Soạn bài Viết bài nghị luận so sánh, đánh giá hai tác phẩm thơ SGK Ngữ văn 12 tập 2 Cánh diều

Câu hỏi

Trả lời Câu hỏi trang 78 SGK Văn 12 Cánh diều

Đọc đoạn văn sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:
"...] Có người còn cho tình yêu mới chính là mùa xuân. Xuân Diệu đã hơn một lần viết rằng:
Xuân của đất trời nay mới đến
Trong tôi xuân đã đến lâu rồi
Từ lúc yêu nhau hoa nở mãi
Trong vườn thơm ngát của hồn tôi.
(Nguyên đản)
Không mạnh mẽ và dạt dào như Xuân Diệu, nhưng thơ tỉnh Nguyễn Binh có cái sâu lắng, dịu dàng, bát ngát của làng quê. Nguyễn Bính đã có lần ao ước được kết duyên với người bạn thuở thiếu thời trong cảnh vườn xuân trắng xoá hoa cam rụng:

Như chuyện Tương Như và Trác Thị
Đưa nhau về ở đất Lâm Cùng
Vườn xuân trắng xoả hoa cam rụng
Tôi với em Nhi kết vợ chồng.
(Rượn và hoa)
Nhưng ước ao vẫn là ước ao. Chuyện tình duyên của Nguyễn Bính đều là chuyện không thành cả. Nên mùa xuân của thơ ông cũng là mùa “tính sổ" sự lỡ làng của tỉnh duyên. Trong Mưa xuân, tác giả kể chuyện hẹn hò của đôi trai gái đêm xuân nghe hát chèo. Nhưng chàng trai lỡ hẹn. Tiếng trống chèo càng náo nức bao nhiêu thì nỗi buồn bâng khuâng của cô gái càng thấm thía bấy nhiêu:
Chờ mãi anh sang anh chẳng sang
Thế mà hôm nọ hát bên làng
Năm tao bảy tuyết anh hò hẹn
Để cả mùa xuân cũng nhớ nhàng.
(Mưa xuân)
Cải giọng có chút hờn trách nhưng đầy thương cảm. Đó là giọng trách yêu, trách mà không nở giận. Đấy cũng là cái dôn hậu của tâm hồn người phụ nữ Việt Nam.".
(Lê Tiến Dũng, Những bài thơ xuân của Nguyễn Binh, in trong Nguyễn Bình – Nhà thơ chân quê, NXB Văn hoá – thông tin, ILà Nội, 2000)
- Nội dung và phạm vi so sánh trong đoạn văn trên là gì?

- Chỉ ra những câu văn nêu nhận xét, đánh giá của người viết.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ yêu cầu câu hỏi và đoạn văn bản

Lời giải chi tiết:

1. 

Cả hai đoạn thơ đều nhắc đến cảnh sắc thiên nhiên mùa xuân và khung cảnh vui xuân của đôi trai gái. Biện pháp so sánh được sử dụng trong phạm vi một đoạn trích nhỏ nằm trong bài thơ lớn, so sánh giữa hai khung cảnh du xuân của nhân vật trữ tình để làm nổi bật lên cá tính của từng nhân vật đồng thời chỉ rõ các giọng điệu được sử dụng trong bài, qua đó đem đến cho người đọc cái nhìn chân thực nhất về từng điểm nhìn được tác giả vẽ ra trong bài thơ. 

Thực hành viết

Trả lời Câu hỏi Thực hành viết trang 76 SGK Văn 12 Cánh diều

Hãy so sánh và nêu nhận xét, đánh giá của em về hai đoạn thơ sau: 

Ta đi, ta nhớ những ngày

Mình đây ta đó, đắng cay ngọt bùi... 

Thương nhau, chia củ sắn lùi

Bát cơm sẻ nửa, chăn sui đắp cùng

Nhớ người mẹ nắng cháy lưng

Ðịu con lên rẫy bẻ từng bắp ngô

Nhớ sao lớp học i tờ

Ðồng khuya đuốc sáng những giờ liên hoan

Nhớ sao ngày tháng cơ quan

Gian nan đời vẫn ca vang núi đèo.

(Việt Bắc – Tố Hữu)

Đôi khi chợt nhớ một tiếng cười lạ
Một câu ca dao buồn có hoa bưởi hoa ngâu
Một vết bùn khô trên mặt đá
Không có ai chia tay
Cũng nhớ một tiếng còi tàu.

Mẹ tôi thức khuya dậy sớm
Năm nay ngoài năm mươi tuổi
Chồng chết đã mười mấy năm
Thuở tôi mới đọc được i tờ
Mẹ thương tôi mẹ vẫn tảo tần
Nước sông gạo chợ

(Bài thơ của một người yêu nước mình – Trần Vàng Sao)

Phương pháp giải:

Đọc lại kiến thức phần Viết 

Lời giải chi tiết:

Hai đoạn thơ trên lần lượt mang đến cho độc giả những cảm xúc sâu lắng về tình yêu thương, sự nhớ nhung, và kỷ niệm trong cuộc sống hàng ngày. Bài thơ “Việt Bắc” của Tố Hữu đề cập đến những khoảnh khắc đơn giản nhưng đầy ý nghĩa trong cuộc sống gia đình và xã hội. Việc chia sẻ, chăm sóc và tha thứ lẫn nhau được thể hiện qua hình ảnh chia củ sắn, chăn sui và nhớ những người thân yêu bên cạnh trong những kỷ niệm đẹp. Tác giả tỏ ra trân trọng những giá trị truyền thống và tình cảm nhân văn trong dân tộc. Với việc sử dụng ngôn ngữ sinh động, giàu biểu cảm, tác giả đã gợi nhớ lại những kỷ niệm tuổi thơ và những khó khăn, vất vả trong cuộc sống.

Trong khi đó, bài thơ "Bài thơ của một người yêu nước mình" của Trần Vàng Sao thể hiện sự đau lòng và lưu luyến về quá khứ và người thân thương. Một người mẹ già cô đơn vẫn sống bằng chí lí và tình yêu với con cái, thể hiện sự hy sinh, tình thương vô bờ bến của người mẹ. Hình ảnh bùn khô trên mặt đá, tiếng còi tàu và nước sông gạo chợ đề cao sự bền chặt và hào hùng của dân tộc. Tác giả thể hiện sự nhớ nhung, quan tâm và tình cảm sâu sắc đối với mẹ, với quê hương và với những dấu ấn tuổi thơ. Sử dụng ngôn ngữ đơn giản nhưng chân thành, gần gũi với độc giả.

Cả hai đoạn thơ đều đem đến sự kết hợp hài hòa giữa thơ ca và tâm trạng con người, tạo nên những cảm xúc sâu lắng và tình cảm đong đầy, thể hiện sự quý trọng, yêu thương và nhớ nhung về quê hương, gia đình. Tuy nhiên, Tố Hữu mang lại cảm giác tĩnh lặng, hồn nhiên của tuổi thơ, trong khi Trần Vàng Sao toát lên vẻ trí tuệ, sâu sắc và tận tụy với người thân và quê hương. Qua bức tranh văn của hai tác giả, ta được cảm nhận được vẻ đẹp đời thường với những giá trị nhân văn, tình cảm và trách nhiệm đối với gia đình, đất nước mà họ yêu quý. Với cách viết và diễn đạt linh hoạt, cả hai đoạn thơ đã đi sâu vào lòng người, khơi gợi những cảm xúc và tâm trạng đặc biệt, khiến cho độc  giả không thể không chạm đến những giá trị tinh thần và nhân văn cao quý.