Nhật kí đô thị hóa (Mai Văn Phấn)

Tác giả

1. Tiểu sử

- Mai Văn Phấn (1955) quê tại Kim Sơn, Ninh Bình.

- Năm 1974, ông nhập ngũ, rồi xuất ngũ năm 1981 và theo học Ngôn ngữ học và Văn hóa Nga tại Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội.

- Năm 1983, ông tiếp tục tu nghiệp tại Trường Đại học Sư phạm Maxim Gorky, Minsk (thủ đô của Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô Viết Byelorussia bấy giờ).

- Hiện nay, ông sống và sáng tác tại thành phố Hải Phòng.

2. Sự nghiệp

- Mai Văn Phấn đã xuất bản 16 cuốn thơ và một cuốn sách, phê bình – tiểu luận (cho đến năm 2021).

- Mai Văn Phấn giành giải thưởng văn học Cikada 2017 của Thụy Điển. Giải Cikada được sáng lập năm 2004 và được trao cho các nhà thơ Đông Á, nơi “cảm quan thơ ca của họ chỉ ra tính bất khả xâm phạm của đời sống”.

- Một số tác phẩm tiêu biểu: Giọt nắng (thơ, 1992), Gọi xanh (thơ, 1995), Cầu nguyện ban mai (thơ, 1997), Nghi lễ nhận tên (thơ, 1999), Người cùng thời (trường ca, 1999), Vách nước (thơ, 2003), Hôm sau (thơ, 2009), Và đột nhiên gió thổi (thơ, 2009)…

Sơ đồ tư duy về tác giả Mai Văn Phấn:

Tác phẩm

1. Tìm hiểu chung

a. Xuất xứ

Bài thơ được sáng tác năm 1995 tại Kim Sơn, Ninh Bình, rút từ tập thơ "Cầu nguyện ban mai", NXB Hải Phòng, 1997

b. Bố cục

- Phần 1 (12 dòng thơ đầu): ký ức về thời thơ ấu gắn liền với quê hương, với hình bóng mẹ. 

- Phần 2 (còn lại): thách thức của đô thị. 

c. Thể loại

Thể thơ tự do

d. Phương thức biểu đạt

Biểu cảm kết hợp miêu tả

2. Giá trị nội dung, nghệ thuật

a. Giá trị nội dung

- Cảm xúc sâu sắc về quá trình đô thị hóa: Bài thơ thể hiện một nỗi niềm trăn trở, xót xa của tác giả trước sự thay đổi nhanh chóng của quê hương, của những giá trị truyền thống đang dần bị mai một.

- Tình yêu quê hương da diết: Dù có đi đâu, tác giả vẫn luôn hướng về quê hương, về những kỷ niệm tuổi thơ. Tình yêu quê hương được thể hiện qua những hình ảnh cụ thể, sinh động.

- Sự đối lập giữa quá khứ và hiện tại: Bài thơ đặt hai hình ảnh quá khứ và hiện tại lên bàn cân so sánh, qua đó làm nổi bật những mất mát và thay đổi trong quá trình đô thị hóa.

- Suy ngẫm về bản thân và cuộc sống: Tác giả không chỉ nhìn nhận về xã hội mà còn nhìn sâu vào nội tâm của mình, đặt ra những câu hỏi về bản thân và ý nghĩa cuộc sống.

b. Giá trị nghệ thuật

- Ngôn ngữ giàu hình ảnh, giàu cảm xúc: Bài thơ sử dụng những hình ảnh giàu sức gợi, những câu hỏi tu từ để diễn tả những cảm xúc sâu kín của tác giả. Ngôn ngữ mộc mạc, giản dị nhưng rất giàu tính biểu cảm.

- Hình ảnh đối lập: Sự đối lập giữa quá khứ và hiện tại, giữa truyền thống và hiện đại được thể hiện rõ nét qua những hình ảnh như: đồng xu cùn gỉ - đô thị, làng quê - thành phố, quá khứ - hiện tại.

- Âm điệu trầm lắng, sâu lắng: Âm điệu của bài thơ trầm lắng, sâu lắng, tạo nên một không khí buồn man mác.

- Bố cục chặt chẽ: Bài thơ có bố cục rõ ràng, mạch lạc, từng khổ thơ đều có ý nghĩa riêng nhưng lại gắn kết chặt chẽ với nhau.

- Phong cách thơ hiện đại: Bài thơ mang đậm phong cách thơ hiện đại với những câu thơ tự do, giàu tính triết lý.

Sơ đồ tư duy về văn bản Nhật kí đô thị hóa: