Bài 4. Không khí xung quanh ta trang 17, 18, 19 SGK Khoa học 4 Cánh diều

Mở đầu

Khí nào trong không khí cần cho sự hô hấp của con người, động vật và thực vật?

Phương pháp giải:

Dựa vào kiến thức thực tế để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Trong không khí, khí oxi  cần cho sự hô hấp của con người, động vật và thực vật

? mục 1 HĐ1

1. Quan sát: Dựa vào các hình dưới đây cho biết:

Câu hỏi: 

• Thành phần chính của không khí?

• Ngoài các thành phần chính, trong không khí còn chứa những gì?

Phương pháp giải:

Quan sát bức tranh để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

• Thành phần chính của không khí gồm: oxi, nitrơ. 

• Ngoài các thành phần chính, trong không khí còn chứa: khí cacbonic và các chất khí khác.

? mục 1 HĐ2

Nhận biết trong không khí có hơi nước. 

*Chuẩn bị: Hai cốc nước như nhau và các viên nước đá (hình 4).

*Tiến hành:

Quan sát bên ngoài thành cốc A và cóc B.

Cho một số viên nước đá vào cốc B. Sau khoảng từ 3 đến 5 phút, quan sát hiện tượng xảy ra ở bên ngoài thành cốc A và cốc B :

Câu hỏi (trang 18):  Cho biết nguyên nhân dẫn đến hiện tượng đó.

Phương pháp giải:

Quan sát thí nghiệm bên trên, rút ra nguyên nhân cho hiện tượng.

Lời giải chi tiết:

- Sau 3-5 phút, ngoài cốc B cho cục đá vào sẽ xuất hiện những hạt nước nhỏ. 

- Nguyên nhân dẫn đến hiện tượng đó: Bởi vì nhiệt độ ở bên trong cốc nước nhiệt độ xuống thấp .Trong không khí đã có sẵn nước rồi ,khi không khí tiếp xúc với thành cốc nhiệt độ ngoài thành cốc thấp nên nước sẽ ngưng tụ lại ở ngoài thành cốc.

? mục 1 HĐ3

Nêu ví dụ cho thấy không khí có chưa hơi nước, bụi.

Phương pháp giải:

Quan sát hiện tượng xung quanh để cho ví dụ. 

Lời giải chi tiết:

Ví dụ cho thấy không khí có chưa hơi nước, bụi: 

- Vào sáng sớm, đặc biệt là vào mùa đông, trời lạnh, ta sẽ thấy hiện tượng sương mù. 

Giải thích: Lớp sương mù là hiện tượng hơi nước trong khí quyển ngưng tụ lại thành những hạt nước rất nhỏ lơ lửng trong không khí.

- Khi để đồ vật ở bên ngoài không khí, không có che chắn gì, sau một thòi gian sẽ thấy bụi bẩn bám dính vào đồ vật. 

? mục 1 HĐ4

Nhận biết không khí có ở khắp nơi.

*Chuẩn bị: Một chậu nước, một chai rỗng có nắp đậy, một miếng mút xốp.

*Tiến hành: Mở nắp, để chai ở bất kì vị trí nào xung quanh em rồi đóng nắp lại.

Câu hỏi 1 (trang 18). Dự đoán trong chai có chứa gì.

Lời giải chi tiết:

Dự đoán trong chai có chứa: không khí

Sau đó:

- Nhúng phần miệng chai đã được đậy kín ngập trong nước rồi mở nắp chai.

? mục 1 HĐ5

Em thấy có gì nổi lên mặt nước. Vậy bên trong chai rỗng đó có chứa gì?

Phương pháp giải:

Quan sát chai nước, nêu hiện tượng.

Lời giải chi tiết:

Em thấy có bong bóng nổi lên mặt nước. Vậy bên trong chai rỗng đó có chứa không khí.

? mục 1 HĐ6

So sánh kết quả thí nghiệm với dự đoán của em.

Phương pháp giải:

 So sánh kết quả thí nghiệm và dự đoán nêu trên.

Lời giải chi tiết:

Kết quả thí nghiệm giống với dự đoán của em.

? mục 1 HĐ7

 Hãy đưa ra cách làm để chứng minh bên trong những lỗ nhỏ li ti của miếng mút xốp khô (hình 5) có chứa không khí và thực hiện cách làm đó. 

Phương pháp giải:

Nghiên cứu đặc tính của không khí ít tan trong nước để đưa ra thí nghiệm.

Lời giải chi tiết:

Đưa ra cách làm để chứng minh bên trong những lỗ nhỏ li ti của miếng mút xốp khô (hình 5) có chứa không khí: Nhúng miếng mút xốp vào nước sẽ thấy có bong bóng khí nổi lên mặt nước.

? mục 1 HĐ8

Qua những thí nghiệm trên cho biết không khí có ở những đâu?

Phương pháp giải:

Từ những thí nghiệm trên, rút ra kết luận về những nơi không khí tồn tại.

Lời giải chi tiết:

Qua những thí nghiệm trên cho biết không khí có ở khắp mọi nơi. 

? mục 1 VD

 Kể tên một số vật có chứa không khí ở xung quanh em. 

Lời giải chi tiết:

 Một số vật có chứa không khí ở xung quanh em: quả bóng bay, các chai, lọ...

? mục 3 HĐ1

Sử dụng các giác quan để trả lời những câu hỏi sau:

Em có nhìn thấy không khí không? Vì sao?

Phương pháp giải:

Quan sát và nêu giải thích.

Lời giải chi tiết:

Em không nhìn thấy không khí vì không khí không có màu. 

? mục 3 HĐ2

 Không khí có mùi gì, có vị gì?

Phương pháp giải:

Dũng khứu giác hoặc kiến thức thực tế để trả lời.

Lời giải chi tiết:

Không khí không có mùi, không có vị.  

? mục 3 HĐ3

Khi em ngửi thấy mùi thơm hay mùi khó chịu thì đó có phải là mùi của không khí không? Cho ví dụ?

Phương pháp giải:

dựa vào hiểu biết thực tế và đưa ví dụ thích hợp.

Lời giải chi tiết:

Khi em ngửi thấy mùi thơm hay mùi khó chịu thì đó không phải là mùi của không khí không.

VD: Khi giặt đồ, em sẽ ngửi thấy mùi thơm thoang thoảng trong không khí nhưng đó là mùi của hương liệu trong xà phòng chứ không phải là mùi của không khí. 

? mục 3 HĐ4

Em có nhận xét gì về hình dạng của không khí chứa trong các vật dưới đây? Từ đó cho biết không khí có hình dạng nhất định không?

Phương pháp giải:

quan sát các bức tranh sau đó rút ra nhận xét về tính định hình của không khí.

Lời giải chi tiết:

• Hình dạng của không khí phụ thuộc vào hình dạng các vật chứa nó. 

• Không khí không có hình dạng nhất định.

? mục 3 HĐ5

Tìm hiểu tính chất giãn nở của không khí

*Chuẩn bị. Một chiếc bơm tiêm như hình 10a.

*Tiền hành: Bịt kín đầu dưới bơm tiêm rồi dùng tay án ruột bơm tiêm như hình 10b. Sau đó thả tay ra.

Câu hỏi thí nghiệm: Mô tả hiện tượng xảy ra và giải thích.

Phương pháp giải:

Quan sát thí nghiệm, mô tả và đưa ra lời giải thích.

Lời giải chi tiết:

Mô tả hiện tượng xảy ra và giải thích: Ruột bơm tiêm sẽ dần dần di chuyển lại vị trí ban đầu vì bị không khí có trong ống bơm đẩy lên. 

Vận dụng CH1

Tính chất nào của không khí được ứng dụng để làm những đồ dùng trong mỗi hình dưới đây? 

Phương pháp giải:

Quan sát bức tranh, vận dụng kiến thức về tính chất của không khí để trả lời câu hỏi trên.

Lời giải chi tiết:

Tính chất của không khí được ứng dụng để làm những đồ dùng trong mỗi hình đó là tính giãn nở và không có hình dạng nhất định mà sẽ phụ thuộc vào hình dạng của đồ vật. Tính giãn nở thể hiện ở chỗ làm căng các đồ vật. 

Vận dụng CH2

Hãy nêu một số ví dụ khác về việc ứng dụng tính chất của không khí trong đời sống

Phương pháp giải:

Quan sát xung quanh, dựa vào kiến thức tính chất của không khí để nêu ứng dụng thích hợp

Lời giải chi tiết:

Một số ví dụ khác về việc ứng dụng tính chất của không khí trong đời sống: 

- Khi ta dùng cây bơm để bơm xe đạp: Khi đẩy ruột cây bơm xuống thì không khí bị nén xuống và bị đẩy vào lốp xe. 

- Ta thấy quả bóng bay theo nhiều hình dạng khác nhau vì không khí trong quả bóng phụ thuộc vào tạo hình của quả bóng.