Lý thuyết Arene (Hydrocarbon thơm) - Hóa học 11 - Cánh diều

Bài 14:

ARENE (HYDROCARBON THƠM)

I.Khái niệm và danh pháp

1.Khái niệm

-Benzene là một hydrocarbon thơm có công thức phân tử C₆H₆. Mô hình phân tử benzene.

-Những hydrocarbon trong phân tử chứa vòng benzene được gọi là các hydrocarbon thơm hay arene, có công thức chung là C_nH_2n-6 (n≥6).

2. Danh pháp

-Nhiều hợp chất thơm dược gọi theo tên thông thường (toluene, xylene,…).

II.Tính chất vật lý

-Nhẹ hơn nước, kém tan trong nước và thường được dùng làm dung môi để hào tan các chất hữu cơ.

-Thường có mùi đặc trưng, một số chất độc.

III.Tính chất hóa học

-Thể hiện tính chất hóa học của vòng thơm và tính chất của mạch nhánh alkyl.

1.Các phản ứng ở vòng benzene

a)Phản ứng thế

-Phản ứng thế halide

-Phản ứng nitro hóa

-Quy tắc chung: Khi vòng benzene có gắn nhóm thế alkyl (-CH₃;-C₂H₅,…) các phản ứng thế nguyên tử H ở vòng benzene xảy ra dễ dàng hơn so với benzene và ưu tiên thế vào vị trí ortho hoặc para so với nhóm alkyl.

b)Phản ứng cộng

-Cộng hydrogen

-Cộng chlorine

2.Các phản ứng khác

a)Phản ứng oxi hóa mạch nhánh alkyl

b) Phản ứng cháy

-Phản ứng oxi hóa hoàn toàn hydrocarbon thơm (phản ứng cháy) tỏa ra nhiều nhiệt

IV. Điều chế và ứng dụng

1.Điều chế

Hydrocarbon thơm hầu hết đều được điều chế từ dầu mỏ hoặc qua quá trình reforming.

2. Ứng dụng

-Dùng làm nhiên liệu.

-Làm dung môi để sản xuất sơn, cao su, mực in, dược mỹ phẩm,…

-Làm nguyên liệu sản xuất LAS,…

Sơ đồ tư duy về Arene