Giải Bài tập viết và nói - nghe trang 9 sách bài tập văn 11 - Cánh diều

Câu 1

Câu 1 (trang 9, SBT Ngữ Văn 11, tập hai):

Bài văn nghị luận phân tích, đánh giá về một tác phẩm truyện là gì?

Phương pháp giải:

Xem lại phần Định hướng trong SGK trang 24 để có được những kiến thức phù hợp nhằm trả lời câu hỏi đề bài đặt ra.

Lời giải chi tiết:

Bài văn nghị luận phân tích, đánh giá về một tác phẩm truyện là bài viết trình bày ý kiến phân tích, đánh giá về các yếu tố nội dung, hình thức của truyện bằng những luận điểm, lí lẽ và dẫn chứng cụ thể.

Câu 2

Câu 2 (trang 9, SBT Ngữ Văn 11, tập hai):

Xác định các bước chuẩn bị cho bài văn nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm truyện dưới đây là đúng hay sai?

Phương pháp giải:

Xem lại kiến thức trong phần Viết đồng thời khái quát, hệ thống kiến thức của bản thân để hoàn thành bảng.

Lời giải chi tiết:

Câu 3

Câu 3 (trang 10, SBT Ngữ Văn 11, tập hai):

Chọn từ thích hơp (điểm nhìn, hình thức, nhan đề, nhân vật, nội dung, ý nghĩa) với mỗi chỗ trống sau đây:

Phương pháp giải:

Xem lại kiến thức trong phần Viết đồng thời khái quát, hệ thống kiến thức của bản thân để hoàn thành chỗ trống còn thiếu trong đoạn văn đề bài đã cho.

Lời giải chi tiết:

(1) hình thức                    

(2) nhan đề                 

(3) nội dung   

(4) điểm nhìn                   

(5) nhân vật                

(6) ý nghĩa

Câu 4

Câu 4 (trang 10 - 11, SBT Ngữ Văn 11, tập hai):

Đoạn trích dưới đây nhấn mạnh các yếu tố hình thức nào của truyện Tầng hai ?

Phương pháp giải:

Đọc đoạn trích, vận dung khả năng tìm kiếm thông tin sau đó tìm và chỉ ra những yếu tố hình thức được nhấn mạnh trong truyện Tầng hai.

Lời giải chi tiết:

Đoạn trích đã nhấn mạnh yếu tố nhan đề và giọng điệu của truyện Tầng hai.

Câu 5

Câu 5 (trang 11, SBT Ngữ Văn 11, tập hai):

Lập dàn ý cho đề văn Vẻ đẹp của hình ảnh “trái tim cháy hùng vĩ của Đan-kô” (Trái tim  Đan-kô - M.Gorki) theo sơ đồ sau:

Phương pháp giải:

Dựa vào những tìm hiểu, phân tích của bản thân sau khi học xong truyện Trái tim Đan-kô để có thể hoàn thiện sơ đồ dàn ý đề bài đã đưa ra.

Lời giải chi tiết:

- Mở bài: 

+ Dẫn dắt vấn đề: Giới thiệu ngắn gọn về M. Go-rơ-ki và văn bản Trái tim Đan-kô (trích truyện ngắn Bà lão I-déc-ghin)

+ Nêu vấn đề: Hình ảnh “Trái tim cháy hùng vĩ của Đan-kô” là biểu tượng vô cùng cao cả về một con người nhân hậu, mạnh mẽ, dũng cảm, dám tận hiến vì cuộc sống tự do và hạnh phúc của cộng đồng.

- Đoạn 1:

Trái tim nhân hậu, yêu thương luôn có sức mạnh tỏa sáng:

+ Nhịp đập của trái tim là biểu hiện của sự sống. Trái tim tượng trưng cho phần tình cảm của con người.

+ Trái tim của Đan-kô là trái tim nhân hậu, yêu thương con người vô bờ bến, có khả năng bao dung, tha thứ cho sự yếu đuối và hèn nhát của đoàn người khi họ đối mặt với những khó khăn, thử thách.

- Đoạn 2:

Mẫu: Trái tim cháy của Đan-kô tượng trưng cho sức mạnh lớn lao và sự sáng suốt phi thường của người anh hùng.

+ Trái tim cháy sáng xua tan bóng tối, rọi sáng con đường đoàn người đang đi.

+ Trái tim cháy sáng soi tỏ những tăm tối, u mê trong tâm hồn đoàn người, thúc giục đoàn người hướng tới không gian tự do và hạnh phúc.

- Đoạn 3:

Trái tim Đan-kô gây ấn tượng mạnh mẽ, khiến người đọc nhỡ mãi về người anh hùng xả thân vì cộng đồng:

+ Hình ảnh người anh hùng giơ cao trái tim cháy sáng trên đầu thật mạnh mẽ lớn lao.

+ Hình ảnh gợi liên tưởng đến ánh lửa hay vầng hào quang tỏa ra từ những vị thần thánh như Pro-mê-tê (Prometheus), Mô-sê (Moses) - những anh hùng dám hi sinh thân mình vì cộng đồng, vì nhân loại.

- Kết bài :

+ Đánh giá khái quát vẻ đẹp chói sáng, bất tử của hình ảnh “trái tim cháy bùng vĩ” của Đan-kô.

Câu 6

Câu 6 (trang 11, SBT Ngữ Văn 11, tập hai):

Lập dàn ý cho đề văn: Phân tích truyện ngắn “Một người Hà Nội” của Nguyễn Khải.

Phương pháp giải:

Dựa vào nội dung đã được tìm hiểu và phân tích về nội dung của truyện ngắn “Một người Hà Nội”- Nguyễn Khải, từ đó khái quát và lập dàn ý theo ý hiểu của bản thân.

Lời giải chi tiết:

Mở bài: Giới thiệu khái quát về nhà văn Nguyễn Khải và truyện ngắn “Một người Hà Nội”.

Thân bài:

- Tóm tắt truyện, nhận xét về kết cấu cốt truyện.

- Xác định nhân vật trung tâm của truyện (cô Hiền), phân tích phẩm chất, tính cách của nhân vật cô Hiền.

- Xác định người kể chuyện, phân tích cách nhìn, quan điểm, thái độ của người kể chuyện xưng “tôi” đối với các nhân vật và sự việc trong truyện.

- Nêu và phân tích giá trị văn hóa và triết lí nhân sinh của truyện.

- Phân tích một số yếu tố nghệ thuật cơ bản của truyện (nghệ thuật đối sánh - tương phản trong xây dựng nhân vật, cách quan sát đa chiều, dựng đối thoại sống động, sắc sảo; ngôn ngữ giàu hình ảnh, có tính biểu tượng; những suy tư sâu sắc song hành, hòa hợp cùng các sự kiện…)

Kết bài:

- Khẳng định giá trị của truyện.

- Nêu ý nghĩa của truyện, trách nhiệm của bản thân.

Câu 7

Câu 7 (trang 11, SBT Ngữ Văn 11, tập hai):

Lập dàn ý cho đề văn: Vẻ đẹp của quê hương trong truyện ngắn “Nắng đẹp miền quê ngoại” của Trang Thế Hy.

Phương pháp giải:

Phân tích nội dung, giá trị nghệ thuật của truyện ngắn “Nắng đẹp miền quê ngoại” của Trang Thế Hy để từ đó lập được dàn ý cho đề văn Vẻ đẹp của quê hương trong truyện ngắn “Nắng đẹp miền quê ngoại” của Trang Thế Hy.

Lời giải chi tiết:

- Giới thiệu khái quát về nhà  văn Trang Thế Hy.

- Nêu vấn đề: Vẻ đẹp của quê hương trong truyện ngắn “Nắng đẹp miền quê ngoại”

Thân bài:

- Con người miền quê ngoại như cô Thơm, người dượng rể,.. là những người hiền lành, lương thiện, chiu nhiều cay đắng, đau khổ mà vẫn rất bao dung, nghĩa tình.

- Thiên nhiên miền quê ngoại đẹp đẽ, tươi tắn, sinh động, thanh bình, yên ả, đầy sức sống: “Biển cỏ bao la xanh rờn rợn trải rộng đến chân trời”, “Dòng kinh thẳng băng giống như một tấm lụa dài vô tận màu xanh gờn gợn theo nhịp chèo của cô thôn ngữ uốn éo tấm thân tơ trên chiếc xuồng con lắc lèo trôi xuôi”, “Nắng chiều phủ lên cảnh vật một lớp men vàng lấp lánh”; “Trên đột dải lai thưa, vài con chim non ríu rít gọi đàn”.

- Trước cái đẹp của con người và thiên nhiên miền quê ngoại, nhân vật “tôi” đã nhận rõ âm mưu và tội ác của giặc; sám hối, nhận tội, tạ tội trước người dượng rể, trước mộ cô Thơm; tự hứa sẽ sống xứng đáng với vẻ đẹp của quê hương.

Kết bài:

- Đánh giá khái quát vẻ đẹp của quê hương trong truyện ngắn “Nắng đẹp miền quê ngoại”

- Khẳng định tình yêu quê hương là tình cảm cao quý, chính đáng

Câu 8

Câu 8 (trang 12, SBT Ngữ Văn 11, tập hai):

Tìm ý cho đề văn sau:

Trong Trái tim Đan-kô, Go-rơ-ki viết: “Đan-kô là một người trong bọn họ, một chàng trai trẻ đẹp. Những người đẹp bao giờ cũng can đảm”. Còn nhà văn Nguyễn Khải trong truyện Một người Hà Nội thì viết: “Mỗi thế hệ đều có thời vàng son của họ. Hà Nội thì không thế. Thời nào nó cũng đẹp, một vẻ đẹp riêng cho mỗi lứa tuổi”.

    Từ các nhân vật Đan-kô (Trái tim Đan-kô), cô Hiền (Một người Hà Nội), em hãy phân tích, làm rõ những triết lí trên.

Phương pháp giải:

Từ những phân tích, tìm hiểu nội dung của bản thân về hai truyện ngắn Trái tim Đan-kô và Một người Hà Nội, đưa ra những ý chính để làm sáng tỏ nhận định đề bài đưa ra. 

Lời giải chi tiết:

Mở đầu:

- Giới thiệu khái quát về truyện ngắn  Trái tim Đan-kô và Một người Hà Nội cùng tác giả Go-rơ-ki và Nguyễn Khải.

- Nêu quan điểm của bản thân về nhận định mà đề bài đã nêu trên.

Thân bài:

- Triết lí: “Đan-kô là một người trong bọn họ, một chàng trai trẻ đẹp. Những người đẹp bao giờ cũng can đảm”.

+ Giải thích, làm sáng tỏ ý nghĩa của triết lí.

+ Lập luận, phân tích chứng minh triết lí đó là đúng. Tập trung phân tích về vẻ đẹp trong con người, phẩm chất của Đan-kô. Đồng thời làm nổi bật hành động cao cả của nhân vật Đan-kô dám dũng cảm lấy trái tim mình soi sáng cho mọi người.

- Triết lí: “Mỗi thế hệ đều có thời vàng son của họ. Hà Nội thì không thế. Thời nào nó cũng đẹp, một vẻ đẹp riêng cho mỗi lứa tuổi”.

+ Giải thích, làm sáng tỏ hơn về triết lí

+ Từ nhân vật cô Hiền, chỉ ra vẻ đẹp trong phẩm chất và con người của nhân vật: thẳng thắn, sang trọng, thanh lịch, hòa nhập không hòa tan trong sự phát triển của thời thế…. Từ đó lập luận để làm sáng tỏ ý nghĩa triết lý

Kết bài:

- Khẳng định ý nghĩa của hai nhân vật Đan-kô (Trái tim Đan-kô), cô Hiền (Một người Hà Nội) trong việc thể hiện nội dung tác phẩm.

- Đánh giá và nhấn mạnh quan điểm của bản thân đối với đánh giá đề bài đã nêu.