Bài 6. Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp - SGK Giáo dục kinh tế và pháp luật 12 Chân trời sáng tạo

Mở đầu

Trả lời câu hỏi Mở đầu trang 46 SGK GD Kinh tế và Pháp luật 12 CTST

Quan sát các hình ảnh sau, em hãy cho biết doanh nghiệp cần thực hiện các trách nhiệm xã hội nào. Nêu ý nghĩa của việc thực hiện các trách nhiệm đó.

Phương pháp giải:

Em hãy dựa vào hiểu biết cá nhân để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Các trách nhiệm xã hội mà doanh nghiệp cần thực hiện:

Bảo vệ môi trường: Giảm thiểu lượng rác thải, tái chế; Sử dụng năng lượng tái tạo; Giảm thiểu lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính; Bảo vệ đa dạng sinh học.

Đầu tư vào cộng đồng: Hỗ trợ các hoạt động giáo dục, y tế, giảm nghèo.

Ý nghĩa của việc thực hiện trách nhiệm xã hội:

Xây dựng hình ảnh thương hiệu tốt đẹp: Khách hàng ngày càng quan tâm đến các doanh nghiệp có trách nhiệm xã hội. Việc thực hiện trách nhiệm xã hội giúp doanh nghiệp xây dựng hình ảnh tích cực, tăng lòng trung thành của khách hàng.

Tăng cường mối quan hệ với cộng đồng: Doanh nghiệp sẽ được cộng đồng đón nhận và hỗ trợ nhiều hơn.

Phát triển bền vững: giúp doanh nghiệp đảm bảo sự phát triển lâu dài, bền vững.

Khám phá 1

Trả lời câu hỏi Khám phá 1 trang 47 SGK GD Kinh tế và Pháp luật 12 CTST

Dựa vào hình 6.3 và thông tin trong bài, em hãy:

- Cho biết thể nào là trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp.

- Nêu các hình thức thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp và nêu ví dụ minh hoạ.

- Xác định hình thức thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp trong các trường hợp.

Phương pháp giải:

Em hãy đọc thông tin cho sẵn và dựa vào hiểu biết cá nhân để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp là cam kết của doanh nghiệp đóng góp cho việc phát triển kinh tế bền vững. Trách nhiệm này được thực hiện thông qua việc tuân thủ các quy định về bảo vệ môi trường; bình đẳng giới; an toàn, quyền lợi lao động; đào tạo và phát triển nhân viên; phát triển cộng đồng;... theo cách có lợi cho cả doanh nghiệp cũng như phát triển chung của xã hội.

Các hình thức thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp:

Trách nhiệm nhân văn:

Ví dụ: Tập đoàn Masan thường xuyên tổ chức các chương trình hỗ trợ cộng đồng như xây nhà tình thương, tặng quà cho trẻ em nghèo.

Trách nhiệm đạo đức:

Ví dụ: Minh bạch trong kinh doanh: Công khai thông tin về hoạt động kinh doanh, báo cáo tài chính một cách minh bạch.

Trách nhiệm pháp lí:

Ví dụ: Các nhà máy sản xuất phải đảm bảo tuân thủ các quy định về xả thải, giảm thiểu ô nhiễm môi trường.

Trách nhiệm kinh tế:

Ví dụ: Tạo việc làm: Các khu công nghiệp thu hút đầu tư nước ngoài tạo ra hàng ngàn việc làm cho người lao động.

Hình thức thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp trong các trường hợp:

Trường hợp 1: Trách nhiệm đạo đức.

Trường hợp 2: Trách nhiệm pháp lý.

Trường hợp 3: Trách nhiệm kinh tế và trách nhiệm đạo đức.

Khám phá 2

Trả lời câu hỏi Khám phá 2 trang 48 SGK GD Kinh tế và Pháp luật 12 CTST

Dựa vào thông tin trong bài, em hãy:

- Cho biết ý nghĩa của việc thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp.

- Nhận xét việc thực hiện trách nhiệm xã hội của chủ thể trong trường hợp. Nêu một số biểu hiện vi phạm trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp trong thực tế.

Phương pháp giải:

Em hãy đọc thông tin cho sẵn và dựa vào hiểu biết cá nhân để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Ý nghĩa việc thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp:

Đối với doanh nghiệp: tránh được các rủi ro pháp lí về lao động, môi trường; tạo động lực cho người lao động và thu hút được nguồn lao động giỏi; giảm chi phí, tăng năng suất lao động, mở rộng thị phần; nâng cao thương hiệu và uy tín.

Đối với xã hội: chung sức hỗ trợ cộng đồng vượt qua khó khăn (đói nghèo, dịch bệnh, khủng hoảng kinh tế, thiên tai,..), giúp ổn định cuộc sống; góp phần bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu.

Trong trường hợp trên, công ty P đã không thực hiện trách nhiệm đạo đức của một doanh nghiệp cụ thể là đã vi phạm các quy định về bảo vệ môi trường: xả thẳng nước thải ra sông gây ô nhiễm

Một số biểu hiện vi phạm trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp trong thực tế:

Vi phạm về môi trường: xả thải trái phép, sử dụng nguyên liệu độc hại

Vi phạm về lao động: ép buộc lao động, trốn đóng bảo hiểm xã hội

Vi phạm về quyền của người tiêu dùng: Sản xuất hàng giả, hàng nhái

Cạnh tranh không lành mạnh

Luyện tập 1

Trả lời câu hỏi Luyện tập 1 trang 50 SGK GD Kinh tế và Pháp luật 12 CTST

Em đồng tình với nhận định nào sau đây về trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp?

a. Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp là phải đóng thuế đầy đủ để giúp Nhà nước thực hiện các chức năng quản lí và có nguồn kinh phí chăm lo cho các nhu cầu của xã hội.

b. Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp là cam kết thực hiện đạo đức kinh doanh, tuân thủ các quy định pháp luật có liên quan, tạo việc làm cho người lao động, sản xuất, kinh doanh có lợi nhuận, tự nguyện đóng góp vào các mục tiêu phát triển bền vững.

c. Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp là bắt buộc phải tuân thủ Hiến pháp, pháp luật và tự nguyện cam kết đóng góp vào các chương trình an sinh xã hội, thực hiện các hoạt động thiện nguyện hỗ trợ cộng đồng và xã hội.

d. Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp là không làm tổn hại đến các quyền và lợi ích của người khác và tự nguyện làm từ thiện nhằm bồi hoàn những thiệt hại do hoạt động sản xuất, kinh doanh làm tổn hại cho xã hội.

Phương pháp giải:

Em hãy đọc thông tin cho sẵn và dựa vào hiểu biết cá nhân để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Em đồng ý với nhận định:

b. Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp là cam kết thực hiện đạo đức kinh doanh, tuân thủ các quy định pháp luật có liên quan, tạo việc làm cho người lao động, sản xuất, kinh doanh có lợi nhuận, tự nguyện đóng góp vào các mục tiêu phát triển bền vững.

Luyện tập 2

Trả lời câu hỏi Luyện tập 2 trang 51 SGK GD Kinh tế và Pháp luật 12 CTST

Em hãy đọc các trường hợp sau và trả lời câu hỏi.

a. Là doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực thực phẩm và đồ uống, Doanh nghiệp B đã đầu tư hệ thống xử lí nước thải và sử dụng năng lượng tái tạo trong quá trình sản xuất; doanh nghiệp cũng thực hiện các chương trình cộng đồng giúp các hộ dân ở vùng sâu, vùng xa có được nguồn nước sạch cho cuộc sống và sản xuất. Nhờ đó, uy tín và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp ngày càng tăng trên thị trường.

b. Công ty Cổ phần bảo vệ thực vật H có chức năng sản xuất thuốc trừ sâu và các sản phẩm hoá chất khác dùng trong nông nghiệp. Sản phẩm của công ty có chất lượng bảo đảm và có kèm theo bản hướng dẫn quy trình sử dụng để bảo đảm an toàn cho người tiêu dùng. Hằng năm, công ty đều dành một phần lợi nhuận để phân phối lại cho nông dân đã hợp tác với công ty thông qua các hoạt động thiện nguyện. Công ty còn triển khai chương trình Cùng nông dân ra đồng, tư vấn, hướng dẫn các kĩ thuật canh tác, sử dụng phân bón an toàn, không gây hại môi trường ở các địa phương.

c. Doanh nghiệp M là doanh nghiệp có uy tín trong ngành xây dựng với những dự án nhà ở hiện đại, quy mô lớn. Doanh nghiệp luôn tuân thủ các quy định về an toàn lao động và bảo vệ môi trường khi thực hiện các công trình xây dựng. Đội ngũ nhân viên của doanh nghiệp có chuyên môn, năng lực sáng tạo và được hưởng chế độ đãi ngộ thích đáng nên có những đóng góp to lớn cho hiệu quả sản xuất, kinh doanh, Chất lượng các công trình xây dựng được bảo dâm đúng cam kết, hoàn thành đúng tiến độ và thỏa mãn hợp lý các nhu cầu và lợi ích khách hàng.

- Các doanh nghiệp trong các trường hợp trên đã thực hiện trách nhiệm xã hội nào?

- Ý nghĩa việc thực hiện các trách nhiệm xã hội đó của doanh nghiệp là gì?

Phương pháp giải:

Em hãy đọc thông tin cho sẵn và dựa vào hiểu biết cá nhân để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

a. Doanh nghiệp B đã thực hiện trách nhiệm:

Trách nhiệm đạo đức, nhân văn: đầu tư hệ thống xử lí nước thải và sử dụng năng lượng tái tạo trong quá trình sản xuất; thực hiện các chương trình cộng đồng giúp các hộ dân ở vùng sâu, vùng xa có được nguồn nước sạch cho cuộc sống và sản xuất

b. Công ty H đã thực hiện trách nhiệm:

Trách nhiệm kinh tế, nhân văn: sản phẩm có chất lượng bảo đảm và có kèm theo bản hướng dẫn quy trình sử dụng để bảo đảm an toàn cho người tiêu dùng; công ty đều dành một phần lợi nhuận để phân phối lại cho nông dân đã hợp tác với công ty thông qua các hoạt động thiện nguyện

c. Doanh nghiệp M đã thực hiện trách nhiệm:

Trách nhiệm đạo đức, kinh tế: tuân thủ các quy định về an toàn lao động và bảo vệ môi trường khi thực hiện các công trình xây dựng; đội ngũ nhân viên của doanh nghiệp có chuyên môn, năng lực sáng tạo và được hưởng chế độ đãi ngộ thích đáng; chất lượng các công trình xây dựng được bảo dâm đúng cam kết, hoàn thành đúng tiến độ và thỏa mãn hợp lý các nhu cầu và lợi ích khách hàng

Ý nghĩa việc thực hiện các trách nhiệm xã hội đó của doanh nghiệp:

Xây dựng hình ảnh thương hiệu tốt đẹp: Khách hàng ngày càng quan tâm đến các doanh nghiệp có trách nhiệm xã hội. Việc thực hiện trách nhiệm xã hội giúp doanh nghiệp xây dựng hình ảnh tích cực, tăng lòng trung thành của khách hàng.

Tăng cường mối quan hệ với cộng đồng: Doanh nghiệp sẽ được cộng đồng đón nhận và hỗ trợ nhiều hơn.

Thu hút nhân tài: Những người tài năng thường muốn làm việc cho các doanh nghiệp có giá trị chia sẻ.

Phát triển bền vững: trách nhiệm xã hội giúp doanh nghiệp đảm bảo sự phát triển lâu dài, bền vững.

Tuân thủ pháp luật và đạo đức kinh doanh: trách nhiệm xã hội thể hiện sự tuân thủ pháp luật và đạo đức kinh doanh của doanh nghiệp.

Luyện tập 3

Trả lời câu hỏi Luyện tập 3 trang 52 SGK GD Kinh tế và Pháp luật 12 CTST

Em hãy nhận xét về việc làm của chủ thể kinh doanh trong các trường hợp sau:

a. Doanh nghiệp T sản xuất nước ngọt đã thực hiện tái chế chai nhựa, tối ưu khâu phân phối sản phẩm, cải tiến trong bao bì giúp giảm lượng lớn giấy thải ra môi trường. Bên cạnh đó, doanh nghiệp này còn trích lợi nhuận và quyên góp từ người lao động ủng hộ vào các chương trình từ thiện, an sinh xã hội của địa phương.

b. Công ty V chuyên cung ứng các suất ăn công nghiệp. Để tiết kiệm chi phí và có lợi nhuận, công ty này đã sử dụng thịt trâu, đùi gà đông lạnh quá hạn, cánh gà, xương bò, mực ống được nhập lậu từ nước ngoài không rõ nguồn gốc.

Phương pháp giải:

Em hãy đọc thông tin cho sẵn và dựa vào hiểu biết cá nhân để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

a. Doanh nghiệp T đã thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp một cách toàn diện: bảo vệ môi trường và đóng góp cho xã hội. Trách nhiệm này được thực hiện qua các hành động cụ thể như: tái chế chai nhựa, tối ưu khâu phân phối sản phẩm, cải tiến trong bao bì giúp giảm lượng lớn giấy thải ra môi trường; trích lợi nhuận và quyên góp từ người lao động ủng hộ vào các chương trình từ thiện, an sinh xã hội của địa phương.

Các hoạt động này không chỉ mang lại lợi ích cho môi trường và cộng đồng mà còn góp phần nâng cao hình ảnh và uy tín của doanh nghiệp trên thị trường.

b. Công ty V đã vi phạm nghiêm trọng trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp cụ thể là vi phạm các quy định của pháp luật về an toàn thực phẩm:sử dụng thịt trâu, đùi gà đông lạnh quá hạn, cánh gà, xương bò, mực ống được nhập lậu từ nước ngoài không rõ nguồn gốc.  Hành vi này sẽ làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín của công ty, khiến khách hàng mất niềm tin và tẩy chay sản phẩm. Công ty V có thể bị xử phạt hành chính và thậm chí truy cứu trách nhiệm hình sự.

Luyện tập 4

Trả lời câu hỏi Luyện tập 4 trang 52 SGK GD Kinh tế và Pháp luật 12 CTST

Em hãy đóng vai một giám đốc điều hành doanh nghiệp, thực hiện một bài viết ngắn về xây dựng kế hoạch, chiến lược kinh doanh và cam kết thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp.

Phương pháp giải:

Em hãy đọc thông tin cho sẵn và dựa vào hiểu biết cá nhân để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Xây dựng một tương lai bền vững: Kết hợp kinh doanh và trách nhiệm xã hội

Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng khốc liệt như hiện nay, doanh nghiệp không chỉ đơn thuần tập trung vào lợi nhuận mà còn phải quan tâm đến việc đóng góp tích cực cho cộng đồng và xã hội. Việc xây dựng một kế hoạch kinh doanh bền vững, kết hợp hài hòa giữa mục tiêu kinh tế và trách nhiệm xã hội là điều vô cùng quan trọng.

Với vai trò là người đứng đầu doanh nghiệp, tôi tin rằng trách nhiệm xã hội không chỉ là một lựa chọn mà còn là một yếu tố cốt lõi trong chiến lược phát triển bền vững. Bằng việc tích hợp các hoạt động vì cộng đồng vào quá trình kinh doanh, chúng ta không chỉ tạo ra giá trị cho cổ đông mà còn góp phần xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn.

Chúng tôi sẽ tập trung vào các hoạt động như bảo vệ môi trường, hỗ trợ cộng đồng, đảm bảo quyền lợi người lao động và phát triển sản phẩm dịch vụ có trách nhiệm. Mỗi quyết định kinh doanh của chúng tôi đều được cân nhắc kỹ lưỡng, đảm bảo rằng nó không chỉ mang lại lợi nhuận mà còn phù hợp với các giá trị cốt lõi của doanh nghiệp và đóng góp tích cực cho xã hội.

Vận dụng

Trả lời câu hỏi Vận dụng trang 52 SGK GD Kinh tế và Pháp luật 12 CTST

Em hãy tìm hiểu về hoạt động thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp tại địa phương và nêu ý nghĩa của việc làm đó.

Phương pháp giải:

Em hãy đọc thông tin cho sẵn và dựa vào hiểu biết cá nhân để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Tập đoàn Viettel, một trong những doanh nghiệp hàng đầu Việt Nam, luôn tích cực tham gia vào các hoạt động trách nhiệm xã hội, góp phần xây dựng một cộng đồng tốt đẹp hơn.

Giáo dục:

"Kết nối mạng giáo dục": Chương trình cung cấp miễn phí internet băng rộng cho các trường học trên toàn quốc, tạo điều kiện cho học sinh, sinh viên tiếp cận kiến thức một cách dễ dàng.

Hỗ trợ xây dựng trường học: Viettel đã tài trợ xây dựng nhiều trường học ở các vùng khó khăn, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục.

Cấp học bổng: Hàng năm, Viettel cấp hàng nghìn suất học bổng cho học sinh nghèo hiếu học.

Y tế:

Khám chữa bệnh miễn phí: Tổ chức các đoàn khám chữa bệnh miễn phí cho người dân ở các vùng sâu, vùng xa.

Hỗ trợ các bệnh viện: Cung cấp trang thiết bị y tế, hỗ trợ các bệnh viện nâng cao chất lượng khám chữa bệnh.

Phòng chống dịch bệnh: Viettel đã đóng góp tích cực vào công tác phòng chống dịch bệnh, đặc biệt là trong đại dịch Covid-19.

Phát triển kinh tế - xã hội:

Hỗ trợ nông dân: Viettel đã triển khai nhiều dự án hỗ trợ nông dân tiếp cận thông tin, ứng dụng công nghệ vào sản xuất, nâng cao thu nhập.

Phát triển hạ tầng: Viettel đã đầu tư xây dựng hạ tầng viễn thông ở các vùng sâu, vùng xa, giúp người dân được tiếp cận với các dịch vụ viễn thông hiện đại.

Hỗ trợ các hoạt động cứu trợ: Viettel luôn sẵn sàng hỗ trợ các hoạt động cứu trợ khi có thiên tai, dịch bệnh xảy ra.

Bảo vệ môi trường:

Tiết kiệm năng lượng: Viettel luôn tìm kiếm các giải pháp để tiết kiệm năng lượng, giảm thiểu tác động đến môi trường.

Xử lý rác thải: Viettel thực hiện nghiêm túc việc phân loại và xử lý rác thải.