Bài 2. Cung - cầu trong kinh tế thị trường - SGK Giáo dục kinh tế và pháp luật 11 Chân trời sáng tạo

Mở đầu

Trả lời câu hỏi Mở đầu trang 11 sách giáo khoa Giáo dục Kinh tế và pháp luật 11 – Chân trời sáng tạo

Em hãy đọc thông tin dưới đây và trả lời câu hỏi

Em có nhận xét gì về số lượng hàng hoá, dịch vụ được cung ứng và nhu cầu mua sắm của người dân vào dịp Tết?

Phương pháp giải:

Đọc thông tin và nhận xét về số lượng hàng hoá, dịch vụ được cung ứng và nhu cầu mua sắm của người dân vào dịp Tết.

Lời giải chi tiết:

Nhận xét: Vào dịp tết Nguyên đán, do nhu cầu tiêu dùng hàng hóa của người dân tăng cao nên trên thị trường tràn ngập các hàng hóa, dịch với số lượng lớn, đa dạng về mẫu mã và chủng loại.

? mục 1 a

Trả lời câu hỏi mục 1 phần a trang 13 sách giáo khoa Giáo dục Kinh tế và pháp luật 11 – Chân trời sáng tạo

Em hãy đọc trường hợp sau và trả lời câu hỏi

- Công ty bánh kẹo H đưa ra thị trường các sản phẩm với số lượng và giá cả như thế nào để đáp ứng nhu cầu người tiêu dùng vào dịp tết Trung thu?

- Em hiểu thế nào là cung?

Phương pháp giải:

- Đọc trường hợp và chỉ ra số lượng, giá cả các sản phẩm được công ty bánh kẹo H đưa ra thị trường để đáp ứng nhu cầu người tiêu dùng vào dịp tết Trung thu.

- Nêu được khái niệm cung.

Lời giải chi tiết:

- Để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của người dân vào dịp tết Trung thu, công ty bánh kẹo H đã cung ứng ra thị trường số lượng bánh Trung thu lớn, với nhiều chủng loại, hương vị khác nhau và giá cả phù hợp với từng phân khúc khách hàng. Cụ thể:

+ Dòng sản phẩm bánh truyền thống được công ty sản xuất hơn 2000 chiếc, có giá dao động từ 40.000 - 120.000/chiếc.

+ Công ty còn sản xuất 500 chiếc thuộc dòng bánh trung thu cao cấp với giá dao động từ 200.000 - 650.000/chiếc.

- Cung là số lượng hàng hóa, dịch vụ mà người bán có khả năng và sẵn sàng bán ở các mức giá khác nhau trong một thời kì nhất định

? mục 1 b

Trả lời câu hỏi mục 1 phần b trang 13 sách giáo khoa Giáo dục Kinh tế và pháp luật 11 – Chân trời sáng tạo

Em hãy đọc các trường hợp, thông tin sau và thực hiện yêu cầu

- Em hãy xác định các nhân tố ảnh hưởng đến cung trong các thông tin, trường hợp trên.

- Theo em, cung hàng hóa trên thị trường còn chịu ảnh hưởng bởi những nhân tố nào khác?

Phương pháp giải:

- Đọc các trường hợp, thông tin để xác định các nhân tố ảnh hưởng đến cung trong các trường hợp, thông tin đó.

- Nêu được những nhân tố khác ảnh hưởng đến cung hàng hóa trên thị trường

Lời giải chi tiết:

- Các nhân tố ảnh hưởng đến cung trong các trường hợp, thông tin là:

+ Trường hợp 1: Tăng chi phí của các yếu tố đầu vào sản xuất, khiến cho chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm tăng lên và trên thị trường xuất hiện nhiều nhà cung ứng sản phẩm cùng loại.

+ Trường hợp 2: Sự thay đổi, cải tiến về công nghệ sản xuất.

+ Thông tin: Chính sách giảm mức thuế bảo vệ môi trường của nhà nước.

- Ngoài các nhân tố về giá cả các yếu tố sản xuất; trình độ công nghệ sản xuất; số lượng người bán trên thị trường và chính sách của nhà nước, cung trên thị trường còn chịu ảnh hưởng bởi nhân tố: dự đoán của chủ thể sản xuất kinh doanh về thị trường. Cụ thể:

+ Nếu dự báo về thị trường tốt, người sản xuất kì vọng có lợi nhuận cao, thì họ sẽ mở rộng sản xuất kinh doanh → Lượng cung hàng hóa, dịch vụ tăng lên.

+ Nếu dự báo về thị trường không tốt, người sản xuất lo sợ thua lỗ, thì họ sẽ thu hẹp hoạt động sản xuất kinh doanh → Lượng cung hàng hóa, dịch vụ giảm xuống

? mục 2 a

Trả lời câu hỏi mục 2 phần a trang 14 sách giáo khoa Giáo dục Kinh tế và pháp luật 11 – Chân trời sáng tạo

Em hãy đọc trường hợp sau và trả lời câu hỏi

- Theo em, việc anh T tìm hiểu các chuyến du lịch với mức giá khác nhau có ý nghĩa như thế nào? Khi anh T sẵn sàng thanh toán cho chuyến du lịch ở Phú Quốc có được gọi là cầu không?

- Em hiểu thế nào là cầu?

Phương pháp giải:

- Đọc trường hợp và nêu được ý nghĩa của việc anh T tìm hiểu các chuyến du lịch có mức giá khác nhau. Đưa ra quan điểm của bản thân về việc anh T sẵn sàng thanh toán cho chuyến du lịch ở Phú Quốc.

- Nêu được khái niệm cầu.

Lời giải chi tiết:

- Việc anh T tìm hiểu các chuyến du lịch với mức giá khác nhau có ý nghĩa là anh T đang cân nhắc, lựa chọn những sản phẩm hàng hóa, dịch vụ phù hợp với nhu cầu và khả năng tài chính của bản thân. Và khi anh T sẵn sàng thanh toán cho chuyến du lịch ở Phú Quốc sẽ được gọi là cầu.

- Cầu là số lượng hàng hóa, dịch vụ mà người mua có khả năng và sẵn sàng mua ở các mức giá khác nhau trong một thời kì nhất định

? mục 2 b

Trả lời câu hỏi mục 2 phần b trang 15 sách giáo khoa Giáo dục Kinh tế và pháp luật 11 – Chân trời sáng tạo

Em hãy đọc các trường hợp sau và thực hiện yêu cầu

- Em hãy xác định các nhân tố ảnh hưởng đến cầu trong các trường hợp trên.

- Em hãy nêu một số nhân tố khác ảnh hưởng đến cầu mà em biết.

Phương pháp giải:

- Đọc các trường hợp và xác định được các nhân tố ảnh hưởng đến cầu trong các trường hợp đó.

- Nêu được một số nhân tố khác ảnh hưởng đến cầu

Lời giải chi tiết:

- Các nhân tố ảnh hưởng đến cầu trong các trường hợp trên là:

+ Trường hợp 1: Thu nhập của người tiêu dùng; giá cả của hàng hóa và quy mô dân số.

+ Trường hợp 2: Thị hiếu, sở thích của người tiêu dùng.

- Một số nhân tố khác ảnh hưởng đến cầu là:

+ Giá cả của những hàng hóa, dịch vụ thay thế.

+ Dự đoán của người tiêu dùng về thị trường.

? mục 3

Trả lời câu hỏi mục 3 trang 16 sách giáo khoa Giáo dục Kinh tế và pháp luật 11 – Chân trời sáng tạo

Em hãy quan sát bảng, biểu đồ, đọc các thông tin, trường hợp sau và trả lời câu hỏi

THÔNG TIN 1

Trước thềm năm học mới, tại các của hàng, nhà sách và siêu thị trên địa bàn thành phố H, trước khi mua sắm sách vở cũng như dụng cụ học tập cho học sinh trở nên nhộn nhịp. Để đáp ứng nhu cầu mua sắm của khách hàng, các cửa hàng đã nhập số lượng lớn đồ dùng học tập với nhiều chủng loại, kiểu dáng phong phú, đa dạng.

THÔNG TIN 2

Nhiều doanh nghiệp xuất khẩu gỗ, sản xuất thép, gặp nhiều khó khăn do sức mua ở các thị trường xuất khẩu như: EU, Nhật Bản, Trung Quốc,...giảm mạnh. Do đó, các doanh nghiệp phải tiến hành những biện pháp giảm thiểu khắc phục như: quy mô sản xuất, chuyển đổi mặt hàng, chuyển đổi thị trường,...

Trường hợp

Quốc gia T xuất khẩu cà phê đứng đầu thế giới. Do đẩy mạnh ứng dụng công nghệ vào sản xuất nên sản lượng cà phê của quốc gia này tăng lên. Trong khi đó, một số đối tác nhập khẩu vẫn còn lượng tồn kho khiến giá thu mua cà phê ở quốc gia này giảm mạnh.

- Từ bảng, biểu đồ, em hãy cho biết giá cả ảnh hưởng như thế nào đến cung - cầu

- Khi cầu tăng hoặc giảm thì cung thay đổi như thế nào trong các thông tin trên?

- Khi cung - cầu thay đổi sẽ tác động đến giá cả như thế nào trong các trường hợp trên?

Phương pháp giải:

- Quan sát bảng, biểu đồ và nhận xét về ảnh hưởng của giá cả đến cung - cầu.

- Chỉ ra sự thay đổi của cung khi cầu tăng hoặc giảm trong thông tin trên.

- Chỉ ra sự tác động của cung - cầu thay đổi đến giá cả trong trường hợp trên.

Lời giải chi tiết:

- Ảnh hưởng của giá cả đến cung - cầu là:

+ Về phía cung, Khi giá cả tăng lên trong khi chi phí của các yếu tố sản xuất đầu vào không tăng, các doanh nghiệp sẽ mở rộng sản xuất, lượng cung tăng lên và ngược lại.

+ Về phía cầu, khi giá cả giảm xuống, cầu có xu hướng tăng lên và ngược lại.

- Sự thay đổi của cung khi cầu tăng hoặc giảm trong thông tin trên là:

+ Thông tin 1: Khi nhu cầu sử dụng sách vở, đồ dùng học tập tăng lên, các cửa hàng sẽ nhập số lượng lớn hàng hóa với nhiều chủng loại, kiểu dáng phong phú, lượng cung hàng hóa tăng lên. Ngược lại, khi nhu cầu sử dụng sách vở, đồ dùng học tập giảm xuống, các cửa hàng sẽ nhập số lượng hàng hóa ít đi, lượng cung hàng hóa giảm xuống.

+ Thông tin 2: Khi nhu cầu sử dụng gỗ và thép ở các thị trường EU, Nhật Bản, Trung Quốc… tăng lên, các doanh nghiệp ở Việt Nam sẽ mở rộng quy mô sản xuất, tăng lượng cung hàng hóa. Ngược lại, khi nhu cầu sử dụng gỗ và thép ở các thị trường EU, Nhật Bản, Trung Quốc… giảm xuống, các doanh nghiệp ở Việt Nam sẽ: giảm quy mô sản xuất, chuyển đổi mặt hàng, chuyển đổi thị trường, lượng cung hàng hóa giảm xuống.

- Quan hệ cung - cầu ảnh hưởng đến giá cả thị trường: 

+ Khi cung nhỏ hơn cầu, giá cả hàng hóa, dịch vụ tăng.

+ Khi cung lớn hơn cầu, giá cả hàng hóa, dịch vụ giảm.

+ Khi cung bằng cầu, giá cả hàng hóa, dịch vụ ở mức ổn định.

? mục 4

Trả lời câu hỏi mục 4 trang 16 sách giáo khoa Giáo dục Kinh tế và pháp luật 11 – Chân trời sáng tạo

Em hãy đọc các trường hợp sau và trả lời câu hỏi

- Doanh nghiệp dệt may P và chị H đã làm gì trước biến động của quan hệ cung – cầu?

- Theo em, quan hệ cung – cầu có vai trò như thế nào đối với người sản xuất và người tiêu dùng?

Phương pháp giải:

- Đọc các trường hợp và nêu được cách doanh nghiệp dệt may P và H đã làm trước biến động của quan hệ cung - cầu.

- Chỉ ra vai trò của quan hệ cung - cầu đối với người sản xuất và người tiêu dùng.

Lời giải chi tiết:

- Cách doanh nghiệp dệt may P và H đã làm trước biến động của quan hệ cung - cầu là:

+ Trường hợp 1: Doanh nghiệp dệt may P đã quyết định chỉ sản xuất những đơn hàng đã kí kết từ trước; đồng thời thu hẹp quy mô sản xuất và cắt giảm nhân công.

+ Trường hợp 2: Chị H đã cân nhắc và quyết định lựa chọn sản phẩm sữa khác có giá thấp hơn, thắt chặt chi tiêu để cân đối tài chính trong gia đình.

- Vai trò của quan hệ cung - cầu:

+ Giúp người sản xuất đưa ra quyết định mở rộng hay thu hẹp sản xuất nhằm đem lại hiệu quả kinh tế cao.

+ Giúp người tiêu dùng lựa chọn mua hàng hóa phù hợp với nhu cầu và đem lại hiệu quả kinh tế.

Luyện tập 1

Trả lời câu hỏi 1 trang 17 sách giáo khoa Giáo dục Kinh tế và pháp luật 11 – Chân trời sáng tạo

Em đồng tình hay không đồng tình với nhận định nào sau đây? Vì sao?

a. Cầu là nhu cầu mà người tiêu dùng cần mua hàng hóa, dịch vụ trong một thời kì nhất định.

b. Công nghệ ngày càng tiến bộ sẽ dẫn đến hàng hóa giảm và lượng cung cũng giảm.

c. Quy mô dân cư càng lớn thì lượng cầu hàng hóa tăng và ngược lại.

d. Khi hàng hóa sản xuất ra đáp ứng được các đòi hỏi về sở thích, tâm lí, thị hiếu của người tiêu dùng thì cầu hàng hóa sẽ giảm xuống và ngược lại.

e. Giá của các yếu tố sản xuất giảm sẽ dẫn tới giá thành sản phẩm giảm và nhà sản xuất sẽ mở rộng sản xuất nhiều hơn.

Phương pháp giải:

- Đọc các nhận định và dựa vào nội dung bài học để bày tỏ quan điểm của bản thân.

- Lí giải vì sao em đồng tình hoặc không đồng tình.

Lời giải chi tiết:

- Ý kiến a. Không đồng tình, vì cầu là số lượng hàng hóa, dịch vụ mà người mua có khả năng và sẵn sàng mua ở các mức giá khác nhau trong một thời kì nhất định.

- Ý kiến b. Không đồng tình, vì việc ứng dụng các công nghệ tiến b, hiện đại… khiến cho quá trình sản xuất được tối ưu hóa, nâng cao năng suất, từ đó tạo ra được sản phẩm với số lượng nhiều hơn, có chất lượng cao hơn và khiến cho lượng cung hàng hóa trên thị trường tăng lên.

- Ý kiến c. Đồng tình, vì khi dân số tăng sẽ dẫn đến nhu cầu sử dụng hàng hóa, dịch vụ tăng lên; ngược lại, khi quy mô dân số giảm, nhu cầu sử dụng hàng hóa, dịch vụ cũng giảm xuống.

- Ý kiến d. Không đồng tình, vì khi một sản phẩm hàng hóa đáp ứng được các đòi hỏi về sở thích, tâm lí, thị hiếu của người tiêu dùng, người tiêu dùng sẽ sẵn sàng chi trả, mua hàng hóa đó, cầu hàng hóa sẽ tăng lên. Ngược lại, khi sản phẩm không đáp ứng được đòi hỏi của người tiêu dùng, người tiêu dùng sẽ chuyển sang lựa chọn sản phẩm khác, cầu hàng hóa giảm xuống.

- Ý kiến e. Đồng tình, vì nếu chi phí của các yếu tố đầu vào sản xuất như: tiền công, giá nguyên vật liệu, năng lượng, chi phí mặt bằng,… giảm thì chi phí sản xuất hàng hóa giảm, hoạt động sản xuất có lãi do giá bán sản phẩm không đổi, nhà sản xuất sẽ mở rộng quy mô, sản xuất nhiều hơn

Luyện tập 2

Trả lời câu hỏi 2 trang 18 sách giáo khoa Giáo dục Kinh tế và pháp luật 11 – Chân trời sáng tạo

Em hãy phân tích quan hệ cung - cầu trên thị trường trong các thông tin sau:

a. Khi thấy giá mua giảm, nhiều hộ trồng hồ tiêu đã chặt bỏ một phần diện tích và chuyển sang các loại cây trồng khác như sầu riêng, bơ, nhãn,...

b. Các trang bán hàng trực tuyến xuất hiện ngày càng nhiều khi nhu cầu mua hàng của người tiêu dùng tăng cao.

c. Giá tôm tăng khi sản lượng thu hoạch sụt giảm làm giảm nguồn khan hiếm.

Phương pháp giải:

Đọc các thông tin và phân tích quan hệ cung – cầu trong các thông tin đó.

Lời giải chi tiết:

- Thông tin a. Nguồn cung mặt hàng hồ tiêu lớn hơn nhu cầu tiêu dùng, dẫn đến giá cả thu mua hồ tiêu giảm, khiến cho người sản xuất quyết định thu hẹp quy mô hoặc chuyển đổi mô hình sản xuất.

- Thông tin b. Xu hướng mua hàng online của người tiêu dùng tăng lên (lượng cầu tăng) đã dẫn đến sự xuất hiện của nhiều trang bán hàng trực tuyến (lượng cung tăng).

- Thông tin c. Sản lượng thu hoạch tôm sụt giảm, trong khi nhu cầu tiêu dùng không giảm hoặc tăng lên (cung nhỏ hơn cầu), giá tôm tăng lên.

Luyện tập 3

Trả lời câu hỏi 3 trang 18 sách giáo khoa Giáo dục Kinh tế và pháp luật 11 – Chân trời sáng tạo

Em hãy cho biết các nhân tố ảnh hưởng đến cung và cầu trong các trường hợp sau:

Phương pháp giải:

Đọc các trường hợp và chỉ ra các nhân tố ảnh hưởng đến cung và cầu trong các trường hợp đó.

Lời giải chi tiết:

Các nhân tố ảnh hưởng đến cung và cầu trong các trường hợp trên là: 

- Trường hợp a. Trình độ công nghệ.

- Trường hợp b. Sự tăng giá cả của các yếu tố đầu vào sản xuất.

- Trường hợp c. Thị hiếu của người tiêu dùng.

- Trường hợp d. Thu nhập của người tiêu dùng

Luyện tập 4

Trả lời câu hỏi 4 trang 18 sách giáo khoa Giáo dục Kinh tế và pháp luật 11 – Chân trời sáng tạo

Từ các trường hợp sau, em hãy phân tích vai trò của quan hệ cung - cầu.

Phương pháp giải:

Đọc các trường hợp và phân tích vai trò của quan hệ cung - cầu trong các trường hợp đó.

Lời giải chi tiết:

Vai trò của quan hệ cung - cầu trong các trường hợp trên là:

- Trường hợp a. Quan hệ cung cầu giúp người sản xuất đưa ra quyết định mở rộng hay thu hẹp sản xuất nhằm đem lại hiệu quả kinh tế cao.

- Trường hợp b. Quan hệ cung cầu giúp người tiêu dùng lựa chọn mua hàng hóa phù hợp với nhu cầu và đem lại hiệu quả kinh tế.

Vận dụng

Trả lời câu hỏi Vận dụng trang 18 sách giáo khoa Giáo dục Kinh tế và pháp luật 11 – Chân trời sáng tạo

Hãy lựa chọn một loại hàng hóa thiết yếu mà em và gia đình thường dùng hàng ngày và phân tích mối quan hệ cung - cầu của mặt hàng đó.

Phương pháp giải:

Lựa chọn một loại hàng hóa thiết yếu mà em và gia đình thường dùng hàng ngày và phân tích mối quan hệ cung - cầu của mặt hàng đó.

Lời giải chi tiết:

Thịt lợn là món thực phẩm mà gia đình em thường dùng hàng ngày. 

- Vào thời điểm giá thịt lợn quá cao, gia đình em có xu hướng chuyển sang sử dụng các loại sản phẩm thay thế khác, có giá cả ổn định hơn như: cá, thịt gà, trứng,…

- Ngược lại, vào thời điểm giá thịt lợn xuống thấp, gia đình em có xu hướng mua lượng thịt nhiều hơn để chế biến đa dạng nhiều món ăn hơn. 

Bên cạnh việc sử dụng thịt lợn chế biến các món ăn trong bữa ăn chính, gia đình em có thể chế biến thịt lợn thành những món ăn vặt hấp dẫn, như: thịt lợn khô gác bếp, heo khô cháy tỏi,…