Bài 8. Phong trào Tây Sơn - SGK Lịch sử và Địa lí 8 Kết nối tri thức

? mục 1 1

Trả lời câu hỏi mục 1 trang 35 sách giáo khoa Lịch sử và Địa lí 8 KNTT

Khai thác tư liệu 1 và thông tin trong mục, hãy trình bày nguyên nhân bùng nổ khởi nghĩa Tây Sơn

Phương pháp giải:

Khai thác tư liệu 1 và đọc thông tin trong SGK 

Lời giải chi tiết:

Nguyên nhân bùng nổ

- Từ giữa thế kỉ XVIII, chính quyền phong kiến Đàng Trong ngày càng suy yếu

+ Chính trị: Bộ máy quan lại cồng kềnh, tham nhũng

+ Kinh tế: Ruộng của nông dân bị địa chủ, cường hào lấn chiếm, chế độ tô thuế, lao dịch nặng nề

+ Xã hội: Mâu thuẫn giữa các tầng lớp xã hội với chính quyền phong kiến dâng cao

- Năm 1771, ba anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ dựng cờ khởi nghĩa

? mục 2 a

Trả lời câu hỏi mục 2a trang 36 sách giáo khoa Lịch sử và Địa lí 8 KNTT

Hãy mô tả thắng lợi đầu tiên của nghĩa quân Tây Sơn

Phương pháp giải:

Đọc lại kiến thức mục 2a 

Lời giải chi tiết:

Thắng lợi đầu tiên của nghĩa quân Tây Sơn

- Năm 1774, chính quyền làm chủ được một vùng rộng lớn từ Quảng Nam đến Bình Thuận

- Nghĩa quân gặp khó khăn mới: phía bắc có quân chúa Trịnh, phía nam là quân chúa Nguyễn -> Nguyễn Nhạc tạm hòa hoãn với quân Trịnh

- Năm 1777, lật đổ chúa Nguyễn ở Đàng Trong

? mục 2 b

Trả lời câu hỏi mục 2b trang 36 sách giáo khoa Lịch sử và Địa lí 8 KNTT

1. Quan sát lược đồ hình 8.4 và cho biết vì sao Nguyễn Huệ chọn khúc sông từ Rạch Gầm đến Xoài Mút làm trận địa quyết chiến?  

2. Mô tả những nét chính (thời gian, người lãnh đạo, địa điểm, cách đánh, kết quả) về trận Rạch Gầm – Xoài Mút trên lược đồ. Thắng lợi này có ý nghĩa quan trọng như thế nào? 

Phương pháp giải:

Đọc kiến thức mục 2b kết hợp với lược đồ hình 8.4

Lời giải chi tiết:

1. Nguyễn Huệ chọn khúc sông từ Rạch Gầm đến Xoài Mút làm trận địa quyết chiến vì:

- Khúc sông dài 6km, rộng hơn 1km, có chỗ gần 2km

- Về địa thế, giữa dòng có cù lao Thới Sơn, hai bên bờ sông có cây cối rậm rạp, nhiều kênh rạch nhỏ, thích hợp cho bố trí trận địa mai phục

2. Những nét chính (thời gian, người lãnh đạo, địa điểm, cách đánh, kết quả) về trận Rạch Gầm – Xoài Mút trên lược đồ

? mục 2 c

Trả lời câu hỏi mục 2c trang 37 sách giáo khoa Lịch sử và Địa lí 8 KNTT

Hãy cho biết các cuộc tiến quân của Nguyễn Huệ ra Bắc trong những năm 1786 – 1788 đạt được kết quả như thế nào?

Phương pháp giải:

Đọc lại kiến thức mục 2c 

Lời giải chi tiết:

Kết quả của các cuộc tiến quân của Nguyễn Huệ ra Bắc trong những năm 1786 – 1788: 

- Tháng 5-1786, Nguyễn Huệ chỉ huy đạo quân đánh Phú Xuân, nhanh chóng hạ thành. Sau đó tiến ra phía sông Gianh, giải phóng toàn bộ vùng đất Đàng Trong, tiến thẳng ra Đàng Ngoài

- Tháng 7-1786, tiến vào thành Thăng Long, lật đổ chúa Trịnh. Năm 1788, tiến quân ra Bắc lần thứ 2, chính quyền phong kiến Lê – Trịnh hoàn toàn sụp đổ

-> Lật đổ chính quyền Đàng Trong, Đàng Ngoài. Chấm dứt thời kì chia cắt đất nước

? mục 2 d

Trả lời câu hỏi mục 2d trang 38 sách giáo khoa Lịch sử và Địa lí 8 KNTT

Khai thác hình 8.5, 8.6, hãy mô tả trận đại phá quân Thanh xâm lược năm 1789 của quân Tây Sơn

Phương pháp giải:

Khai thác hình ảnh 8.5, 8.6 

Lời giải chi tiết:

- Ngày 25 – 1 – 1789 (đêm 30 Tết): Quân Tây Sơn vượt sông Gián Khẩu (sông Đáy), tiêu diệt đồn tiền tiêu của giặc.

- Ngày 28 – 1 – 1789 (đêm mồng 3 Tết): Quân Tây Sơn vây đồn Hà Hồi (Thường Tín, Hà Nội). Quân Thanh bị đánh bất ngờ, hoảng sợ, hạ khí giới đầu hàng.

- Ngày 30 – 1 – 1789 (mồng 5 Tết)

+ Sáng sớm, quân Tây Sơn dưới sự chỉ huy trực tiếp của Quang Trung tấn công đồn
Ngọc Hồi (Thanh Trì, Hà Nội).

+ Cùng lúc đó, đạo quân của Đô đốc Long tấn công đồn Đống Đa.

+ Tướng giặc là Sầm Nghi Đống khiếp sợ, thắt cổ tự tử. Tôn Sĩ Nghị nghe tin đại bại cũng vội vã bỏ trốn.

+ Đến trưa, vua Quang Trung cùng đoàn quân chiến thắng tiến vào thành Thăng Long.

? mục 3 1

Trả lời câu hỏi 1 mục 3 trang 39 sách giáo khoa Lịch sử và Địa lí 8 KNTT

Khai thác tư liệu 3 và thông tin trong mục, hãy cho biết nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của phong trào Tây Sơn

Phương pháp giải:

Đọc kiến thức mục 3 

Lời giải chi tiết:

Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử

- Nguyên nhân thắng lợi

+ Tinh thần yêu nước, sự đồng lòng, ý chí chiến đấu của quân dân ta

+ Sự lãnh đạo tài tình, sáng suốt của Quang Trung – Nguyễn Huệ và bộ chỉ huy quân sự

- Ý nghĩa lịch sử

+ Lật đổ chính quyền phong kiến Nguyễn – Trịnh

+ Xóa bỏ tình trạng chia cắt đất nước, đặt cơ sở cho việc khôi phục nền thống nhất quốc gia

+ Đánh tan cuộc xâm lược của quân Xiêm, Thanh, bảo vệ vững chắc nền độc lập và chủ quyền lãnh thổ

? mục 3 2

Trả lời câu hỏi 2 mục 3 trang 39 sách giáo khoa Lịch sử và Địa lí 8 KNTT

Hãy cho biết đánh giá của em về vai trò của Quang Trung – Nguyễn Huệ trong phong trào Tây Sơn và lịch sử dân tộc 

Phương pháp giải:

Đọc kiến thức mục 3 

Lời giải chi tiết:

Gợi ý

- Ông có công lao to lớn trong sự nghiệp thống nhất, xây dựng đất nước và kháng chiến chống giặc ngoại xâm.

- Năm 1788, Nguyễn Huệ tiến quân ra Bắc tiêu diệt quân Thanh, ông lên ngôi Hoàng đế lấy hiệu Quang Trung, lập ra vương triều Tây Sơn (1778 - 1802).

- Vua Quang Trung được coi là anh hùng áo vải của dân tộc.

- Khi có quân xâm lược Xiêm, Thanh, Nguyễn Huệ đã kêu gọi quần chúng nhân dân, liên kết lực lượng, lãnh đạo nghĩa quân trong hai cuộc kháng chiến chống Xiêm và chống Thanh, để bảo vệ nền độc lập dân tộc.

- Là người chủ động mở những trận quyết chiến nhanh chóng, bất ngờ khiến cho quân địch không kịp đối phó.

Luyện tập 1

Trả lời câu hỏi Luyện tập trang 39 sách giáo khoa Lịch sử và Địa lí 8 KNTT

1. Hãy lập bảng về những sự kiện chính của phong trào Tây Sơn từ năm 1771 đến năm 1789 theo các tiêu chí: thời gian, thắng lợi tiêu biểu.

Phương pháp giải:

- Bước 1: Đọc lại kiến thức mục 1

- Bước 2: Dựa vào kiến thức mục 2

Lời giải chi tiết:

1. Bảng thống kê về những sự kiện chính của phong trào Tây Sơn từ năm 1771 đến năm 1789

2. Quyết định tiêu diệt quân Thanh vào dịp Tết Kỉ Dậu (1789) thể hiện thiên tài quân sự của vua Quang Trung, em đồng ý với ý kiến này vì: Quang Trung quyết định tiêu diệt quân Thanh vào dịp Tết Kỉ Dậu nhằm tạo yếu tố bất ngờ, làm cho quân giặc không kịp trở tay, nhanh chóng thất bại.

Vận dụng 1

Trả lời câu hỏi Vận dụng 1 trang 39 sách giáo khoa Lịch sử và Địa lí 8 KNTT

Tìm hiểu thông tin từ sách, báo và internet, em hãy viết bài giới thiệu (khoảng 7 – 10 câu) về vị anh hùng dân tộc Quang Trung theo gợi ý sau:

• Vai trò.

• Điều khiến em ấn tượng nhất về ông.

• Những con đường, ngôi trường, di tích lịch sử mang tên ông.

Phương pháp giải:

Tìm kiếm thông tin từ sách, báo, internet,… 

Lời giải chi tiết:

Quang Trung - Nguyễn Huệ là người anh hùng áo vải đã đánh đổ cả hai tập đoàn thống trị phản động ở Đàng Trong và Đàng Ngoài, người đã lập nên những chiến công hiển hách chống quân xâm lược Xiêm và Mãn Thanh, thực hiện được khát vọng thống nhất đất nước của dân tộc vào cuối thế kỷ thứ 18.  Sự tài tình của Vua Quang Trung được thể hiện rất rõ qua các cuộc chiến, trong đó tiêu biểu là cuộc kháng chiến chống quân Thanh xâm lược, ông đã chỉ huy quân dân tấn công vào đêm 30 tết,tạo yếu tố bất ngờ, làm cho quân giặc không kịp trở tay, nhanh chóng thất bại. Hiện nay, để tưởng nhớ công lao của vua Quang Trung – Nguyễn Huệ, đã có rất nhiều con đường, ngôi trường, di tích lịch sử mang tên ông như Trường THPT Chuyên Nguyễn Huệ (Hà Đông, Hà Nội), trường THPT Nguyễn Huệ (Hoàng Quốc Việt, Hà Nội), trường THPT Quang Trung (Hà Đông, Hà Nội), trường THPT Nguyễn Huệ (Quảng Nam),….hay đường Quang Trung (Hà Đông, Hà Nội), phố Quang Trung (Hoàn Kiếm, Hà Nội),….Bảo tàng Quang Trung (Bình Định),….

Vận dụng 2

Trả lời câu hỏi Vận dụng 2 trang 39 sách giáo khoa Lịch sử và Địa lí 8 KNTT

Phương pháp giải:

Tìm kiếm thông tin từ sách, báo, internet,… 

Lời giải chi tiết:

Nếu được tham gia học tập tại một trong các địa điểm sau: Bảo tàng Quang Trung (Bình Định), di tích Rạch Gầm - Xoài Mút (Tiền Giang), di tích Gò Đống Đa (Hà Nội), em chọn địa điểm di tích Rạch Gầm – Xoài Mút (Tiền Giang). Bởi em muốn được đến nơi đã diễn ra cuộc chiến đấu chống quân Xiêm xâm lược và là một trong những trận thủy chiến lớn của dân tộc Việt Nam