Bài 17. Quyền bất khả xâm phạm về thân thể và quyền được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của công dân - SGK Giáo dục kinh tế và pháp luật 11 Kết nối tri thức

Mở đầu

Trả lời Mở đầu trang 108 sách giáo khoa Giáo dục Kinh tế và pháp luật 11 – Kết nối tri thức với cuộc sống

Em hãy chia sẻ lại một hành vi vi phạm quyền bất khả xâm phạm về thân thể hoặc quyền được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của công dân mà em biết. Em có suy nghĩ như thế nào về hành vi đó?

Phương pháp giải:

- Chia sẻ lại một hành vi vi phạm quyền bất khả xâm phạm về thân thể hoặc quyền được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của công dân mà em biết. 

- Bày tỏ suy nghĩ của bản thân về hành vi đó.

Lời giải chi tiết:

- Hành vi vi phạm: Gia đình chị A bị trộm phá cửa vào nhà khi cả gia đình đi vắng, tên trộm đã lấy cắp nhiều tài sản có giá trị gồm chiếc xe máy và 2 cây vàng. Khi chị A về nhà phát hiện bị mất tài sản nói trên, chị A đến báo công an xã và nghi ngờ tên trộm là anh B. Công an xã đã tiến hành bắt giam anh B.

- Suy nghĩ về hành vi: Việc làm này của công an xã là đã xâm phạm quyền bất khả xâm phạm về thân thể của anh B. Bởi theo quy định của Hiến pháp thì không ai bị bắt nếu không có quyết định của Tòa án nhân dân, quyết định hoặc phê chuẩn của Viện kiểm sát nhân dân, trừ trường hợp phạm tội quả tang. Công an chỉ dựa vào những lời khai từ một phía chị A mà bắt giam anh B là vi phạm quy định của pháp luật.

? mục 1 a

Trả lời câu hỏi mục 1a trang 109 sách giáo khoa Giáo dục Kinh tế và pháp luật 11 – Kết nối tri thức với cuộc sống

Em hãy đọc các thông tin, trường hợp sau và trả lời câu hỏi:

Phương pháp giải:

1/ Đọc các trường hợp 3, 4 và phân tích hành vi của các chủ thể đã thực hiện đúng hay vi phạm quyền bất khả xâm phạm về thân thể của công dân. Giải thích.

2/ Nêu một số quy định của pháp luật về quyền bất khả xâm phạm về thân thể của công dân. Và ý nghĩa của các quy định đó.

Lời giải chi tiết:

1/ - Trường hợp 3, chú Y và anh K đã vi phạm quyền bất khả xâm phạm về thân thể của anh B khi bắt anh đưa về nhà để ép trả nợ. Những người dân xung quanh đã thực hiện đúng quyền bất khả xâm phạm về thân thể của công dân khi can thiệp, ngăn chặn hành vi của chú Y và anh K, đồng thời khuyên anh B báo công an để được hỗ trợ. Lí do: Chú Y và anh K không có thẩm quyền, không có quyết định bắt giữ người của cơ quan chức năng. Hành vi bắt giữ anh B của họ xuất phát từ mục đích cá nhân, vi phạm quy định của pháp luật. Việc người dân xung quanh can thiệp, ngăn chặn hành vi đó là đúng, bảo vệ sự an toàn về thân thể cho anh B, giúp anh tránh được những hậu quả không mong muốn.

- Trường hợp 4, việc ông X yêu cầu cơ quan công an bắt giữ anh T là vi phạm quyền bất khả xâm phạm về thân thể của công dân và cơ quan công an đã thực hiện đúng quyền bất khả xâm phạm về thân thể của công dân khi từ chối thực hiện theo yêu cầu đó. Lí do: Ông X chỉ nghi ngờ chứ không bắt quả tang, không có bằng chứng anh T lấy trộm xe máy nên cơ quan công an không có căn cứ để bắt giữ anh.

2/ - Pháp luật Việt Nam quy định: 

+ Mọi người đều có quyền bất khả xâm phạm về thân thể, không một ai được phép tự tiện bắt, giam, giữ người hay sử dụng bất kì một hình thức đối xử nào khác xâm phạm đến thân thể của người khác.

+ Việc thử nghiệm y học, dược học, khoa học hay bất kì hình thức thử nghiệm nào khác trên cơ thể người phải có sự đồng ý của người được thử nghiệm.

+ Việc hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người; hiến, lấy xác; khám nghiệm tử thi phải thực hiện theo các quy định của pháp luật. 

+ Việc bắt, giam, giữ người do luật định, không ai bị bắt nếu không có quyết định của Toà án nhân dân, quyết định hoặc phê chuẩn của Viện kiểm sát nhân dân, trừ trường hợp phạm tội quả tang.

- Các quy định của pháp luật về quyền bất khả xâm phạm về thân thể của công dân là cơ sở pháp lí để ngăn chặn mọi hành vi tuỳ tiện bắt giữ người, đảm bảo sự an toàn, sự tự do về thân thể của mỗi công dân.

? mục 1 b

Trả lời câu hỏi mục 1b trang 110 sách giáo khoa Giáo dục Kinh tế và pháp luật 11 – Kết nối tri thức với cuộc sống

Em hãy đọc các thông tin, trường hợp sau và trả lời câu hỏi:

Phương pháp giải:

1/ Đọc trường hợp 2 và nêu được những hậu quả đối với hành vi vi phạm quyền bất khả xâm phạm về thân thể của công dân trong trường hợp đó. 

2/ Nêu được những hậu quả của hành vi vi phạm quyền bất khả xâm phạm về thân thể của công dân đối với bản thân người bị vi phạm, người vi phạm, gia đình và xã hội.

3/ Nêu được những việc bản thân cần làm để bảo vệ quyền bất khả xâm phạm về thân thể của công dân.

Lời giải chi tiết:

1/ Trường hợp 2 đề cập đến những hậu quả tiêu cực về trật tự, an toàn xã hội; tổn thất về tinh thần, sức khỏe, tiền bạc của công dẫn do hành vi vi phạm quyền bất khả xâm phạm về thân thể của công dân gây ra.

2/ Hành vi vi phạm quyền bất khả xâm phạm về thân thể của công dân gây ra những hậu quả vô cùng nghiêm trọng:

- Đối với người bị vi phạm: tổn hại về sức khỏe, tính mạng, tinh thần, uy tín, danh dự, kinh tế.

- Đối với người vi phạm: bị xử phạt theo quy định của pháp luật, tổn thất kinh tế,... 

- Đối với gia đình: gây tâm lí tiêu cực: buồn, tức giận; ảnh hưởng xấu đến danh dự, thể diện gia đình; gây thiệt hại về kinh tế,...

- Đối với xã hội: gây mất ổn định an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội; làm sụt giảm uy tín của cán bộ, cơ quan nhà nước,...

3/ Việc bản thân cần làm để bảo vệ quyền bất khả xâm phạm về thân thể của công dân:

- Tích cực học tập, tìm hiểu các quy định của pháp luật để nâng cao hiểu biết cho bản thân về quyền bất khả xâm phạm về thân thể của công dân. 

- Có ý thức bảo vệ bản thân, tôn trọng thần thể người khác. 

- Tố cáo những hành vi vi phạm quyền bất khả xâm phạm về thân thể của công dân với các cơ quan chức năng.

? mục 2 a

Trả lời câu hỏi mục 2a trang 112 sách giáo khoa Giáo dục Kinh tế và pháp luật 11 – Kết nối tri thức với cuộc sống

Em hãy đọc thông tin, trường hợp sau để trả lời câu hỏi

Phương pháp giải:

1/ Đọc các trường hợp 3, 4 và phân phân tích các chủ thể đã thực hiện đúng hay vi phạm quyền được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của công dân. Giải thích. 

2/ Nêu một số quy định của pháp luật về quyền được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của công dân. Và nêu ý nghĩa của các quy định đó.

Lời giải chi tiết:

1/ - Trường hợp 3, M đã vi phạm, còn A đã thực hiện đúng quyền được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của công dân. Lí do: Hành vi đăng tải thông tin sai sự thật, vu khống A lên mạng xã hội của M là trái quy định của pháp luật và sẽ khiến người khác hiểu nhầm, gây nên những ảnh hưởng tiêu cực đối với A. Do đó, A có quyền yêu cầu M gỡ bỏ và trình báo cơ quan chức năng để được hỗ trợ bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

- Trường hợp 4, các chiến sĩ công an quận K đã thực hiện đúng quyền được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của công dân. Lí do: Việc can thiệp, khống chế, bắt giữ đối tượng có biểu hiện sử dụng chất kích thích đang cầm hung khí đe dọa, tấn công người dân đi đường đã ngăn chặn những hành vi trái pháp luật của đối tượng này, bảo vệ sự an toàn cho những người dân xung quanh

2/ - Pháp luật quy định: Mọi công dân Việt Nam đều được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự và nhân phẩm. Hành vi tra tấn, bạo lực, truy bức, nhục hình hay bất kì hình thức đối xử nào khác,... xâm phạm thân thể, sức khoẻ, xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người khác, tự tiện bắt, giam, giữ người trái pháp luật là vi phạm quyền bất khả xâm phạm về thân thể của công dân và sẽ bị xử lí nghiêm minh theo pháp luật.

- Các quy định của pháp luật về quyền được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của công dân đã xác định địa vị pháp lí của công dân trong mối quan hệ với Nhà nước và xã hội, thể hiện trách nhiệm bảo hộ của Nhà nước với mỗi công dân. Các quy định này cũng là cơ sở pháp lí để ngăn chặn những hành vi xâm phạm trái phép đến sức khỏe, tính mạng, danh dự, nhân phẩm của công dân, đảm bảo cho công dân có điều kiện an toàn để tồn tại và phát triển.

? mục 2 b

Trả lời câu hỏi mục 2b trang 113 sách giáo khoa Giáo dục Kinh tế và pháp luật 11 – Kết nối tri thức với cuộc sống

Em hãy đọc thông tin, trường hợp sau để trả lời câu hỏi

Phương pháp giải:

1/ Đọc các thông tin, trường hợp và chỉ ra hậu quả của hành vi vi phạm quyền được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của công dân trong các thông tin, trường hợp đó.

2/ Chỉ ra các hậu quả khác của hành vi vi phạm quyền bất khả xâm phạm về thân thể của công dân. Giải thích và nêu ví dụ minh hoạ.

3/ Chia sẻ về một trường hợp vi phạm quyền được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của công dân mà em biết. Rút ra bài học gì cho bản thân.

Lời giải chi tiết:

1/- Thông tin 1 đề cập đến hậu quả pháp lí của các hành vi vi phạm quyền bất khả xâm phạm về thân thể của công dân (phạt tiền, phạt cải tạo không giam giữ, phạt tù) và hậu quả gây xúc phạm nhân phẩm, danh dự hoặc gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của người khác.

- Trường hợp 2 đề cập đến hậu quả tổn thất về sức khỏe, tính mạng, tài sản của công dân do hành vi vi phạm quyền bất khả xâm phạm về thân thể của công dân gây ra.

- Trường hợp 3 đề cập đến hậu quả gây nên những tổn thương về sức khỏe, tổn thương về tâm lí, ảnh hưởng xấu đến tính mạng, tương lai do hành vi vi phạm quyền bất khả xâm phạm về thân thể của công dân gây ra.

2/ - Ngoài những hậu quả trên, hành vi vi phạm quyền được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của công dân còn gây nên những hậu quả tiêu cực khác như: 

+ Ảnh hưởng đến kinh tế, học tập, công việc, uy tín của công dân. 

+ Gây mất ổn định an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội; ảnh hưởng đạo đức, lối sống. 

+ Gây tổn hại đến uy tín của cơ quan nhà nước. 

+ Ảnh hưởng xấu đến tính tôn nghiêm của pháp luật.

- Ví dụ:

+ Hành vi đánh nhau gây mất an ninh trật tự, an toàn xã hội. 

+ Hành vi vu khống, lan truyền thông tin sai sự thật về cán bộ cơ quan nhà nước gây ảnh hưởng xấu đến danh dự, uy tín của bản thân cán bộ đó và uy tín của cơ quan mà người đó đang công tác.

3/ - Trường hợp vi phạm: Chị C là giáo viên cấp 1, do chị luôn thực hiện tốt công việc của mình và được sếp quý trọng, ưu ái nên khiến nhiều người ghen tỵ. Gần 2 năm trở lại đây, chị H cứ thỉnh thoảng lại nói xấu chị với sếp, bịa đặt, vu khống chị H có quan hệ bất chính với anh S, phụ huynh học sinh, nhằm xúc phạm danh dự, nhân phẩm của chị C. Thậm chí còn viết bài đăng lên mạng xã hội với thông tin không có thật làm ảnh hưởng đến gia đình và công việc dạy học của chị C ở trường. Hành vi của chị H đã bị tòa tuyên phạt 40 triệu đồng và buộc phải xin lỗi, công khai cải chính thông tin trên mạng xã hội.

- Bài học: Nghiêm túc thực hiện đúng những quy định về quyền được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của công dân.

? mục 3

Trả lời câu hỏi mục 3 trang 115 sách giáo khoa Giáo dục Kinh tế và pháp luật 11 – Kết nối tri thức với cuộc sống

Em hãy quan sát bức tranh sau và trả lời câu hỏi

Phương pháp giải:

1/ Quan sát các bức tranh và nêu được cách các học sinh trong những bức tranh đã làm để thực hiện quyền bất khả xâm phạm về thân thể và quyền được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của công dân.

2/ - Nêu được trách nhiệm của học sinh trong việc thực hiện quyền bất khả xâm phạm về thân thể và quyền được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của công dân. 

- Hãy kể những việc em đã làm để thực hiện tốt các quyền này.

Lời giải chi tiết:

1/ - Tranh 1: Bạn nữ đã gọi điện báo cơ quan công an khi phát hiện hành vi đánh người – xâm phạm tính mạng, sức khoẻ của công dân.

- Tranh 2: Bạn nam đã từ chối không đi theo hai người đàn ông lạ tự xưng là công an đề phối hợp điều tra vụ án nào đó vì hai người này không có thẻ công an và không có quyết định triệu tập của cơ quan công an.

- Tranh 3: Bạn nam đã đến cơ quan công an nộp đơn trình báo sự việc có người liên tục đăng thông tin bôi nhọ, xúc phạm mình lên mạng xã hội, đề nghị cơ quan công an can thiệp để bảo vệ quyền lợi cho bản thân.

- Tranh 4: Các bạn học sinh đang tổ chức hoạt động tuyên truyền phòng, chống xâm hại trẻ em nhằm mục đích nâng cao kiến thức cho mọi người trong việc bảo vệ tính mạng, sức khoẻ của bản thân và đặc biệt là trẻ em.

2/ Trách nhiệm của học sinh trong việc thực hiện quyền bất khả xâm phạm về thân thể và quyền được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của công dân:

- Tìm hiểu, tuân thủ các quy định của pháp luật về quyền bất khả xâm phạm thân thể và quyền được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của công dân.

- Đấu tranh, phê phán, tố cáo những hành vi vi phạm pháp luật. 

- Tích cực tham gia các hoạt động tuyên truyền phổ biến kiến thức pháp luật về quyền bất khả xâm phạm về thân thể và quyền được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của công dân đến những người xung quanh.

Luyện tập 1

Trả lời Luyện tập 1 trang 115 sách giáo khoa Giáo dục Kinh tế và pháp luật 11 – Kết nối tri thức với cuộc sống

Em hãy cho biết, các ý kiến sau đây đúng hay sai? Vì sao?

Phương pháp giải:

Đọc các ý kiến và bày tỏ quan điểm đúng hay sai về các ý kiến đó. Giải thích.

Lời giải chi tiết:

a. Sai, vì quyền bất khả xâm phạm về thân thể của công dân được tất cả mọi người thực hiện ở mọi lúc, mọi nơi.

b. Sai, vì công dân các quốc gia khác đang sinh sống và làm việc trên lãnh thổ Việt Nam cũng được Nhà nước Việt Nam đảm bảo quyền bất khả xâm phạm thân thể và quyền được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm.

c. Đúng, vì thực hiện tốt quyền bất khả xâm phạm về thân thể và quyền được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của công dân sẽ ngăn chặn các hành vi xâm phạm trái phép đến thân thể, tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của công dân; đảm bảo tính tôn nghiêm của pháp luật, góp phần duy trì an ninh, trật tự xã hội.

d. Sai, vì thực hiện quyền được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của công dân là trách nhiệm chung của tất cả mọi người, mọi cơ quan, tổ chức.

Luyện tập 2

Trả lời Luyện tập 2 trang 116 sách giáo khoa Giáo dục Kinh tế và pháp luật 11 – Kết nối tri thức với cuộc sống

Em hãy đọc các tình huống sau và trả lời câu hỏi:

Phương pháp giải:

Đọc các tình huống và trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

- Hành vi của anh P và người thân đã vi phạm quyền bất khả xâm phạm về thân thể của M. Hành vi chặn đường, bắt M về nhà làm vợ của anh P và người thân chưa được sự đồng ý của M nên đây là hành vi trái phép, không đúng quy định của pháp luật.

- Hành vi của V đã vi phạm quyền được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của T. Hành vi của V không có căn cứ pháp lí, là sự xâm phạm trái phép đến sức khoẻ của T và có thể khiến T phải chịu những hậu quả không tốt.

Luyện tập 3

Trả lời Luyện tập 3 trang 116 sách giáo khoa Giáo dục Kinh tế và pháp luật 11 – Kết nối tri thức với cuộc sống

Em hãy đưa ra các phương án xử lí phù hợp để thực hiện tốt quyền bất khả xâm phạm về thân thể và quyền được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của công dân trong những tình huống sau:

Phương pháp giải:

Đọc các tình huống và đưa ra các phương án xử lí phù hợp để thực hiện tốt quyền bất khả xâm phạm về thân thể và quyền được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của công dân trong những tình huống đó.

Lời giải chi tiết:

a. Em tìm chỗ an toàn gọi điện thông báo cho cơ quan chức năng hoặc tìm người lớn đáng tin cậy nhờ can thiệp, hỗ trợ.

b. Em báo cáo lại sự việc với cô giáo chủ nhiệm để được hỗ trợ.

c. Em hỏi chuyện người phụ nữ và bé gái, trường hợp người phụ nữ và bé gái đưa ra những thông tin trái chiều, gây nghi ngờ thì gọi cơ quan chức năng để được hỗ trợ. Hoặc em quan sát, nếu thấy sự việc đáng nghi thì trực tiếp gọi điện cho cơ quan công an nhờ hỗ trợ.

d. Em giải thích cho bạn hiểu về quyền được pháp luật bảo hộ danh dự, nhân phẩm của công dân, khuyên bạn nên chia sẻ lại sự việc với bố mẹ, GV chủ nhiệm để được hỗ trợ và động viên bạn để bạn tự tin tiếp tục học tập.

e. Em chụp ảnh các vết thương tích trên cơ thể em bé sau đó liên hệ với cơ quan chức năng chia sẻ lại sự việc và đề nghị can thiệp hỗ trợ.

Vận dụng

Trả lời Vận dụng trang 116 sách giáo khoa Giáo dục Kinh tế và pháp luật 11 – Kết nối tri thức với cuộc sống

Em hãy viết một đoạn văn ngắn về ý nghĩa của quyền bất khả xâm phạm về thân thể và quyền được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của công dân.

Phương pháp giải:

Viết một đoạn văn ngắn về ý nghĩa của quyền bất khả xâm phạm về thân thể và quyền được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của công dân.

Lời giải chi tiết:

Quyền bất khả xâm phạm về thân thể và quyền được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của công dân là những quyền cơ bản của con người. Đây là những quyền lợi cần thiết để đảm bảo cho mỗi người được sống và phát triển trong một môi trường an toàn, tôn trọng và bình đẳng. Việc bảo vệ quyền này không chỉ là trách nhiệm của nhà nước và các cơ quan chức năng mà còn là trách nhiệm của mỗi người. Mỗi người đều phải có nhận thức cao về tầm quan trọng của việc bảo vệ quyền lợi của mình, đồng thời cũng phải tôn trọng và bảo vệ quyền lợi của người khác. Vi phạm quyền bất khả xâm phạm về thân thể và quyền được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của công dân là một hành vi đáng lên án và phải bị xử lý theo đúng pháp luật. Chỉ khi mọi người đều được đảm bảo quyền này, thì mới có thể xây dựng được một xã hội văn minh, công bằng và phát triển bền vững.