Bài 10. Sự hình thành chủ nghĩa đế quốc ở các nước Âu - Mỹ (cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX) - SGK Lịch sử và Địa lí 8 Kết nối tri thức

? mục 1 1

Trả lời câu hỏi mục 1 trang 45 sách giáo khoa Lịch sử và Địa lí 8 KNTT

Hãy mô tả nét chính về quá trình hình thành chủ nghĩa đế quốc vào cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX. 

Phương pháp giải:

Xem lại kiến thức mục 1 

Lời giải chi tiết:

Mô tả nét chính về quá trình hình thành chủ nghĩa đế quốc vào cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX

- Khoảng 30 năm cuối của thế kỉ XIX, trong điều kiện tương đối hoà bình, nền kinhtế tư bản chủ nghĩa phát triển với tốc độ nhanh chóng chưa từng thấy. 

- Những phát minh khoa học, kĩ thuật nở rộ đã tạo ra động lực cho những chuyển biến lớn trong sản xuất và đời sống xã hội ở Tây Âu và Bắc Mỹ.

- Quá trình tập trung sản xuất và tư bản, dần hình thành các công ti độc quyền lớn dưới những hình thức khác nhau như: các-ten, xanh-đi-ca (Anh, Pháp, Đức,.), tơ-rớt (Mỹ)... 

- Các công ti độc quyền đã lũng đoạn thị trường và nền kinh tế, chi phối đời sống chính trị và xã hội ở mỗi nước. Tư bản công nghiệp và tư bản ngân hàng đã có sự dung hợp, hình thành nên tư bản tài chính.

- Các nước tư bản phương Tây đều đẩy mạnh xâm lược, khai thác và bóc lột thuộc địa. Chủ nghĩa đế quốc ra đời. 

? mục 2 a

Trả lời câu hỏi mục 2a trang 45 sách giáo khoa Lịch sử và Địa lí 8 KNTT

1. Khai thác tư liệu trên và thông tin trong mục, hãy nêu chuyển biến lớn về kinh tế của đế quốc Anh trong những năm cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX

2. Khai thác biểu đồ hình 10.2 và thông tin trong mục, hãy nêu những chuyển biến về chính sách đối nội, đối ngoại của đế quốc Anh trong những năm cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX 

Phương pháp giải:

Khai thác tư liệu, biểu đồ hình 10.2 và thông tin trong mục 

Lời giải chi tiết:

1. Chuyển biến lớn về kinh tế của đế quốc Anh trong những năm cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX

- Kinh tế Anh cuối thế kỉ XIX phát triển chậm lại, tụt xuống vị trí thứ ba, sau Mỹ và Đức

- Vẫn là nước dẫn đầu thế giới về xuất khẩu tư bản, thương mại và thuộc địa

- Đầu thế kỉ XX, nhiều công ti độc quyền về công nghiệp và tài chính ra đời, thao túng nền kinh tế

2. Những chuyển biến về chính sách đối nội, đối ngoại của đế quốc Anh trong những năm cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX

- Đối nội: Nước quân chủ lập hiến, hai đảng Tự do và Dân chủ thay nhau cầm quyền, bảo vệ quyền lợi giai cấp tư sản

- Đối ngoại: Đẩy mạnh xâm lược thuộc địa, trở thành đế quốc có nhiều thuộc địa nhất

? mục 2 b

Trả lời câu hỏi mục 2b trang 45 sách giáo khoa Lịch sử và Địa lí 8 KNTT

1. Hãy nêu những chuyển biến về kinh tế của đế quốc Pháp trong những năm cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX.  

2. Khai thác biểu đồ hình 10.4 và thông tin trong mục, hãy nêu những chuyển biến lớn về chính sách đối nội, đối ngoại của đế quốc Pháp. 

Phương pháp giải:

Xem lại kiến thức trong mục 2b, kết hợp khai thác biểu đồ hình 10.4

Lời giải chi tiết:

1. Những chuyển biến về kinh tế của đế quốc Pháp trong những năm cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX.  

- Tốc độ phát triển của kinh tế Pháp chậm lại.

- Cuối thế kỉ XIX, công nghiệp Pháp tụt xuống thứ tư (sau Mỹ, Đức, Anh)

- Nông nghiệp thì trong tình trạng sản xuất nhỏ.

- Các công ty độc quyền vẫn ra đời và dần chi phối nền kinh tế Pháp, đặc biệt là trong lĩnh vực ngân hàng

- Pháp là nước đứng thứ hai (sau Anh) về xuất khẩu tư bản.

2. Những chuyển biến lớn về chính sách đối nội, đối ngoại của đế quốc Pháp.

- Về đối nội, nền Cộng hoà thứ ba ở Pháp được thành lập nhưng thường xuyên xảy ra khủng hoảng nội các. Chính phủ Cộng hoà thi hành chính sách đàn áp nhân dân và các cuộc đấu tranh của giai cấp công nhân. 

- Về đối ngoại, Pháp đẩy mạnh xâm lược, bóc lột thuộc địa, là nước có hệ thống thuộc địa lớn thứ hai thế giới, chỉ sau Anh. Đó là các thuộc địa ở châu Phi (An-giê-ri, Ma-rốc,...), châu Á (Việt Nam, Cam-pu-chia, Lào).

? mục 2 c

Trả lời câu hỏi mục 2c trang 47 sách giáo khoa Lịch sử và Địa lí 8 KNTT

Nêu những chuyển biến về kinh tế, chính sách đối nội, đối ngoại của đế quốc Đức trong những năm cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX.

Phương pháp giải:

Xem lại kiến thức mục 2c 

Lời giải chi tiết:

- Về kinh tế: Đến cuối thế kỉ XIX, Đức vươn lên đứng đầu châu Âu và thứ hai thế giới (sau Mỹ) về công nghiệp. Quá trình tập trung sản xuất và tư bản diễn ra mạnh mẽ ở Đức, dẫn đến việc hình thành các công ti độc quyền.

- Về đối nội: Đức là một nước liên bang theo chế độ quân chủ lập hiến, quý tộc địa chủ liên kết chặt chẽ với tư bản độc quyền để thống trị nhân dân.

- Về đối ngoại: Đức chuyển sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa khi phần lớn đất đai trên thế giới đã trở thành thuộc địa của Anh, Pháp... Vì thế, giới cầm quyền Đức chủ trương chạy đua vũ trang, dùng vũ lực để chia lại thuộc địa trên thế giới.

? mục 2 d

Trả lời câu hỏi mục 2d trang 47 sách giáo khoa Lịch sử và Địa lí 8 KNTT

Trình bày những chuyển biến lớn về kinh tế, chính sách đối nội, đối ngoại của đế quốc Mỹ trong những năm cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX.

Phương pháp giải:

Xem lại kiến thức mục 2d 

Lời giải chi tiết:

Về kinh tế

- Công nghiệp: 

+ Trong 30 năm cuối thế kỉ XIX, từ vị trí thứ tư (sau Anh, Pháp, Đức), Mỹ vươn lên đứng đầu thế giới về sản xuất công nghiệp. Năm 1894, sản phẩm công nghiệp của Mỹ đã gấp đôi Anh.

+ Những công ti độc quyền khổng lồ đồng thời là những đế chế tài chính như: “vua dầu mỏ” Rốc-phe-lơ, “vua thép” Moóc-gan, “vua ô tô” Pho,...

- Nông nghiệp: hàng nông sản giá rẻ của Mỹ có sức cạnh tranh tốt, đánh bại các đối thủ châu Âu. Mỹ trở thành nguồn cung cấp chủ yếu lương thực, thực phẩm cho châu Âu.

Về đối nội: Chế độ Cộng hoà đề cao vai trò của tổng thống. Hai đảng Cộng hoà và Dân chủ thay nhau nắm quyền, đều thi hành các chính sách phục vụ quyền lợi của giai cấp tư sản.

Về đối ngoại: đến thập kỉ cuối thế kỉ XIX, Mỹ tăng cường bành trưởng ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương, gây chiến với Tây Ban Nha (chiếm Phi-líp-pin và Cu-ba). Thông qua viện trợ kinh tế, đầu tư, can thiệp quân sự, Mỹ đã biến Trung và Nam Mỹ thành khu vực độc quyền ảnh hưởng của mình. 

Luyện tập 1

Trả lời câu hỏi Luyện tập trang 47 sách giáo khoa Lịch sử và Địa lí 8 KNTT

1. Chỉ ra những đặc trưng cơ bản của chủ nghĩa đế quốc. Theo em, đặc trưng nào là quan trọng nhất? Vì sao?

2. Hãy lập bảng so sánh (điểm giống và khác nhau) về kinh tế, chính sách đối ngoại nổi bật của các đế quốc Anh, Pháp, Đức, Mỹ. 

Phương pháp giải:

Tổng hợp kiến thức các mục 

Lời giải chi tiết:

1. 

- Những đặc trưng cơ bản của chủ nghĩa đế quốc

Chủ nghĩa đế quốc là giai đoạn độc quyền của chủ nghĩa tư bản. Giai đoạn này bao gồm 5 đặc điểm cơ bản:

+ Tích tụ sản xuất và các tổ chức độc quyền

+ Tư bản tài chính và đầu cơ tài chính

+ Xuất khẩu tư bản

+ Sự phân chia Thế giới về kinh tế

+ Sự phân chia Thế giới về lãnh thổ.

- Theo em, tích tụ sản xuất và các tổ chức độc quyền. Yếu tố này sẽ góp phần chi phối nền kinh tế thế giới, khiến các quốc gia nhỏ dễ bị phụ thuộc vào các nước đế quốc.

2.