Bài 1. Tự hào về truyền thống quê hương

Mở đầu

Trả lời câu hỏi trang 5 sách giáo khoa GDCD 7 – Chân trời sáng tạo

Em hãy cho biết những câu ca dao dưới đây thể hiện truyền thống nào của dân tộc Việt Nam?

1. Chẳng thơm cũng thể hoa nhài

Dẫu không thanh lịch cũng người Tràng An.

2. Ai về Bình Định mà coi

Con gái Bình Định cầm roi đi quyền.

                                                                                                              (Ca dao)

Phương pháp giải:

- Đọc các câu ca dao.

-Tìm xem câu ca dao thể hiện truyền thống nào của dân tộc Việt Nam.

Lời giải chi tiết:

- Câu 1: Câu ca dao gồm hai vế và có thể được hiểu là “thơm như hoa nhài” và “thanh lịch như người Tràng An”. Hai vế ấy đặt cạnh nhau nói lên đức tính thanh lịch của người Tràng An được ví như hương thơm của hoa nhài. Câu ca dao ấy đã thể hiện một phẩm chất thanh lịch, truyền thống văn hóa tốt đẹp của người dân thủ đô.

- Câu 2: Vùng đất võ Bình Định đã sinh ra những cô gái mạnh mẽ, quyết đoán với vẻ quyến rũ rất riêng. Câu ca dao đã nói lên được truyền thống lao động cần cù, khỏe mạnh, trượng nghĩa, trọng công bằng và có sức sống mãnh liệt.

Khám phá 1

Trả lời câu hỏi trang 5, 6 sách giáo khoa GDCD 7 – Chân trời sáng tạo

Em hãy đọc các thông tin sau và trả lời câu hỏi:

- Em hãy cho biết những địa danh trên gắn với truyền thống gì?

- Ngoài truyền thống trên, còn truyền thống nào của quê hương mà em biết?

Phương pháp giải:

- Đọc thông tin và chỉ ra các địa danh đó gắn với truyền thống nào.

- Kể tên một số truyền thống của quê hương mà em biết.

Lời giải chi tiết:

- Thông tin 1: Truyền thống lao động cần cù, sáng tạo, chăm học hỏi, khám phá.

- Thông tin 2: Truyền thống đoàn kết yêu thương, đùm bọc lẫn nhau; truyền thống yêu nước nồng nàn, nhớ về cội nguồn.

- Thông tin 3: Truyền thống cách mạng, lịch sử hào hùng; truyền thống yêu nước.

Ngoài ra, quê hương mình còn rất nhiều truyền thống tốt đẹp đáng tự hào khác như:

+ Truyền thống bất khuất chống giặc ngoại xâm.

+ Truyền thống nhân nghĩa.

+ Truyền thống hiếu học.

+ Truyền thống tôn sư trọng đạo.

+ Truyền thống hiếu thảo.

Khám phá 2

Trả lời câu hỏi trang 7 sách giáo khoa GDCD 7 – Chân trời sáng tạo

Em hãy quan sát các bức tranh sau và thực hiện yêu cầu.

- Cho biết các bạn trong những bức tranh trên đã làm gì để giữ gìn, phát huy truyền thống quê hương.

- Nêu suy nghĩ của em về một truyền thống văn hóa, yêu nước, chống giặc ngoại xâm ở địa phương.

- Nêu những việc em đã làm để giữ gìn và phát huy truyền thống quê hương.

Phương pháp giải:

- Quan sát các bức tranh và nói được hoạt động của các bạn nhỏ đang làm để giữ gìn, phát huy truyền thống quê hương.

- Hãy nêu suy nghĩ của bản thân về một truyền thống văn hóa, yêu nước, chống giặc ngoại xâm ở địa phương.

- Kể tên những việc bản thân đã làm để giữ gìn và phát huy truyền thống quê hương

Lời giải chi tiết:

- Các hoạt động của bạn nhỏ thông qua các bức tranh là:

+ Tranh 1: Các bạn nhỏ đang giao lưu với nghệ nhân đờn ca tài tử ngay ở trong trường học.

+ Tranh 2: Bạn nhỏ đang cùng với bố mẹ tự tay làm các sản phẩm truyền thống từ mây, tre, nứa… để phục vụ cho việc kinh doanh, buôn bán, giữ gìn được các truyền thống của quê hương.

+ Tranh 3: Bạn nhỏ chuẩn bị những bức hình và giới thiệu những truyền thống của quê phương, đất nước mình cho cô giáo và các bạn trong lớp học nghe.

+ Tranh 4: Các bạn nhỏ nhận giấy khen thưởng cho cuộc thi quảng bá, tuyên truyền quê hương trên internet.

- Suy nghĩ của bản thân về một truyền thống văn hóa, yêu nước, chống giặc ngoại xâm ở địa phương:

Quê hương em có truyền thống văn hóa, yêu nước, chống giặc ngoại xâm ở địa phương nồng nàn. Và ngày nay, tinh thần ấy vẫn vô cùng mạnh mẽ. Thế hệ trẻ luôn luôn cố gắng học tập để trở thành người có ích cho đất nước, đưa đất nước “sánh vai với các cường quốc năm châu”.Người nông dân thì hăng say lao động sản xuất, người giáo viên miệt mài bên trang giáo án bồi dưỡng những chủ nhân tương lai của đất nước…Mỗi người mỗi thế mạnh, mỗi lĩnh vực, mỗi nhiệm vụ khác nhau nhưng tựu chung lại đều hướng đến việc gìn giữ, kế thừa và phát huy các truyền thống tốt đẹp.

- Những việc bản thân đã làm để giữ gìn và phát huy truyền thống quê hương:

+ Cố gắng học tập tốt, rèn luyện về phẩm chất đạo đức, lối sống.

+ Luôn đoàn kết với các bạn trong lớp, nghe lời ông bà, bố mẹ…

+ Quảng bá, giới thiệu với bạn bè và mọi người về mảnh đất của mình.

+ Giới thiệu về nghề truyền thống của gia đình.

+ Luôn tự hào về quê hương của mình.

+ Phê phán, lên án những hành vi gây tổn hại đến truyền thống tốt đẹp của quê hương.

Khám phá 3

Trả lời câu hỏi trang 7 sách giáo khoa GDCD 7 – Chân trời sáng tạo

Em hãy đọc các trường hợp sau và trả lời câu hỏi.

Em có đồng ý với ý kiến trên không? Vì sao?

Phương pháp giải:

- Đọc trường hợp 1 và nêu đưa ra ý kiến của bản thân về trường hợp đó.

- Giải thích vì sao lại đưa ra ý kiến đó

Lời giải chi tiết:

- Ý kiến: Đồng tính với ý kiến trên.

- Giải thích: Vì H có yêu, tìm hiểu kỹ dòng nhạc dân ca thì mới thể hiện được hay và truyền cảm. Qua đó, H còn giới thiệu được dòng nhạc này đến với mọi người, càng làm thể hiện được tình yêu của H với dòng nhạc đó.

Khám phá 4

Trả lời câu hỏi trang 8 sách giáo khoa GDCD 7 – Chân trời sáng tạo

Em hãy đọc các trường hợp sau và trả lời câu hỏi

- Em có nhận xét gì về suy nghĩ của bạn B?

- Em sẽ làm gì để giữ gìn, phát huy truyền thống của quê hương?

Phương pháp giải:

- Đọc trường hợp 2 và nhận xét về suy nghĩ của B.

- Nêu hành động của bản thân để giữ gìn, phát huy truyền thống của quê hương.

Lời giải chi tiết:

- Nhận xét: B đã có những suy nghĩ đúng đắn, tự hào và biết ơn, kính phục với những gì mà cha ông đã làm để gìn giữ quê hương, đất nước. Qua đó, B còn thể hiện được truyền thống tốt đẹp của dân tộc, đáng là tấm gương cho các bạn khác noi theo.

- Những việc làm của bản thân để gìn giữ, phát huy truyền thống của quê hương.

+ Luôn tự hào về quê hương của mình.

+ Giới thiệu những truyền thống tốt đẹp của quê hương cho mọi người, bạn bè quốc tế biết.

+ Ngăn chặn, phê phán những hành vi xấu làm ảnh hưởng đến truyền thống của quê hương

Khám phá 5

Trả lời câu hỏi trang 8 sách giáo khoa GDCD 7 – Chân trời sáng tạo

Em hãy đọc các trường hợp sau và trả lời câu hỏi.

Em đồng tình với ý kiến của bạn H không? Vì sao? Em sẽ ứng xử thế nào nếu bạn bè, người thân có những biểu hiện như trên?

Phương pháp giải:

- Đọc trường hợp 3 và nêu ý kiến của bản thân với suy nghĩ của H.

- Giải thích tại sao đưa ra ý kiến đó.

- Tìm cách ứng xử phù hợp khi bạn bè, người thân có những biểu hiện như H.

Lời giải chi tiết:

- Nhận xét: không đồng tình với H.

- Lý do: Suy nghĩ của H là chưa phù hợp. Dù cuộc sống có phát triển theo hướng hiện đại thì những bộ môn nghệ thuật dân gian vẫn có ý nghĩa nhất định trong cuộc sống, là bản sắc văn hóa của dân tộc. Và mọi người cần phải tìm hiểu, tham gia và gìn giữ bộ môn nghệ thuật này để nó luôn tồn tại và mãi ghi dấu ấn trong lòng mỗi người.

- Nếu bạn bè, người thân có những biểu hiện như trên thì em sẽ:

+ Phân tích và chỉ ra những giá trị tốt đẹp của bộ môn nghệ thuật đó.

+ Khuyên bạn bè, người thân nên thưởng thức để thấy được cái hay của nghệ thuật múa rối nước này.

+ Hãy yêu mến và giới thiệu bộ môn nghệ thuật này đến mọi người

Luyện tập Luyện tập 1

Trả lời câu hỏi trang 9 sách giáo khoa GDCD 7 – Chân trời sáng tạo

1. Em hãy đọc các tình huống sau và trả lời câu hỏi.

- Nếu là bạn của M, em sẽ nói gì với bạn ấy?

- Em cần làm gì để tránh các biểu hiện đi ngược lại hay thiếu tôn trọng truyền thống quê hương?

Phương pháp giải:

- Đọc tình huống 1 và đưa ra lời khuyên dành cho M.

- Chỉ ra các việc làm để tránh các biểu hiện đi ngược lại hay thiếu tôn trọng truyền thống quê hương

Lời giải chi tiết:

- Nếu là bạn của M, em sẽ nói với bạn: M phải luôn tôn trọng, gìn giữ và phát huy những truyền thống tốt đẹp của quê hương. M nên cảm thấy tự hào khi quê hương mình có bộ môn võ thuật nổi tiếng, được nhiều người biết đến. Và mỗi bộ môn nghệ thuật nó có những đặc điểm riêng biệt của nó, sẽ rất có lợi cho bản thân trong cuộc sống. Các vũ khí dù có hiện đại đến đâu thì cũng không thể thay thế được các bộ môn truyền thống.

- Các việc làm để tránh các biểu hiện đi ngược lại hay thiếu tôn trọng truyền thống quê hương:

+ Tìm hiểu các truyền thống tốt đẹp của quê hương.

+ Giới thiệu cho bạn bè về những gì tốt đẹp được lưu giữ ngay ở quê hương mình.

+ Mời bạn bè tham gia các môn nghệ thuật truyền thống của quê hương.

Luyện tập Luyện tập 2

- Em sẽ nói gì với Lan?

- Em sẽ quảng bá truyền thống quê hương em như thế nào?

Phương pháp giải:

- Đọc tình huống 2 và đưa ra câu trả lời cho Lan.

- Đưa ra các việc làm của bản thân mình để quảng bá truyền thống quê hương

Lời giải chi tiết:

- Lời nói với Lan: Tớ cảm thấy vinh dự khi được biết đến làng nghề nặn tò he nổi tiếng của quê hương cậu. Tớ thấy cậu rất yêu các nghề truyền thống của quê hương cậu. Tớ cũng mong muốn được tham gia cùng với cậu để tìm hiểu và giới thiệu nghề nặn tò he với mọi người.

- Việc làm của bản thân mình để quảng bá truyền thống quê hương:

+ Chụp lại các bức hình về làng nghề truyền thống và giới thiệu cho bản bè, mọi người cùng biết.

+ Làm những video ngắn để đăng tải trên các trang mạng xã hội như yotube, facebook… cho mọi người cùng xem.

+ Viết bài văn ngắn để giới thiệu các nghề truyền thống của quê hương.

Luyện tập Luyện tập 3

Trả lời câu hỏi trang 10 sách giáo khoa GDCD 7 – Chân trời sáng tạo

2. Em hãy sắm vai và xử lý các tình huống sau:

Phương pháp giải:

- Đọc tình huống 1 và sắm vai N.

- Đưa ra cách xử lý tình huống

Lời giải chi tiết:

Cách xử lý tình huống:

Em sẽ đóng vai N và đưa ra các lời khuyên dành cho B như sau: Đúng là mỗi người sẽ có một cách thể hiện tình yêu quê hương khác nhau nhưng cậu thấy ông cha ta thời xưa hay các chiến sĩ ngày nay luôn ngày đêm bảo vệ bình yên cho quê hương, đất nước. Tớ nghĩ khi chúng mình được đứng trong hàng ngũ Quân đội nhân dân Việt Nam cũng là đang góp phần tiếp bước truyền thống vẻ vang đó. Và tớ cũng rất vui khi có cậu cùng đồng hành và theo đuổi ước mơ đó.

Luyện tập Luyện tập 4

Phương pháp giải:

- Đọc tình huống 2 và sắm vai H.

- Đưa ra cách xử lý tình huống

Lời giải chi tiết:

Cách xử lý tình huống:

Em sẽ vào vai H và xử lý như sau: Văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên là một nét văn hóa đặc sắc và rất nổi bật, mang đậm bản sắc người dân Tây Nguyên nói riêng và dân tộc Việt Nam nói chung. Chính vì nó hay và ý nghĩa nên tớ nghĩ chúng mình sẽ giới thiệu văn hóa đó để cho nhiều người biết hơn, thêm yêu truyền thống văn hóa tốt đẹp đó. Tớ tin chắc rằng, khi chúng mình tìm hiểu sâu hơn về nét văn hóa đó, mình sẽ cảm thấy yêu hơn nhiều đó.

Vận dụng Vận dụng 1

Trả lời câu hỏi trang 10 sách giáo khoa GDCD 7 – Chân trời sáng tạo

1. Em hãy cùng các bạn trong nhóm/ tổ làm một tập san, gồm: các hình ảnh, nhân vật, câu chuyện về truyền thống văn hóa, yêu nước, chống giặc ngoại xâm của quê hương.

Phương pháp giải:

- Sưu tầm các hình ảnh, nhân vật, câu chuyện về truyền thống văn hóa, yêu nước, chống giặc ngoại xâm của quê hương

- Làm thành một tập san.

Lời giải chi tiết:

- Một số hình ảnh:

- Câu chuyện về truyền thống văn hóa, yêu nước, chống giặc ngoại xâm của quê hương:

Thực tiễn dựng nước và các truyền thuyết, truyện cổ tích về nguồn gốc con cháu Rồng Tiên, Sơn Tinh, Thủy Tinh, Thánh Gióng đã làm rõ cơ sở của truyền thống quý báu, giàu bản sắc của dân tộc Việt Nam. Đó là nền tảng sức mạnh mở đầu cho sự nghiệp dựng nước và giữ nước của dân tộc ta.

Vận dụng Vận dụng 2

Trả lời câu hỏi trang 10 sách giáo khoa GDCD 7 – Chân trời sáng tạo

2. Em hãy làm việc theo nhóm để lập dự án tuyên truyền về những truyền thống tốt đẹp của quê hương em.

Phương pháp giải:

- Đưa ra quy trình lập dự án.

- Lập dự án tuyên truyền về những truyền thống tốt đẹp của quê hương em

Lời giải chi tiết:

Dự án tuyên truyền về những truyền thống tốt đẹp: truyền thống yêu nước, truyền thống hiếu học…

- Bước chuẩn bị:

+ Xác định chủ đề và mục đích của dự án: tuyên truyền về những truyền thống tốt đẹp của quê hương em như: sưu tầm các hình ảnh, video ngắn để giới thiệu…

+ Dự kiến những công việc cần làm theo dự án:

Theo mục đích đã xác định, cần dự kiến những công việc mà học sinh thực hiện như: viết những bài để giới thiệu về những truyền thống tốt đẹp, làm các video ngắn, vẽ tranh để quảng bá…

+ Dự kiến địa điểm thực hiện: thực hiện theo nhóm.

+ Dự kiến thời gian thực hiện: thực hiện vào thứ bảy và chủ nhật.

+ Dự kiến phương tiện, cơ sở vật chất phục vụ dự án:

  Để thực hiện việc tuyên truyền những truyền thống tốt đẹp của quê hương, cần đến những phương tiện, cơ sở vật chất như: giấy, màu, bút vẽ,…

+ Dự kiến sự phối hợp với các lực lượng giáo dục:

Các lực lượng có thể hỗ trợ , giúp đỡ học sinh thực hiện dự án như: gia đình tạo điều kiện, thời gian, phương tiện, hướng dẫn học sinh về các truyền thống văn hóa quê hương mình…

- Bước thực hiện dự án:

+ Theo kế hoạch đã đề ra, các nhóm bàn bạc cách tiến hành và phân công công việc cho nhau.

+ Thực hiện công việc theo nhóm: chụp ảnh, quay và dựng video, vẽ các bức tranh sống động về các làng nghề truyền thống…

- Bước trình bày sản phẩm dự án

+ Sản phẩm chính là hình ảnh, video, bức tranh… của học sinh thực hiện

+ Sản phẩm được giới thiệu, trình bày trong lớp học.