chóng mà quân giặc không lường trước được âm mưu của quân ta.

Có vì nội dung và đối tượng mô tả ở phần này phản ánh một đối tượng cụ thể có ảnh hưởng đến cốt truyện.

Phần kể về Vua Lê Chiêu ống có phải là một tuyến truyện khác vì đây là câu chuyện kể về Vua Lê Chiêu Thống không liên quan trực tiếp câu chuyện hiện tại của nhân vật.

- Nét tính cách nổi bật: quyết đoán, mưu tính như thần, mạnh mẽ, sáng suốt, nhìn xa và trông rộng, tài giỏi, văn võ song toàn.

- Một số chi tiết tiêu biểu:

+ Tổ chức tập luyện đánh giặc như hành quân hỏa tốc, duyệt binh, tuyển binh, lập kế hoạch hành quân đánh giặc.

+ Tìm ra được sự tương quan giữa quân ta và quân địch từ đó rút ra nhiều kinh nghiệm chiến đấu. Giỏi trong việc nhìn nhận và dùng người.

+ Có sự tính toán trong việc hành quân và đánh giặc với những mưu tính rất chính xác

- Là vị tướng quyết đoán, mạnh mẽ, hành động dứt khoát, không chút do dự:

+ Nghe tin giặc đến chiếm Thăng Lỏng, không tỏ ra sợ hãi, nao núng ý chí mà câm quân ra trận

+ Tế cáo trời đất, gặp gỡ cống sĩ

+Tiến hành duyệt binh tại Nghệ An, ra phủ dụ, kiên quyết thực hiện hoạch

định

- Là vị tướng có trí tuệ anh minh, nhạy bén, sáng suốt:

+ Có khả năng phân tích rõ ưu thế của ta và đich, biết nhìn nhận tình hình, nắm chắc thời cuộc

+ Lời phủ dụ có lý, có tình, cảm kích quân dân

+ Biết cách dùng người, chọn người

- Biết nhìn xa trông rộng:

+ Lập các kế hoạch tiến đánh để thực hiện

- Vị tướng lẫm liệt, dũng cảm:

+ Xông pha chiến trận không sợ hãi

+ Tinh thần, khí thế và sức mạnh của nghĩa quân khiến giặc lung lay

+ Giành chiến thắng thần tốc

=> Là linh hồn của cuộc chiến

=> Nguồn cảm hứng từ việc tôn trọng sự thật lịch sử và lòng tự hào về người hùng dân tộc.

Hình ảnh một người quyết đoán, mạnh mẽ
Giận, liền họp các tướng sĩ, tự mình cầm quân để đuổi bọn giặc
Nghe lời tướng sĩ đứng ra làm vua và tiến quân ra Bắc
Tổ chức hành quân hỏa tốc
Tổ chức duyệt binh, tuyển binh
Lập kế hoạch hành quân đánh giặc
 Là một con người sáng suốt, có tầm nhìn xa và trông rộng:
Phân tích rất đúng và sáng suốt sự tương quan giữa quân ta và quân địch
Rất giỏi trong việc phán xét và dùng người
Mở tiệc khao quân
Tài giỏi trong việc dùng binh:
Vị tướng mưu lược tài ba
Có sự tính toán trong việc hành quân và đánh giặc
Có những mưu tính rất chính xác
Có cách đánh giặc độc đáo:
Bắt gọn bọn nghe thám
Đánh nghi binh
Là một vị vua tài ba, có tài cầm quân và mưu lược rất chính xác

Phân tích tính cách của vua Quang Trung
Chân dung người anh hùng Nguyễn Huệ, trước hết được miêu tả gián tiếp qua lời người con gái hầu hạ trong cung vua, tâu với bà hoàng thái hậu. Mặc dù vẫn xem Nguyễn Huệ là “giặc”, gọi Nguyễn Huệ bằng “hắn”' nhưng người cung nhân ấy cũng không giấu được sự thán phục của mình trước tài năng xuất chúng của Nguyễn Huệ. Đây là một đoạn trong lời tâu của cung nhân:" Nguyễn Huệ là một tay anh hùng lão luyện dũng mãnh và có tài cầm quân. Xem hắn ra Bắc vào Nam ẩn hiện như quỷ thần không ai có thể lường hết. Hắn bắt Hữu Chỉnh như bắt trẻ con, giết Văn Nhậm như giết con lợn...". Trong khi nói những lời ấy chắc người cung nhân đã chọn lời lẽ vừa phải, thích hợp, chưa dám bộc lộ hết ý nghĩ của mình về Nguyễn Huệ, nhưng một người vốn xem Nguyễn Huệ là “giặc" thán phục đến như thế đủ biết Nguyễn Huệ tài năng đến mức nào.

Ngôi kể thứ ba kết hợp cùng lời kể của các nhân vật cho thấy được câu chuyện được bao quát, chân thực hơn, đồng thời hiểu thêm được tính cách, tâm lý, hành động và con người của họ.

- Nghệ thuật:

+ Miêu tả sinh động, cụ thể, chân thực, ngôn ngữ chọn lọc

+ Hình ảnh đặc sắc, chị tiết tinh tế, gợi cảm

+ Kết hợp tự sự, miêu tả

+ Giọng điệu linh hoạt

Tác giả sử dụng ngôi kể thứ 3

Kết hợp với lời kể của các nhân vật để cho ta thấy được câu chuyện đa chiều và tường minh hơn. KHông gian câu chuyện cũng được mở rộng ra , thông qua lời từng nhân vật ta thấy được tính cách và con người con của vua Quang Trung toàn diện hơn, đặc sắc hơn.

- Thái độ kính trọng đối với những người anh hùng lịch sử và khinh thường quân giặc.

- Cách thể hiện thái độ như vậy phù hợp với truyện lịch sử vì thái độ của tác giả chính cách thể hiện chân thực nhất với những sự kiện và nhân vật lịch sử.

- Thái độ, tình cảm của tác giả khi viết về Vua Quang Trung – nghĩa quân Tây Sơn và về anh em Trịnh Tông – đám kiêu binh, Lê Chiêu Thống, Tôn Sĩ Nghị, đội quân xâm lược nhà Thanh là:

+ Với anh em Trịnh Tông – đám kiêu binh: thái độ phê phán thể hiện qua cách tưởng thuật, miêu tả cảnh kiêu binh phò Trịnh Tông lên ngôi như một trò hề khôi hài, chưa từng thấy trong các nghi lễ đăng quang của hoàng đế...

+ Với Vua Quang Trung – nghĩa quân Tây Sơn: thái độ nể trọng, ngợi ca thể hiện qua cách tường thuật, miêu tả tính kỉ luật, dũng mãnh, cách thể hiện chân dung Hoàng đế Quang Trung như một anh hùng chiến trận, một vị vua mưu lược, bách chiến bách thắng,

- Truyện lịch sử tuy rất coi trọng tính xác thực của các thông tin khách quan liên quan đến các sự kiện, nhân vật lịch sử, nhưng cũng chấp nhận cái nhìn cách nhìn lịch sử theo quan điểm, thái độ của tác giả. Theo đó, cũng chấp nhận việc tác giả bộc lộ tình cảm, cảm xúc theo cách riêng. Thái độ phê phán, tố cáo của tác giả với đội quân xâm lược nhà Thanh thể hiện chủ nghĩa yêu nước, lập trường dân tộc và rất rạch ròi. Ngô Gia văn phái tuy có tư tưởng phò Lê nhưng không vì thế mà không phô bày tội trạng của vua tôi Lê Chiêu Thống hay không thừa nhận khẳng định công trạng lịch sử của Vua Quang Trung.

Thái độ, tình cảm của tác giả khi viết về Vua Quang Trung – nghĩa quân Tây Sơn và về anh em Trịnh Tông – đám kiêu binh; Lê Chiêu Thống, Tôn Sĩ Nghị và đội quân xâm lược nhà Thanh được tác giả thể hiện khác nhau để ta thấy được thái độ kính trọng và khinh thường của tác giả đối với anh hùng lịch sử và những quân giặc chân thực và gần gũi tới cho người đọc cảm nhận được chân thật lịch sử Việt ta. Theo em, cách thể hiện thái độ như vậy có phù hợp với truyện lịch sử  vì với ngôn ngữ kể, tả chân thực, tác phẩm đã khắc họa sinh động các nhân vật lịch sử, từ nhân vật chính nghĩa đến phản diện đều được hiện lên rõ nét kết hợp với sử dụng giọng điệu trần thuật thể hiện thái độ của tác giả với vương triều Lê, với chiến thắng của nhân dân, dân tộc với bọn cướp nước.

- Vua Quang Trung là một tổng chỉ huy tài ba và là một vị vua anh dũng.

- Cuộc kháng chiến chống quân Thanh là minh chứng cho tinh thần yêu nước, đoàn kết của nhân dân ta.

– Về Vua Quang Trung: nhà vua hiện lên trong VB truyện là người anh hùng dân tộc đã lập nên kì tích xưa nay chưa từng có: với nghệ thuật dùng binh, tài thao lược, chỉ trong năm ngày đã đập tan đội quân xâm lược nhà Thanh, đuổi chúng về nước...

- Về cuộc kháng chiến chống quân Thanh của nhân dân ta: Cho dù vua tôi Lê Chiêu Thống hẻn hạ, “ôm chân” nhà Thanh xâm lược, quân dân ta thời ấy vẫn nêu cao tinh thần yêu nước, ý chỉ độc lập tự cường và truyền thống đấu tranh bất khuất dưới sự lãnh đạo của Vua Quang Trung.

Quang Trung là một tổng chỉ huy tài ba thực sự của chiến dịch đánh phá quân Thanh trong lịch sử. Ngoài việc là một vị đế vương, Quang Trung cũng đồng thời là một vị anh hùng, người đã tự mình thống lĩnh một mũi tiên phong, xông pha chiến trận

– Hình ảnh nhà vua oai phong lẫm liệt trên lưng voi, địch thân chỉ huy trận đánh được tác giả khắc họa như linh hồn của cuộc tiến công vĩ đại của dân tộc

– Sử sách còn ghi lại “ngày mồng 5 tháng Giêng năm Kỷ Dậu” Quang Trung trong tấm áo bào đỏ sạm đen khói súng đã cùng nghĩa quân Tây Sơn giành chiến thắng trước quân địch nhà Thanh và bè lũ bán nước

Bối cảnh: Không chỉ phải chiến đấu với giặc ngoại xâm mà chúng ta còn có cả giặc phản quốc.

- So sánh với cốt truyện: Xe đêm

=> Cốt truyện trong văn bản trên với cốt truyện Xe đêm:

+ Đều có cốt truyện đa tuyến.

+ Đều lồng ghép các câu chuyện với nhau khi nhân vật đang nói chuyện hay kể về một sự vật sự việc khác nhau.

Cốt truyện trong văn bản trên với cốt truyện Xe đêm đều có cốt truyện đa tuyến.

Đều lồng ghép các câu chuyện với nhau khi nhân vật đang nói chuyện hay kể về một sự vật sự việc khác nhau.