Bài 17: Việt Nam kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, thống nhất đất nước giai đoạn 1965 – 1975 SGK lịch sử và địa lí 9 Kết nối tri thức

Mở đầu

Trong bài thơ chúc Tết năm 1968, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết: 

Xuân này hơn hẳn mấy xuân qua, Thắng trận tin vui khắp nước nhà. Nam Bắc thi đua đánh giặc Mỹ. Tiến lên! Toàn thắng ắt về ta!

Theo em, quân dân hai miền Nam, Bắc đã giành được những thắng lợi tiêu biểu nào trong giai đoạn 1965 – 1975? Thắng lợi nào là dấu mốc kết thúc cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của nhân dân Việt Nam?

Phương pháp giải:

-Tìm hiểu qua sách báo và internet về bài thơ chúc Tết năm 1968 và câu nói “Xuân này hơn hẳn mấy xuân qua, Thắng trận tin vui khắp nước nhà. Nam Bắc thi đua đánh giặc Mỹ. Tiến lên! Toàn thắng ắt về ta!”

- Chỉ ra những thắng lợi tiêu biểu trong giai đoạn 1965 – 1975 và thắng lợi nào là dấu mốc kết thúc cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của nhân dân Việt Nam.

Lời giải chi tiết:

- Quân dân hai miền Nam, Bắc đã giành được những thắng lợi tiêu biểu trong giai đoạn 1965 – 1975: Chiến đấu chống chiến lược “Chiến tranh cục bộ” của Mĩ, Miền Bắc chiến đấu chống chiến tranh phá hoại lần thứ nhất của Mĩ,…

- Thắng lợi của Chiến dịch Hồ Chí Minh là dấu mốc kết thúc cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của nhân dân Việt Nam

?mục 1b 1

Hãy mô tả những thắng lợi tiêu biểu của quân dân miền Nam trong các giai đoạn 1965 - 1968, 1969 - 1973.

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ phần 1b). Miền Nam chống chiến lược “Việt Nam hoá chiến tranh” của Mỹ (1969-1973) (SGK trang 85) .

- Chỉ ra những thắng lợi tiêu biểu của quân dân miền Nam trong các giai đoạn 1965 - 1968, 1969 – 1973 và thắng lợi nào của quân dân miền Nam đã đánh dấu thất bại của Mỹ trong chiến lược "Chiến tranh cục bộ" và "Việt Nam hoá chiến tranh"? .

Lời giải chi tiết:

- Trong giai đoạn 1965 – 1968: 

Năm 1965: Trận Vạn Tường đã mở đầu cao trào "Tìm Mỹ mà đánh, lùng Ngụy mà diệt" trên khắp miền Nam

+ 1965-1967:Đánh bại cuộc phản công mùa khô 1965 – 1966 nhằm vào các căn cứ ở Đông Nam Bộ, khu V và cuộc phản công mùa khô 1966 – 1967 với 3 cuộc

hành quân lớn "tìm diệt”, “bình định” của quân Mỹ và quân đội tay sai Sài Gòn

+ Năm 1968: Tiến hành cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân vào hầu khắp các đô thị, tiến công các vị trí đầu não của địch, Mỹ buộc phải tuyên bố "phi Mỹ hóa" chiến tranh xâm lược

- Trong giai đoạn 1969 – 1973:

+ 30/4 – 30/6/1970: Quân dân Việt Nam có sự phối hợp của quân dân Cam-pu-chia đã đập tan cuộc hành quân xâm lược Cam-pu-chia của 10 vạn quân Mỹ với quân đội Sài Gòn

+ 12/2 – 23/3/1971: Quân dân Việt Nam có sự phối hợp của quân dân Lào đã đập tan cuộc hành quân mang tên “Lam Sơn – 719” của 4,5 vạn quân Mỹ và quân đội Sài Gòn

+ 30/3 - cuối 6/1972: Quân dân Việt Nam mở cuộc Tiến công chiến lược vào Quảng Trị rồi phát triển ra toàn chiến trường miền Nam. Chỉ trong thời gian ngắn, quân ta chọc thủng ba phòng tuyến của địch là Quảng Trị, Tây Nguyên, Đông Nam Bộ, loại khỏi vòng chiến đấu hơn 20 vạn quân địch. Chiến lược “Việt Nam hoá chiến tranh” của Mỹ thất bại.

?mục 1b 2

Thắng lợi nào của quân dân miền Nam đã đánh dấu thất bại của Mỹ trong chiến lược "Chiến tranh cục bộ" và "Việt Nam hoá chiến tranh"?

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ phần 1b). Miền Nam chống chiến lược “Việt Nam hoá chiến tranh” của Mỹ (1969-1973) (SGK trang 85) .

- Chỉ ra những thắng lợi tiêu biểu của quân dân miền Nam trong các giai đoạn 1965 - 1968, 1969 – 1973 và thắng lợi nào của quân dân miền Nam đã đánh dấu thất bại của Mỹ trong chiến lược "Chiến tranh cục bộ" và "Việt Nam hoá chiến tranh"? .

Lời giải chi tiết:

- Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân (1968) đánh dấu sự thất bại hoàn toàn của chiến lược “Chiến tranh cục bộ" (1965 - 1968) của đế quốc Mĩ ở miền Nam Việt Nam.

- Thắng lợi của quân dân miền Nam đã đánh dấu thất bại của Mỹ trong chiến lược "Việt Nam hoá chiến tranh"là cuộc Tiến quân chiến lược vào Quảng Trị ( hướng tiến công chủ yếu ) rồi phát triển ra toàn chiến trường miền Nam.

?mục 1c

Hãy cho biết những thành tựu tiêu biểu của quân dân miền Bắc trong giai đoạn 1965-1973.

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ phần 1.c) Miền Bắc chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ và tiếp tục chi viện cho miền Nam (1965-1973) (SGK trang 86) .

- Chỉ ra những thành tựu tiêu biểu của quân dân miền Bắc trong giai đoạn 1965-1973.

Lời giải chi tiết:

- Quân dân miền Bắc đã chuyển mọi hoạt động sang thời chiến, vừa chiến đấu chống chiến tranh phá hoại, vừa sản xuất và chi viện cho miền Nam. Miền Bắc dãy lên phong trào thi đua “Quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược”

- Trong hơn 4 năm, miền Bắc bắn rơi, phá huỷ 3 243 máy bay, trong đó có 6 máy bay B52, loại khỏi vòng chiến đấu hàng nghìn phi công, bắn cháy và chìm 143 tàu chiến.

- Mặc dù bị địch đánh phá ác liệt song giao thông vận tải ở miền Bắc vẫn được đảm bảo thông suốt, đáp ứng yêu cầu phục vụ sản xuất và đời sống

- Miền Bắc tiếp tục thực hiện nghĩa vụ hậu phương lớn với tiền tuyến miền Nam, tăng gấp nhiều lần so với giai đoạn trước

- Quân dân miền Bắc đã chủ động, kịp thời chống trả cuộc chiến tranh phá hoại miền Bắc lần thứ hai của Mỹ bằng không quân và hải quân

?mục 2

Khai thác lược đồ hình 17.6 và thông tin trong mục, hãy trình bày diễn biến, kết quả của Chiến dịch Hồ Chí Minh và giải phóng hoàn toàn miền Nam.

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ phần 2.Hoàn thành giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước 91973-1975) và khai thác lược đồ hình 17.6 và thông tin trong mục (SGK trang 89) .

- Chỉ ra bày diễn biến, kết quả của Chiến dịch Hồ Chí Minh và giải phóng hoàn toàn miền Nam.

Lời giải chi tiết:

- Diễn biến: 

+ Sau khi tiêu diệt căn cứ phòng thủ Phan Rang và Xuân Lộc, ngày 26/4, Chiến dịch Hồ Chí Minh bắt đầu với phương châm "thần tốc, táo bạo, bất ngờ, chắc thắng"

+ Năm cánh quân cùng lúc tiến vào trung tâm thành phố, đánh chiếm các cơ quan đầu não của chính quyền Sài Gòn. 10 giờ 45 phút ngày 30/4, xe tăng Quân Giải phóng tiến vào Dinh Độc Lập, bắt toàn bộ nội các của chính quyền Sài Gòn

+ Tổng thống Dương Văn Minh phải tuyên bố đầu hàng không điều kiện

+ Sau khi Sài Gòn được giải phóng, lực lượng vũ trang và nhân dân các tỉnh còn lại đã thừa thắng tiến công và nổi dậy. Ngày 2/5, Châu Đốc là tỉnh cuối cùng ở miền Nam được giải phóng

- Kết quả: 

+ Lúc 11 giờ 30 phút ngày 30/4, lá cờ cách mạng tung bay trên nóc dinh, báo hiệu sự toàn thắng của Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử 

+ Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân 1975 kết thúc thắng lợi. Cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của nhân dân Việt Nam toàn thắng.

?mục 3a

Hãy nêu nguyên nhân thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước (1954 – 1975).

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ phần 3. Nguyên nhân thắng lợi, ý nghĩa lịch sử của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước (1954 – 1975) (SGK trang 90) .

- Chỉ ra bày nguyên nhân thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước (1954 – 1975).

Lời giải chi tiết:

- Sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng với đường lối chính trị, quân sự độc lập, tự chủ. 

- Nhân dân hai miền đoàn kết nhất trị, giàu lòng yêu nước, lao động cần cù, chiến đấu dũng cảm

- Hậu phương miền Bắc không ngừng lớn mạnh, đáp ứng kịp thời các yêu cầu của cuộc chiến đấu ở hai miền

- Sự đồng tình, ủng hộ, giúp đỡ to lớn của các lực lượng cách mạng, hoà bình, dân chủ trên thế giới, nhất là của Liên Xô, Trung Quốc và các nước xã hội chủ nghĩa khác

- Sự phối hợp chiến đấu, đoàn kết giúp đỡ nhau trong đấu tranh chống kẻ thù chung của nhân dân ba nước Đông Dương 

?mục 3b

Khai thác tư liệu trên và thông tin trong mục, hãy nêu ý nghĩa lịch sử của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước (1954 – 1975).

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ phần 3. Nguyên nhân thắng lợi, ý nghĩa lịch sử của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước (1954 – 1975) và khai thác tư liệu và thông tin trong mục (SGK trang 90) .

- Chỉ ra ý nghĩa lịch sử của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước (1954 – 1975).

Lời giải chi tiết:

- Cuộc kháng chiến thắng lợi đã kết thúc 21 năm chiến đấu chống Mỹ và 30 năm chiến tranh giải phóng dân tộc, bảo vệ Tổ quốc từ sau Cách mạng tháng Tám năm 1945

- Chấm dứt hoàn toàn ách thống trị của chủ nghĩa đế quốc ở Việt Nam

- Nhân dân Việt Nam đã hoàn thành cuộc cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân trên phạm vi cả nước, thống nhất đất nước, mở ra kỉ nguyên mới trong lịch sử dân tộc – kỉ nguyên đất nước độc lập, thống nhất, đi lên chủ nghĩa xã hội

- Tác động mạnh đến tình hình nước Mỹ và thế giới, là nguồn cổ vũ to lớn đối với phong trào cách mạng thế giới, nhất là đối với phong trào giải phóng dân tộc

Luyện tập 1

Hãy lấy dẫn chứng để chứng minh vai trò "hậu phương lớn" của miền Bắc đối với "tiền tuyến lớn" miền Nam trong giai đoạn 1965 – 1975

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ phần 1,2,3. (SGK trang 84,85,86,87,88,89,90).

- Chỉ ra dẫn chứng để chứng minh vai trò "hậu phương lớn" của miền Bắc đối với "tiền tuyến lớn" miền Nam trong giai đoạn 1965 – 1975 và bảng hệ thống các thắng lợi tiêu biểu của quân dân miền Nam trong giai đoạn 1965 – 1975.

Lời giải chi tiết:

 - Nhờ hai tuyến đường vận chuyển chiến lược Bắc – Nam (trên bộ và trên biển), trong giai đoạn 1965 – 1973, tính chung sức người, sức của từ miền Bắc chi viện cho miền Nam đã tăng gấp nhiều lần so với giai đoạn trước.

- Qua 4 năm (1965 – 1968), hơn 30 vạn cán bộ, bộ đội đã được cử vào Nam tham gia và phục vụ chiến đấu, xây dựng kinh tế, văn hoá tại các vùng giải phóng; hàng chục vạn tấn vũ khí, đạn dược, quân trang, quân dụng, xăng dầu, lương thực, thực phẩm, thuốc men,... cũng được chi viện cho miền Nam

Luyện tập 2

Hãy lập bảng hệ thống các thắng lợi tiêu biểu của quân dân miền Nam trong giai đoạn 1965 – 1975.

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ phần 1,2,3. (SGK trang 84,85,86,87,88,89,90).

- Chỉ ra dẫn chứng để chứng minh vai trò "hậu phương lớn" của miền Bắc đối với "tiền tuyến lớn" miền Nam trong giai đoạn 1965 – 1975 và bảng hệ thống các thắng lợi tiêu biểu của quân dân miền Nam trong giai đoạn 1965 – 1975.

Lời giải chi tiết:

Vận dụng 1

Tìm hiểu thông tin từ sách, báo và internet, hãy viết bài giới thiệu hoặc sưu tầm các bài hát, bài thơ về một nhân vật hoặc sự kiện lịch sử tiêu biểu trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước (1965 – 1975). 

Phương pháp giải:

-Tìm hiểu qua sách báo và internet về một số tác phẩm văn học, nghệ thuật tiêu biểu được sáng tác trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp (1945 – 1954).

- Sưu tầm các bài hát, bài thơ về một nhân vật hoặc sự kiện lịch sử tiêu biểu trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước (1965 – 1975) và chỉ ra những việc làm cụ thể để thể hiện lòng biết ơn, tri ân của em đến các anh hùng liệt sĩ và những người có đóng góp tiêu biểu cho cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước (1954 – 1975). . 

Lời giải chi tiết:

Các bài hát trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước: Tiến về Sài Gòn (Lưu Hữu Phước), Như có Bác Hồ trong ngày vui đại thắng (Phạm Tuyên), Bài ca không quên (Phạm Minh Tuấn),…

Vận dụng 2

Nêu những việc làm cụ thể để thể hiện lòng biết ơn, tri ân của em đến các anh hùng liệt sĩ và những người có đóng góp tiêu biểu cho cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước (1954 – 1975).

Phương pháp giải:

-Tìm hiểu qua sách báo và internet về một số tác phẩm văn học, nghệ thuật tiêu biểu được sáng tác trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp (1945 – 1954).

- Sưu tầm các bài hát, bài thơ về một nhân vật hoặc sự kiện lịch sử tiêu biểu trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước (1965 – 1975) và chỉ ra những việc làm cụ thể để thể hiện lòng biết ơn, tri ân của em đến các anh hùng liệt sĩ và những người có đóng góp tiêu biểu cho cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước (1954 – 1975). . 

Lời giải chi tiết:

- Dâng hương, dâng hoa cho các anh hùng, liệt sĩ.

- Thăm hỏi, tặng quà, hỗ trợ cho các Bà mẹ Việt Nam anh hùng.

- Cố gắng phấn đấu học hành để phát triển đất nước ngày càng giàu đẹp.

- Luôn có tinh thần “uống nước nhớ nguồn”, biết ơn các anh hùng liệt sĩ đã hy sinh vì độc lập của tổ quốc và trân trọng cuộc sống ngày hôm nay.