Luyện tập và vận dụng trang 61 chuyên đề học tập Lịch sử 10 Kết nối tri thức

? mục Luyện tập

Trả lời câu hỏi mục Luyện tập trang 61 sách chuyên đề Lịch sử 10

1. So sánh điểm giống và khác nhau giữa các mô hình nhà nước quân chủ ở Việt Nam thời Lý- Trần, Lê sơ và thời Nguyễn.  

Phương pháp giải:

Dựa vào các kiến thức mục I 

Lời giải chi tiết:

Đặc điểm		Mô hình nhà nước Lý- Trần	Mô hình nhà nước Lê sơ	Mô hình nhà nước thời Nguyễn
Giống nhau	Đều là nhà nước quân chủ chuyên chế tập quyền, vua là người đứng đầu nhà nước, nắm quyền lực tối cao và tuyệt đối.
Khác nhau	Tính chất đặc trưng	Nhà nước quân chủ tập quyền thân dân	Nhà nước quân chủ tập quyền quan liêu	Nhà nước quân chủ tập quyền chuyên chế
	Tổ chức bộ máy nhà nước

Câu 2

2. Em hãy chỉ ra sự khác nhau về đặc điểm, tính chất của Nhà nước Việt nam Dân chủ Cộng hòa so với các nhà nước quân chủ ở nước ta. Theo em, sự khác nhau đó nói lên điều gì?

Phương pháp giải:

Dựa vào nội dung mục II sách chuyên đề.

Lời giải chi tiết:

- Về đặc điểm, nhà nước Dân chủ Cộng hòa (người dân là chủ nhân của đất nước, nhà nước đại diện cho toàn dân để điều hành đất nước) khác với nhà nước quân chủ ( vua là chủ, là người đứng đầu, nắm những quyền cao nhất).

- Về cách thức tạo lập: Nhà nước Dân chủ Cộng hòa (do nhân dân bầu ra thông qua bầu cử) khác với nhà nước quân chủ (cha truyền, con nối).

- Về quyền lực: Nhà nước Dân chủ Cộng hòa (do quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước thuộc về Quốc hội- cơ quan do toàn dân bầu chọn) khác với nhà nước quân chủ (thuộc về một người là vua hoặc hoàng đế)

=> Sự khác nhau trên chứng tỏ Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là Nhà nước kiểu mới, tiến bộ. Đó thực là nhà nước của dân, do dân và vì dân. 

Câu 3

3. Lập bảng so sánh các bản Hiến pháp năm 1946, 1992 và 2013 theo gợi ý sau: 

Phương pháp giải:

Dựa vào nội dung mục III sách chuyên đề

Lời giải chi tiết:

Hiến pháp	1946	1992	2013
Bối cảnh ra đời	Ra đời sau thành công của Cách mạng tháng Tám (năm 1945) và sự thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.	Ra đời khi công cuộc đổi mới đất nước của Việt Nam đang được đẩy mạnh, tiến hành một cách toàn diện.	Ra đời khi Việt Nam có nhiều biến đổi về kinh tế, xã hội; một số nội dung của Hiến pháp năm 1992 không còn phù hợp.
Nội dung cơ bản	- Ghi nhận thành quả vĩ đại của Cách mạng tháng Tám. - Quy định chính thể là Dân chủ Cộng hòa - Quy định quyền và nghĩa vụ của công dân. - Quy định về tổ chức bộ máy nhà nước.	- Quy định cụ thể về chế độ chính trị; cơ cấu, nguyên tắc tổ chức và hoạt động của các cơ quan nhà nước… - Thể chế hoá mối quan hệ giữa Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lí, nhân dân làm chủ,...	- Quy định về: + Chế độ chính trị; + Quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân; + Phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, giáo dục, khoa học và công nghệ + Bảo vệ Tổ quốc + Vai trò, vị trí, chức năng của: Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ, Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân; chính quyền địa phương - Có nhiều điểm mới về: tổ chức nhà nước, tư tưởng dân chủ và kĩ thuật lập hiến.
ý nghĩa	- Là bản hiến pháp đầu tiên trong lịch sử Việt Nam - Là sự khẳng định chủ quyền pháp lí, độc lập và toàn vẹn lãnh thổ của nước Việt Nam.  - Đặt nền tảng cho tổ chức và hoạt động của bộ máy Nhà nước.	- Là cơ sở chính trị -pháp lí quan trọng để thực hiện công cuộc đổi mới.	Là cơ sở chính trị - pháp lí quan trọng để tiếp tục thực hiên công cuộc đổi mới đất nước.

? mục Vận dụng

Trả lời câu hỏi mục Vận dụng trang 61 sách Chuyên đề Lịch sử 10

1. Có quan điểm cho rằng: bộ Quốc triều hình luật và Hoàng Việt luật lệ có nhiều điểm tiến bộ, nên được tham khảo và áp dụng trong việc quản lí xã hội ngày nay. Em có đồng ý với quan điểm đó không? Vì sao?

Phương pháp giải:

Dựa vào nội dung mục I.2 trang 49, 50 sách chuyên đề

Lời giải chi tiết:

Em đồng ý với ý kiến trên. 

- Trong bộ Quốc triều hình luật có nhiều điều khoản thể hiện sự tiến bộ, nhân văn, đề cao các giá trị đạo đức và quan tâm đến các đối tượng yếu thế trong xã hội. Ví dụ:

+ Có những điều khoản quy định việc xử phạt các hành vi: xâm phạm đến nhân phẩm của con người (các điều từ 473 đến 476); các hành vi tố cáo, vu khống không đúng sự thật (điều 501 đến 505)….

+ Có những điều khoản thừa nhận và bảo vệ sự bình đẳng và tự do của con người. Như: quy định mọi người đều được kêu oan khi cảm thấy bị bắt bớ, bị giam cầm vô cớ và khi bị xử phạt oan sai (điều 687); quy định mọi người dân đều được bảo vệ tính mạng, tài sản…

+ Có những điều khoản quan tâm, bảo vệ quyền lợi của người phụ nữ, người già, người khuyết tật…, như: quy định con gái cũng được hưởng tài sản thừa kế (điều 391); quy định tù nhân phạm tội nếu bị thương hay ốm đau phải được chữa trị, chăm sóc (điều 663); quy định những người từ 90 tuổi trở lên hoặc 7 tuổi trở xuống nếu mắc tội phải xử chết thì đều được tha bổng (điều 17);

+ Có các điều khoản quy định xử phạt quan lại khi có các hành vi: nhận hối lộ, hà hiếp, nhũng nhiễu nhân dân…

=> Những điều khoản tiến bộ, tích cực trong Quốc triều Hình luật có ý nghĩa, giá trị to lớn và là một trong những kinh nghiệm quý báu trong việc xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, tổ chức và quản lí xã hội ở Việt Nam hiện nay.

- Quốc triều hình luật có những điểm tiến bộ về kĩ thuật lập pháp, như:

+ Các điều luật được sắp xếp theo từng lĩnh vực;

+ Hầu hết các quy phạm pháp luật đều gồm ba thành phần cơ bản: giả định (đặt ra tình huống), quy định (xác định hành vi được/phải làm hoặc không được làm) và chế tài (biện pháp xử lí nếu làm trái quy định)

=> Kĩ thuật lập pháp trong Quốc triều hình luật có thể được tham khảo và áp dụng trong quá trình soạn thảo luật pháp hiện nay.

Câu 2

2. Từ năm 2013, ngày 9-11 hằng năm được lấy là "Ngày Pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam". Hãy đưa ra một số ý kiến của em để góp phần nâng cao tinh thần, ý thức tuân thủ hiến pháp và pháp luật cho mọi người. 

Phương pháp giải:

Liên hệ thực tế 

Lời giải chi tiết:

- Một số giải pháp góp phần nâng cao tinh thần, ý thức tuân thủ hiến pháp và pháp luật cho mọi người:

+ Nhà nước cần chú trọng xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật.

+ Đẩy mạnh công tác bồi dưỡng, tuyên truyền, giáo dục pháp luật trong mọi tầng lớp nhân dân thông qua sách, báo, các kênh thông tin xã hội,...

+ Mỗi cá nhân cần rèn luyện ý thức tuân thủ hiến pháp và pháp luật của nhà nước; lên án, đấu tranh, vận động mọi người đấu tranh chống lại những hành vi vi phạm pháp luật.