Những ngôi sao xa xôi (trích, Lê Minh Khuê)

Tác giả

1. Tiểu sử

- Lê Minh Khuê sinh năm 1949

- Quê quán: Tĩnh Gia - Thanh Hóa

- Năm 1965, Lê Minh Khuê tham gia vào lực lượng Thanh niên xung phong chống Mĩ.

- Vào năm 1967, tác giả có những bài báo đầu tiên và năm 1969 bà bắt đầu viết văn.

- Ngoài việc viết văn bà còn từng làm phóng viên cho nhiều báo đài.

2. Sự nghiệp

a. Tác phẩm chính: “Cao điểm mùa hạ”, “Màu xanh man trá”, “Tôi đã không quên”. “Bi kịch nhỏ”, “Cuộc chơi”.

b. Phong cách nghệ thuật

Bà viết truyện ngắn với một ngòi bút giàu nữ tính, miêu tả tinh tế, đặc sắc (đặc biệt là nhân vật nữ).

- Trước 1975: Viết về cuộc sống chiến đấu của thanh niên xung phong, bộ đội trên đường Trường Sơn.

- Sau 1975: Viết về những chuyển biến đời sống xã hội và con người trên tinh thần đổi mới.

Sơ đồ tư duy tác giả Lê Minh Khuê:

Tác phẩm

1. Tìm hiểu chung

a. Xuất xứ

Truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi” được viết năm 1971, lúc cuộc kháng chiến chống Mĩ diễn ra vô cùng ác liệt, lúc đó tác giả từng là chiến sĩ thanh niên xung phong ở Trường Sơn.

b. Bố cục: 5 phần

- Phần 1 (từ đầu... “những con quỷ mắt đen”): Phương Định kể về cuộc sống bản thân và tổ trinh sát mặt đường của cô.

- Phần 2 (tiếp ... niềm tin mãnh liệt): Ước mơ của các cô gái trinh sát.

- Phần 3 (tiếp … thấy trong mắt nhau điều đó): Nho bị thương, hai chị em lo lắng chăm sóc.

- Phần 4 (tiếp … trong tâm trí tôi): Sự lạc quan, niềm vui trước cơn mưa đá đột ngột.

- Phần 5 (còn lại): Tâm trạng yêu đời của các cô gái thanh niên xung phong

c. Ý nghĩa nhan đề

  Nhan đề Những ngôi sao xa xôi gợi nhớ đến hình ảnh những ngôi sao lớn trên bầu trời thành phố quê hương mà Phương Định – nhân vật chính trong truyện – thường hay nhớ lại. Hình ảnh ấy gắn liền với khoảng thời gian yên bình mà cô được sống cùng gia đình mình. Những ngôi sao xa xôi còn có ý nghĩa biểu tượng. Đó là thứ ánh sáng dịu dàng, cái ánh sáng ẩn hiện xa xôi lại có sức mê hoặc lòng người. Đó là biểu tượng về phẩm chất cách mạng của những cô gái thanh niên xung phong Trường Sơn. Các cô thanh niên xung phong là "Những ngôi sao xa xôi" nơi núi rừng Trường Sơn đều ngời sáng vẻ đẹp của con người anh hùng cách mạng.

d. Tóm tắt

"Những ngôi sao xa xôi" kể về cuộc sống chiến đấu của ba cô thanh niên xung phong – tổ trinh sát mặt đường – Phương Định, Nho và chị Thao. Họ sống trong một cái hang, trên cao điểm tại một vùng trọng điểm ở tuyến đường Trường Sơn những năm chống Mỹ. Công việc của họ là quan sát máy bay địch ném bom, đo khối lượng đất đá để san lấp hố bom do địch gây ra, đánh dấu những quả bom chưa nổ và phá bom. Công việc nguy hiểm, luôn phải đối mặt với cái chết, nhưng cuộc sống của họ vẫn không mất đi niềm vui hồn nhiên của tuổi trẻ, những giây phút thảnh thơi, thơ mộng. Họ rất gắn bó, yêu thương nhau dù mỗi người một cá tính. 

e. Ngôi kể

Truyện theo ngôi kể thứ nhất, người kể là Phương Định – nhân vật chính trong tác phẩm.

=> Tác dụng: Thuận lợi trong việc biểu hiện thế giới tâm hồn cảm xúc; suy nghĩ của nhân vật, đồng thời phù hợp với nội dung tác phẩm, tăng tính chân thực cho câu chuyện.

2. Giá trị nội dung, nghệ thuật

a. Giá trị nội dung

Truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi” của Lê Minh Khuê đã khắc họa rõ nét tâm hồn trong sáng, mộng mơ cùng tinh thần lạc quan dũng cảm giàu nghị lực của những cô gái thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn. Đó cũng là hình ảnh đẹp của thanh niên, thế hệ trẻ Việt Nam những năm kháng chiến chống Mỹ.

b. Giá trị nghệ thuật

Truyện ngắn có cách kể chuyện tự nhiên: ngôi kể thứ nhất - Phương Định kể chuyện làm tăng tính chân thực, ngôn ngữ truyện sinh động, trẻ trung, đặc biệt thành công ở nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật.

Sơ đồ tư duy văn bản Những ngôi sao xa xôi: