Bài 11: Em chủ động phòng tránh xâm hại SGK Đạo đức 5 Chân trời sáng tạo

Khởi động

Trả lời Câu hỏi trang 53 Khởi động SGK Đạo đức 5

Nghe, vận động theo bài hát Năm ngón tay xinh (nhạc và lời: Đoàn Ngô Tĩnh) và thực hiện yêu cầu

Nêu cách sử dụng quy tắc năm ngón tay mà bài hát nhắc đến.

Phương pháp giải:

Chia sẻ cảm nghĩ.

Lời giải chi tiết:

- Ngón cái: Ôm hôn dùng với người thân ruột thịt trong gia đình như ông, bà, bố mẹ, anh chị em ruột

- Ngón trỏ: Nắm tay: với bạn bè, thầy cô, họ hàng

- Ngón giữa: Bắt tay khi gặp người quen

- Ngón áp út: Vẫy tay nếu đó là người lạ

- Ngón út: Xua tay, không tiếp xúc, thậm chí hét to và bỏ chạy nếu những người xa lạ mà bé cảm thấy bất an, tiến lại gần và có cử chỉ thân mật

Kiến tạo tri thức mới 1

Trả lời Câu hỏi 1 trang 53 Kiến tạo tri thức mới SGK Đạo đức 5

Đọc thông tin và thực hiện yêu cầu

Nêu một số quy định cơ bản của pháp luật về phòng tránh xâm hại trẻ em

Phương pháp giải:

Đọc thông tin và thực hiện yêu cầu.

Lời giải chi tiết:

Một số quy định cơ bản:

 - Trẻ em có quyền được bảo vệ dưới mọi hình thức

 - Một số hành vi bị nghiêm cấm liên quan đến xâm hại trẻ em: bỏ rơi, bỏ mặc, xâm hại tình dục, lạm dụng, bóc lột, tiết lộ bí mật cá nhân của trẻ em,..

 - Tuỳ theo tính chất và mức độ của hành vi xâm phạm, vi phạm, người thực hiện có thể bị phạt hành chính hoặc hình sự, mức án cao nhất là tử hình.

 - Có các cơ quan, tổ chức,..có trách nhiệm thông tin, thông báo, tố giác hành vi xâm hại trẻ em,…

Kiến tạo tri thức mới 2

Trả lời Câu hỏi 2 trang 55 Kiến tạo tri thức mới SGK Đạo đức 5

Quan sát tranh và thực hiện yêu cầu

- Tin đã làm gì để phòng tránh xâm hại

- Nêu các bước để phòng tránh xâm hại

Phương pháp giải:

Quan sát tranh và trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

- Khi có người phụ nữ lạ mặt muốn tiếp cận, Tin đã có những hành động:

+ Không nhận quà từ người lạ

+ Nhanh chóng rời khỏi khu vực không an toàn, cách xa người lạ

+ Nhanh chóng thông báo cho bố mẹ và bảo vệ biết

- Các bước để phòng tránh xâm hại:

+ Nhận biết nguy cơ xâm hại, luôn cảnh giác, đề phòng

+ Tránh xa người lạ, có thể hô to để tìm người hỗ trợ

+ Thông báo ngay cho người thân, người đáng tin cậy về hành vi đó.

Kiến tạo tri thức mới 3

Trả lời Câu hỏi 3 trang 56 Kiến tạo tri thức mới SGK Đạo đức 5

Đọc các trường hợp sau và cho biết cách thực hiện một số kĩ năng phòng tránh xâm hại.

Trường hợp 1:

Về quê, Tin được sắp xếp ngủ cùng phòng với anh họ. Khi ngủ, anh thường ôm Tin khiến Tin khó chịu. Anh cũng hay rủ Tin tắm chung. Anh nói với Tin: “ Đây là bí mật của anh và em. Em không được kể với ai!”. Tin cảm thấy lo lắng nên đã báo với bố, Bố dặn Tin “Có những bí mật tốt và bí mật xấu. Khi có ai đó bắt con giữ bí mật khiến con lo lắng, con hãy kể lại cho bố mẹ hoặc người lớn đáng tin cậy biết ngay nhé!”

Trường hợp 2:

Na đang đứng trước cổng trường để đợi bố đến đón. Chợt có một người đàn ông lạ mặt đi xe máy đến nói với Na: “Bố cháu bận nên nhờ chú chở cháu về nhà”. Na liền từ chối: “cảm ơn chú. Nhưng cháu không biết chú nên cháu sẽ nhờ cô giáo gọi cho bố”. Nói xong, Na chạy vào trong trường, đến phòng giáo viên kể cho cô giáo chủ nhiệm về sự việc vừa xảy ra.

Trường hợp 3:

Cốm vẽ lên giấy hình bàn tay và viết vào 5 ngón tay tên 5 người lớn đáng tin cậy có thể giúp Cốm khi gặp nguy hiểm. Ở giữa bàn tay, Cốm viết số điện thoại của bố, mẹ, thầy chủ nhiệm, địa chỉ nhà Cốm và số đường dây nóng hỗ trợ trẻ em. Cốm tự nhủ sẽ luôn mang theo tờ cẩm nang này để bảo vệ bản thân.

Phương pháp giải:

Đọc các trường hợp và thực hiện yêu cầu.

Lời giải chi tiết:

Trường hợp 1:

- Tin đã báo với bố mẹ về những hành động không thích hợp của anh họ.

- Bố đã đưa ra lời khuyên cho Tin rằng khi có ai đó bắt giữ bí mật và khiến Tin lo lắng, Tin nên kể lại cho bố mẹ hoặc người lớn đáng tin cậy biết ngay.

Trường hợp 2:

- Na từ chối lời mời của người lạ mặt và cho biết sẽ nhờ cô giáo gọi cho bố.

- Na chạy vào trong trường và kể cho cô giáo chủ nhiệm về sự việc.

Trường hợp 3:

- Cốm vẽ lên giấy hình bàn tay và viết tên 5 người lớn đáng tin cậy có thể giúp Cốm khi gặp nguy hiểm.

- Cốm viết số điện thoại của bố, mẹ, thầy chủ nhiệm, địa chỉ nhà và số đường dây nóng hỗ trợ trẻ em.

- Cốm nhủ sẽ luôn mang theo tờ cẩm nang này để bảo vệ bản thân.

Kỹ năng phòng tránh xâm hại:

- Biết xây dựng danh sách người lớn đáng tin cậy và biết cách liên hệ với họ khi cần.

- Biết cách lưu trữ thông tin liên lạc quan trọng và cách sử dụng chúng trong trường hợp cần thiết.

- Cần báo ngay cho người lớn hoặc bảo vệ khi thấy có người tình nghi.

Luyện tập 1

Trả lời Câu hỏi 1 trang 56 Luyện tập SGK Đạo đức 5

Nhận xét các ý kiến sau

- Ý kiến 1: Pháp luật Việt Nam quy định tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi có thể phải chịu mức án cao nhất là tử hình.

- Ý kiến 2: Cá nhân không có trách nhiệm thông tin, thông báo, tố giác hành vi xâm hại trẻ em

- Ý kiến 3: Những thông tin cá nhân của trẻ em được pháp luật bảo vệ để tránh bị xâm hại

- Ý kiến 4: Bắt trẻ nhịn ăn, nhịn uống, không cho hoặc hạn chế vệ sinh cá nhân là hành vi xâm hại

- Ý kiến 5: Các tội phạm xâm hại trẻ em được quy định trong pháp luật Việt Nam áp dụng cho trẻ bị xâm hại từ đủ 13 đến dưới 16 tuổi

- Ý kiến 6: Trẻ em được quyền tố giác những hành vi xâm hại đến mình hoặc người khác qua Tổng đài điện thoại quốc gia bảo vệ trẻ em 111.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ các ý kiến và nhận xét ý kiến đó đúng hay sai, giải thích.

Lời giải chi tiết:

Nhận xét các ý kiến:

- Ý kiến 1: Pháp luật Việt Nam quy định về tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi và áp dụng các mức án phạt khác nhau tùy theo tính chất và mức độ của tội. Tuy nhiên, tử hình không phải là mức án cao nhất trong trường hợp này.

- Ý kiến 2: Mỗi cá nhân đều có trách nhiệm thông tin, thông báo và tố giác hành vi xâm hại trẻ em. Đây là một cách để bảo vệ trẻ em và đóng góp vào việc ngăn chặn và trừng phạt các hành vi xâm hại.

- Ý kiến 3: Pháp luật thường bảo vệ thông tin cá nhân của trẻ em để đảm bảo sự riêng tư và tránh bị xâm hại. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, thông tin cá nhân có thể được tiết lộ để bảo vệ trẻ em và đưa ra các biện pháp hỗ trợ.

- Ý kiến 4: Bắt trẻ nhịn ăn, nhịn uống, không cho hoặc hạn chế vệ sinh cá nhân là hành vi lạm dụng và xâm hại trẻ em. Đây là những hành động có thể gây hại cho sức khỏe và phát triển của trẻ.

- Ý kiến 5: Pháp luật Việt Nam quy định về các tội phạm xâm hại trẻ em và áp dụng cho trẻ em bị xâm hại từ đủ 13 đến dưới 16 tuổi. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng pháp luật có thể có sự điều chỉnh và thay đổi theo thời gian.

- Ý kiến 6: Trẻ em có quyền tố giác những hành vi xâm hại đến mình hoặc người khác. Tổng đài điện thoại quốc gia bảo vệ trẻ em 111 là một trong các kênh để trẻ em tố giác và nhận được sự hỗ trợ và can thiệp cần thiết.

Luyện tập 2

 Trả lời Câu hỏi 2 trang 57 Luyện tập SGK Đạo đức 5

Đọc các trường hợp sau và thực hiện yêu cầu:

Trường hợp 1:

Bin bị bệnh và được bố mẹ dẫn đi khám ở bệnh viện. Bác sĩ yêu cầu bố mẹ Bin ngồi bên ngoài và muốn Bin cởi quần áo để kiểm tra cơ thể

Trường hợp 2:

Tại công viên, một người nước ngoài nhờ Na dẫn đường đến nhà vệ sinh

Trường hợp 3:

Cốm trông thấy một người đàn ông đang ép buộc một bạn nhỏ đi ăn xin và nộp tiền về cho ông ấy

Trường hợp 4:

Na phát hiện gia đình mới chuyển đến cạnh nhà mình thường xuyên cãi nhau. Bạn nhỏ trong gia đình ấy bị bố mẹ mắng chửi rất nhiều mỗi khi họ tức giận

 - Trường hợp nào có nguy cơ bị xâm hại, vì sao?

 - Nêu cách xử lí trong các trường hợp có nguy cơ bị xâm hại.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ và trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Trường hợp có nguy cơ bị xâm hại và cách xử lí:

Trường hợp 1: Trong trường hợp này, Bin bị yêu cầu cởi quần áo để kiểm tra cơ thể. Đây có thể là một tình huống có nguy cơ bị xâm hại. Để xử lí, bố mẹ Bin nên đặt câu hỏi và yêu cầu giải thích rõ ràng về lý do và phương pháp kiểm tra của bác sĩ. Nếu không hài lòng với giải thích hoặc có nghi ngờ về tính chính đáng của tình huống, họ nên tìm sự hỗ trợ từ nhân viên y tế khác hoặc quản lý bệnh viện.

Trường hợp 2: Trong trường hợp này, không có nguy cơ bị xâm hại. Na chỉ được nhờ dẫn đường đến nhà vệ sinh. Tuy nhiên, Na nên đảm bảo an toàn cho mình bằng cách giữ khoảng cách và không tiếp xúc quá mức với người nước ngoài.

Trường hợp 3: Trong trường hợp này, bạn nhỏ bị ép buộc đi ăn xin và nộp tiền cho người đàn ông. Đây là một tình huống có nguy cơ bị xâm hại. Cách xử lí là cốm nên liên hệ với người lớn hoặc cơ quan chức năng như cảnh sát để thông báo về tình huống và cung cấp thông tin chi tiết về người đàn ông và bạn nhỏ để có sự can thiệp và bảo vệ.

Trường hợp 4: Trong trường hợp này, bạn nhỏ bị mắng chửi bởi bố mẹ trong gia đình hàng ngày khi họ tức giận. Đây là một tình huống có nguy cơ bị xâm hại, về mặt tâm lý và cảm xúc. Cách xử lí là Na nên tìm sự hỗ trợ từ người lớn đáng tin cậy như giáo viên, nhân viên trường học hoặc cơ quan chức năng như Trung tâm Bảo vệ Trẻ em để thông báo về tình huống và nhận được sự can thiệp và hỗ trợ phù hợp.

Trong các trường hợp có nguy cơ bị xâm hại, quan trọng để tìm sự hỗ trợ và can thiệp từ người lớn đáng tin cậy như người giám hộ, cơ quan chức năng, hoặc tổ chức chăm sóc trẻ em để đảm bảo an toàn và bảo vệ trẻ em khỏi nguy hiểm.

Luyện tập 3

Trả lời Câu hỏi 3 trang 57 Luyện tập SGK Đạo đức 5

Xử lí tình huống:

Tình huống 1: Trên đường đi học về, Na bị một anh thanh niên cản đường và trêu ghẹo

Nếu là Na, em sẽ làm gì?

Tình huống 2: Huấn luyện viên dạy múa thường mắng Cốm và các bạn khi tập không đúng động tác

- Nếu là Cốm, em sẽ làm gì? - Nếu là Cốm, em sẽ làm gì?

Tình huống 3: Bin sử dụng máy tính để tìm kiếm thông tin cho bài học. Khi đăng nhập vào một diễn đàn, bất ngờ Bin nhận được nhiều tin nhắn chê bai và miệt thị ngoại hình của mình khiến cậu hoảng sợ.

Nếu là Bin, em sẽ làm gì?

Tình huống 4: Nhìn qua cửa sổ phòng tắm, Tin phát hiện người đàn ông ở nhà đối diện đang chĩa ống kính về phía mình

Nếu là Tin,em sẽ làm gì?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ các tình huống để đưa ra cách xử lí.

Lời giải chi tiết:

Tình huống 1: Nếu là Na, em có thể thực hiện các biện pháp sau:

- Giữ bình tĩnh và tỉnh táo.

- Không đối đáp hoặc tham gia vào trêu ghẹo của anh thanh niên.

- Tìm cách tránh xa tình huống bằng cách đi một đường khác hoặc tìm nơi có người đông đúc và an toàn.

- Liên hệ với người lớn đáng tin cậy như giáo viên, phụ huynh hoặc cơ quan chức năng để thông báo về tình huống và nhận được sự hỗ trợ cần thiết.

Tình huống 2: Nếu là Cốm, em có thể thực hiện các biện pháp sau:

- Thảo luận với bạn bè và huấn luyện viên về tình huống và tác động tiêu cực của việc bị mắng chửi.

- Nếu mắng chửi từ huấn luyện viên vẫn tiếp tục và gây tổn thương tinh thần, em có thể trò chuyện với phụ huynh, người giám hộ hoặc quản lý của câu lạc bộ để thông báo về tình huống và yêu cầu hỗ trợ.

Tình huống 3: Nếu là Bin, em có thể thực hiện các biện pháp sau:

- Không đọc hoặc trả lời tin nhắn chê bai và miệt thị.

- Lưu lại bằng chứng như ảnh chụp màn hình hoặc ghi lại nội dung tin nhắn.

- Thông báo cho phụ huynh, người giám hộ, giáo viên hoặc nhân viên trường học về tình huống và cung cấp thông tin chi tiết để họ có thể can thiệp và giúp đỡ.

- Nếu cảm thấy hoảng sợ và cần hỗ trợ tâm lý, em có thể tìm đến các dịch vụ tư vấn hoặc tổ chức chăm sóc trẻ em để nhận sự giúp đỡ.

Tình huống 4: Nếu là Tin, em có thể thực hiện các biện pháp sau:

- Không báo hiệu cho người đàn ông biết rằng em đã nhìn thấy anh ta.

- Tránh tiếp xúc trực tiếp với người đàn ông và tìm nơi an toàn.

- Báo cho người lớn đáng tin cậy như phụ huynh, giáo viên hoặc cơ quan chức năng về tình huống và cung cấp thông tin chi tiết để họ có thể can thiệp và bảo vệ em.

Vận dụng 1

Trả lời Câu hỏi 1 trang 58 Vận dụng SGK Đạo đức 5

Thiết kế “Sổ tay phòng tránh xâm hại” với các thông tin: Số điện thoại hỗ trợ, cách ứng phó khi rơi vào tình huống có nguy cơ xâm hại.

Phương pháp giải:

Thiết kế sổ tay.

Lời giải chi tiết:

Vận dụng 2

Trả lời Câu hỏi 2 trang 58 Vận dụng SGK Đạo đức 5

Thực hiện một sản phẩm tuyên truyền về các kĩ năng phòng, tránh xâm hại trẻ em.

Phương pháp giải:

Thực hiện sản phẩm tuyên truyền.

Lời giải chi tiết: