Soạn bài Phò giá về kinh SGK Ngữ văn 9 tập 1 Cánh diều

Nội dung chính

Đọc hiểu

Trả lời Câu hỏi Đọc hiểu trang 20 SGK Văn 9 Cánh diều

Chú ý các chiến thắng lịch sử và việc sử dụng động từ mạnh

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, tìm hiểu thêm bối cảnh lịch sử

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Các chiến thắng lịch sử: trận Chương Dương, Hàm Tử và các động từ mạnh “cướp”, “bắt” cho thấy khí thế của quân ta trong các trận chiến

CH cuối bài 1

Trả lời Câu hỏi 1 CH cuối bài trang 20 SGK Văn 9 Cánh diều

Từ những thông tin về hoàn cảnh ra đời bài thơ Phò giá về kinh, hãy nêu hiểu biết của em về hào khí thời Trần.

Phương pháp giải:

Tìm hiểu kiến thức ngoài SGK

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Sau chiến thắng vang dội ở Chương Dương, Hàm Tử, giải phóng kinh đô năm 1285, ông đi đón Thái thượng hoàng Trần Thánh Tông và vua Trần Nhân Tông về kinh. Khi đó, Trần Quang Khải đã tức cảnh làm bài thơ này.

- Hào khí Đông A là biểu tượng của thời Trần, ghép chữ Đông và A trong chữ Hán tạo thành chữ Trần. Đúng như vậy, hào khí này thuộc về nhà Trần, là của quân và dân đời Trần. Nó là sức mạnh oai nghi và lòng hào sảng của nhà Trần, đặc biệt khi họ ba lần đánh bại quân Mông - Nguyên, đội quân hung dữ nhất thế giới thời đó

CH cuối bài 2

Trả lời Câu hỏi 2 CH cuối bài trang 20 SGK Văn 9 Cánh diều

Xác định đặc điểm thể loại của bài thơ qua số dòng, số chữ, niêm, luật và cách hiệp vần ở bản phiên âm.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản và phần Kiến thức Ngữ Văn

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Số chữ: mỗi dòng thơ có 5 chữ, tổng cả bài là 20 chữ

- Số dòng: 4 dòng

- Về vần thơ: có thể có 3 vần gieo vào các chữ cuối câu 1, 2, 4; có thể có 2 vần gieo vào chữ Cuối câu 2, câu 4.

- Luật bằng – trắc của thơ ngũ ngôn cũng giống các chữ 1, 3, 5 là bằng hay trắc đều được, nhưng các chữ 2, 4 thì phải đối thanh. Nếu chữ thứ 2 là “bằng” thì chữ thứ 4 là “trắc”, nếu chữ thứ 2 là “trắc” thì chữ thứ 4 phải là “bằng”. Như vậy có thể thấy bài thơ tuân thủ nghiêm ngặt niêm luật của thể thơ ngũ ngôn tứ tuyệt.

CH cuối bài 3

Trả lời Câu hỏi 3 CH cuối bài trang 21 SGK Văn 9 Cánh diều

Phân tích nội dung và mối quan hệ của hai dòng thơ đầu và hai dòng thơ cuối, từ đó cho biết chủ đề của bài thơ.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, khái quát nội dung và chủ đề

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Hai câu thơ đầu nhắc lại hai chiến công liên tiếp vang dội của quân ta. Trận Hàm Tử và trận Chương Dương, hàng vạn quân giặc bị bắt sống và bị giết. Ô Mã Nhi thoát chết, chạy trốn ra biển, Toa Đô bị chém cụt đầu. Quân ta chiếm được nhiều thuyền, khí giới và lương thảo của giặc. Hai chữ “đoạt sáo” và “cầm Hồ” đứng đầu câu thơ gợi tả hai cú đánh sấm sét vô cùng mạnh mẽ và liên tiếp giáng xuống đầu quân xâm lược.

Từ âm điệu anh hùng ca, giọng thơ trở nên tâm tình ở hai câu cuối. Một nhiệm vụ mới rất nặng nề được đặt ra cho mọi người: toàn dân, ai cũng phải “tu trí lực”, đồng lòng gắng sức đem tài năng, công sức, của cải để tái thiết đất nước, hàn gắn vết thương chiến tranh, làm cho giang san ta, đất nước ta được độc lập, thái bình, bền vững đến muôn đời. Câu thơ không có chủ ngữ (chủ ngữ ẩn), nhưng ai cũng cảm thấy mình đang được nhà thơ nhắc đến.

- Chủ đề bài thơ: hào khí chiến thắng và khát vọng thái bình, thịnh trị của dân tộc ta ở thời đại nhà Trần

CH cuối bài 4

Trả lời Câu hỏi 4 CH cuối bài trang 21 SGK Văn 9 Cánh diều

Tìm hiểu cách ngắt nhịp của bài thơ ở bản phiên âm. Nhịp điệu của các dòng thơ có tác dụng gì trong việc thể hiện nội dung bài thơ? 

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản và Kiến thức Ngữ Văn về cách ngắt nhịp thơ

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Cách ngắt nhịp 2/3 có tác dụng nhấn mạnh chiến công lẫy lừng của quân dân nhà Trần và khẳng định khát vọng, trách nhiệm của con người trong việc xây dựng đất nước.

CH cuối bài 5

Trả lời Câu hỏi 5 CH cuối bài trang 21 SGK Văn 9 Cánh diều

So sánh bài thơ trên với bài thơ Sông núi nước Nam để chỉ ra sự tương đồng về nội dung và hình thức nghệ thuật giữa hai tác phẩm.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, liên hệ so sánh

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Cả hai bài thơ đều thuộc thể thơ tứ tuyệt (bài chỉ có 4 câu thơ) rất ngắn được thể hiện qua ý tưởng, cả hai bài thơ đều thiên về biểu ý. Cái ý thơ được trình bày ngắn gọn, tập trung vào sự kiện:

Ở bài Sông núi nước Nam: khẳng định chủ quyền của dân tộc, sự chiến thắng của chính nghĩa.

Bài Phò giá về kinh: nêu hai sự kiện chiến thắng lẫy lừng của quân dân nhà Trần: Chương Dương và Hàm Tử, khẳng định sự tồn tại mãi mãi của đất nước, của dân tộc này.

Hai bài thơ khác nhau về thời kì, về hoàn cảnh sáng tác, cảm hứng.

CH cuối bài 6

Trả lời Câu hỏi 6 CH cuối bài trang 21 SGK Văn 9 Cánh diều

Nội dung bài thơ có ý nghĩa với cuộc sống hiện nay như thế nào? Vì sao?

Phương pháp giải:

Liên hệ bài học với thực tế đời sống

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Bài thơ có ý nghĩa trong việc cổ vũ tinh thần yêu nước, ý chí chiến đấu vì đây là một khúc ca khải hoàn, đặc biệt nhiệm vụ “tu trí lực” là nhiệm vụ của bất cứ ai thuộc bất cứ thời đại nào chứ không riêng gì thời kì của Trần Quang Khải

Bài đọc

>> Xem chi tiết: Văn bản Phò giá về kinh (Tụng giá hoàn kinh sư - Trần Quang Khải)