Bài 3. Tích cực tham gia hoạt động cộng đồng - SGK GDCD 9 Cánh diều

Mở đầu

Trả lời câu hỏi Mở đầu trang 16 SGK GDCD 9 Cánh diều

Em hãy kể tên một số hoạt động cộng đồng mà em đã tham gia và nêu ý nghĩa của hoạt động cộng đồng đó

Phương pháp giải:

Em liên hệ bản thân và hoàn thành câu hỏi

Lời giải chi tiết:

Khám phá 1

Trả lời câu hỏi Khám phá 1 trang 16 SGK GDCD 9 Cánh diều

Em hãy quan sát hình ảnh, đọc thông tin và trả lời câu hỏi

Thông tin. Hội Chữ thập đỏ Việt Nam là tổ chức nhân đạo chuyên nghiệp lớn nhất, có uy tín và ảnh hưởng sâu rộng ở Việt Nam, thu hút sự tham gia của đông đảo cán bộ, hội viên, tỉnh nguyện viên, thanh thiếu niên chữ thập đỏ và các tầng lớp nhân dân. Theo Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Hội Chữ thập đỏ Việt Nam, trong nhiệm kì 2017 - 2022, kết quả các mặt hoạt động của Hội đã thiết thực trợ giúp gần 90 triệu lượt người có hoàn cảnh khó khăn, những người bị tổn thương, mang ý nghĩa giáo dục và nhân văn sâu sắc, góp phần thực hiện chính sách an sinh xã hội của Đảng, Nhà nước, lan toả các giá trị nhân đạo trong xã hội. Văn kiện cũng chỉ rõ kết quả các phong trào, cuộc vận động và các mặt công tác của Hội, bảng dưới đây cho thấy một số kết quả tiêu biểu đạt được của các phong trào trong giai đoạn 2017 – 2022:

a. Em hãy cho biết những hoạt động nào được nhắc đến ở mỗi hình ảnh và thông tin trên. Hoạt động đó do những chủ thể nào thực hiện?

b. Theo em, các hoạt động đó có điểm gì chung? Em hiểu thế nào là hoạt động cộng đồng?

c. Từ thông tin và hình ảnh trên, em hãy giải thích sự cần thiết phải tham gia hoạt động cộng đồng.

Phương pháp giải:

Em đọc kĩ thông tin để trả lời các câu hỏi

Lời giải chi tiết:

a.

b. Các hoạt động trên đều nhằm mục đích hướng đến cộng đồng, đem lại lợi ích, giá trị tốt đẹp co cộng đồng nói chung

Hoạt động cộng đồng là những hoạt động được tổ chức bởi các cá nhân, tập thể với mục tiêu mang lại lợi ích chung cho cộng đồng.

c. Sự cần thiết phải tham gia hoạt động cộng đồng

- Đối với cộng đồng:

+ Phát huy các truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc

+ Tăng cường sức mạnh của các lực lượng trong cộng đồng

+ Góp phần cải thiện điều kiện sống của cộng đồng và thúc đẩy sự phát triển toàn diện của xã hội

- Đối với cá nhân:

+ Tạo ra cơ hội cho mỗi cá nhân được giao lưu, học hỏi, rèn luyện các kĩ năng, mở rộng hiểu biết về mọi mặt

+ Nâng cao giá trị của bản thân và được mọi người yêu mến

Khám phá 2

Trả lời câu hỏi Khám phá 2 trang 13 SGK GDCD 9 Cánh diều

Em hãy dựa vào Chương trình công tác Đoàn – Đội và hình ảnh dưới đây để trả lời câu hỏi

Thông tin

Hằng năm, Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh ban hành Chương trình công tác Đoàn – Đội với rất nhiều hoạt động. Trong số đó, hoạt động cộng đồng là một nội dung quan trọng được triển khai, tiêu biểu như: Chương trình về nguồn, đền ơn đáp nghĩa, thắp nến tri ân các anh hùng liệt sĩ, chăm sóc, tôn tạo và phát huy giá trị các khu di tích lịch sử, di tích cách mạng, di tích văn hóa; các hoạt động tình nguyện thường xuyên, tại chỗ gắn với nhiệm vụ chính trị của nhà trường, địa phương, đơn vị nơi trường đóng tại địa bàn như: các hoạt động bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu, tham gia giữ gìn cảnh quan, môi trường học đường, xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh,…

a. Em hãy nhận xét việc làm của các bạn học sinh trong mỗi hình ảnh trên

b. Thực hiện Chương trình Công tác Đoàn – Đội, trường của em thường tổ chức những hoạt động nào? Hoạt động đó nhằm mục đích gì?

c. Em hãy lựa chọn một hoạt động cộng đồng để xây dựng kế hoạch tham gia và vận động người khác cùng tham gia hoạt động đó theo gợi ý dưới đây:

Phương pháp giải:

a. Em quan sát kĩ các hình ảnh và đưa ra nhận xét

b. Dựa vào thông tin và liên hệ thực tế với trường mà em đang học để trả lời câu hỏi

c. Dựa vào gợi ý để xây dựng

Lời giải chi tiết:

a. Nhận xét hành động trong 2 hình ảnh

- Hình 1: Hai bạn nữ trong ảnh có tinh thần tham gia hoạt động cộng đồng. Các bạn ấy cùng nhau hướng dẫn, hỗ trợ học tập cho các em, các bạn nhỏ ở làng trẻ SOS

- Hình 2: Bạn H trong hình chưa có thái độ tích cực khi tham gia hoạt động cộng đồng. Bạn ấy xao nhãng, sử dụng điện thoại trong khi các bạn học sinh khác đang rất tích cực dọn dẹp nghĩa trang liệt sĩ

b. Các hoạt động trường tổ chức

c.

Luyện tập 1

Trả lời câu hỏi Luyện tập 1 trang 20 SGK GDCD 9 Cánh diều

Em hãy xác định, mục đích, ý nghĩa của mỗi hoạt động trong các trường hợp dưới đây:

Phương pháp giải:

Em đọc kĩ các trường hợp để phân tích

Lời giải chi tiết:

Luyện tập 2

Trả lời câu hỏi Luyện tập 2 trang 20 SGK GDCD 9 Cánh diều

Em hãy dựa vào câu ca dao dưới đây để chia sẻ trước lớp về sự cần thiết và trách nhiệm tham gia hoạt động cộng đồng:

“Nhiễu điều phủ lấy giá gương

Người trong một nước phải thương nhau cùng”

Phương pháp giải:

Em tìm hiểu ý nghĩa câu ca dao để viết đoạn văn, bài văn chia sẻ về sự cần thiết và trách nhiệm tham gia hoạt động cộng đồng

Lời giải chi tiết:

“Nhiễu điều phủ lấy giá gương

Người trong một nước phải thương nhau cùng”

Trong xã hội hiện nay, sự cần thiết và trách nhiệm tham gia vào hoạt động cộng đồng là không thể phủ nhận.

Việc tham gia vào hoạt động cộng đồng không chỉ là nghĩa vụ mà còn là trách nhiệm của mỗi cá nhân. Khi mỗi người trong cộng đồng đều chấp nhận trách nhiệm của mình và hành động vì lợi ích chung, xã hội sẽ trở nên mạnh mẽ và thịnh vượng hơn. Chúng ta cần nhìn nhận rằng sự đoàn kết và lòng nhân ái là nền tảng để xây dựng một xã hội hòa bình và phát triển.

Tham gia vào các hoạt động cộng đồng không chỉ giúp tạo ra những cơ hội mới cho bản thân mà còn giúp chúng ta hiểu rõ hơn về nhu cầu và khó khăn của những người xung quanh. Đồng thời, nó cũng là cách để chia sẻ yêu thương và sẻ chia những khó khăn với những người cần giúp đỡ.

Là một học sinh, tôi nhận thấy rõ ràng trách nhiệm của mình trong việc tham gia các hoạt động cộng đồng. Những việc làm nhỏ như giúp đỡ bạn bè trong học tập, tham gia các hoạt động tình nguyện tại địa phương, hay tham gia vào các dự án bảo vệ môi trường, đều góp phần làm cho cộng đồng của chúng ta trở nên tốt đẹp hơn.

Đúng như ý nghĩa của câu ca dao, rằng sự đoàn kết và trách nhiệm của mỗi người đối với cộng đồng là vô cùng quan trọng. Chỉ khi chúng ta hiểu và thực hiện trách nhiệm này, xã hội mới có thể phát triển bền vững và hòa bình.

Luyện tập 3

Trả lời câu hỏi Luyện tập 3 trang 21 SGK GDCD 9 Cánh diều

Có ý kiến cho rằng, hiện nay, bên cạnh những học sinh, thanh niên có tấm lòng nhân ái thì vẫn còn những cá nhân sống ích kỉ, ham chơi, chỉ biết hưởng thụ, thờ ơ, thiếu trách nhiệm với cộng đồng.

Em hãy nêu quan điểm của mình về ý kiến trên. Hãy lấy ví dụ chứng minh cho quan điểm đó

Phương pháp giải:

Em hãy viết bài văn phân tích ý kiến trên.

Lời giải chi tiết:

Hiện nay, trong xã hội phát triển không ngừng, cùng với sự bùng nổ của công nghệ và những tiện ích hiện đại, có một ý kiến cho rằng: "Bên cạnh những học sinh, thanh niên có tấm lòng nhân ái thì vẫn còn những cá nhân sống ích kỷ, ham chơi, chỉ biết hưởng thụ, thờ ơ, thiếu trách nhiệm với cộng đồng". Quan điểm này phản ánh một thực trạng đa chiều của thế hệ trẻ hiện nay, và chúng ta cần phân tích kỹ lưỡng để hiểu rõ hơn về vấn đề này.

Trước hết, không thể phủ nhận rằng có rất nhiều học sinh và thanh niên hiện nay sở hữu tấm lòng nhân ái, luôn sẵn sàng giúp đỡ người khác và đóng góp cho cộng đồng. Những bạn trẻ này thường xuyên tham gia vào các hoạt động từ thiện, tình nguyện, góp phần không nhỏ vào việc xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn. Chúng ta có thể thấy rõ điều này qua các chiến dịch quyên góp sách vở, quần áo cho trẻ em nghèo ở vùng sâu, vùng xa, hay những buổi tình nguyện dọn dẹp môi trường, thăm hỏi và tặng quà cho các cụ già neo đơn, trẻ em mồ côi. Những hành động này không chỉ thể hiện lòng nhân ái, mà còn giúp các bạn trẻ rèn luyện kỹ năng sống, tinh thần trách nhiệm và sự đồng cảm với những hoàn cảnh khó khăn.

Tuy nhiên, bên cạnh đó, vẫn tồn tại một bộ phận thanh niên sống ích kỷ, chỉ biết đến bản thân mình, ham chơi và thờ ơ với các vấn đề của cộng đồng. Những cá nhân này thường tập trung vào việc hưởng thụ cá nhân, dành nhiều thời gian cho các hoạt động giải trí như chơi game, lướt mạng xã hội, tụ tập bạn bè mà quên đi trách nhiệm của mình đối với xã hội. Họ thường biện minh rằng những việc như tham gia từ thiện, tình nguyện là không cần thiết hoặc không liên quan đến họ. Điều này dẫn đến một sự thờ ơ, thiếu trách nhiệm với các vấn đề chung của xã hội, làm giảm đi sức mạnh đoàn kết và sự phát triển bền vững của cộng đồng.

Ví dụ, tại nhiều trường học, chúng ta dễ dàng nhận thấy có những học sinh rất nhiệt tình tham gia vào các hoạt động xã hội. Họ không ngại khó khăn, dành thời gian rảnh để giúp đỡ những người kém may mắn hơn mình. Trái lại, cũng có những học sinh thường xuyên bỏ học để chơi game hoặc tụ tập bạn bè, lãng phí thời gian và tiền bạc vào những thú vui vô bổ. Những cá nhân này không chỉ ảnh hưởng xấu đến bản thân mà còn gây ra những tác động tiêu cực đến môi trường học đường và xã hội.

Để giải quyết tình trạng này, chúng ta cần có những biện pháp giáo dục, định hướng rõ ràng cho thanh niên. Các trường học và gia đình cần khuyến khích và tạo điều kiện để học sinh tham gia vào các hoạt động xã hội, giúp họ hiểu rõ hơn về giá trị của việc đóng góp cho cộng đồng. Đồng thời, cần có những hình thức phê phán và giáo dục mạnh mẽ đối với những hành vi sống ích kỷ, chỉ biết hưởng thụ, nhằm thay đổi nhận thức và hành động của những cá nhân này.

Có thể thấy, quan điểm cho rằng hiện nay có cả những thanh niên sống nhân ái và những người sống ích kỷ là hoàn toàn chính xác. Chúng ta cần nhận thức rõ ràng về hai mặt này của vấn đề và cùng nhau xây dựng những giải pháp hiệu quả để phát huy tấm lòng nhân ái, đồng thời hạn chế và giáo dục những hành vi thiếu trách nhiệm với cộng đồng. Chỉ khi đó, xã hội mới có thể phát triển bền vững và hài hòa, mỗi cá nhân mới thực sự đóng góp được vào sự tiến bộ chung.

Luyện tập 4

Trả lời câu hỏi Luyện tập 4 trang 21 SGK GDCD 9 Cánh diều

Em hãy cùng bạn thảo luận các tiêu chí để đánh giá trách nhiệm của học sinh trong việc tham gia vào các hoạt động cộng đồng theo mẫu dưới đây:

Phương pháp giải:

Em thảo luận cùng bạn bè và điền kết quả vào bảng

Lời giải chi tiết:

Vận dụng 1

Trả lời câu hỏi Vận dụng 1 trang 21 SGK GDCD 9 Cánh diều

Em hãy thực hiện kế hoạch tham gia hoạt động cộng đồng và báo cáo kết quả thực hiện kế hoạch theo tiêu chí đã xây dựng

Phương pháp giải:

Em dựa vào kế hoạch đã xây dựng ở Khám phá 2 để hoàn thành bài tập

Lời giải chi tiết:

BÁO CÁO KẾT QUẢ THỰC HIỆN

Vận dụng 2

Trả lời câu hỏi Vận dụng 2 trang 21 SGK GDCD 9 Cánh diều

Em hãy làm một sản phẩm (một bức thư, bài thuyết trình, video,…) mang thông điệp tuyên truyền về trách nhiệm của mỗi học sinh khi tham gia hoạt động chung của cộng đồng

Phương pháp giải:

Em liên hệ thực tế để viết thư

Lời giải chi tiết:

Trong xã hội hiện đại, vai trò của học sinh không chỉ dừng lại ở việc học tập mà còn mở rộng ra trong các hoạt động chung của cộng đồng. Việc tham gia các hoạt động này không chỉ giúp học sinh phát triển toàn diện mà còn góp phần xây dựng một cộng đồng bền vững và văn minh. Trách nhiệm của mỗi học sinh khi tham gia hoạt động chung của cộng đồng là một chủ đề đáng được quan tâm và thảo luận.

Trước hết, học sinh cần nhận thức rõ ràng về ý nghĩa và tầm quan trọng của các hoạt động cộng đồng. Những hoạt động này không chỉ giúp gắn kết mọi người, tăng cường tinh thần đoàn kết mà còn tạo cơ hội cho học sinh phát triển kỹ năng sống và trách nhiệm xã hội. Tham gia vào các hoạt động cộng đồng, học sinh không chỉ học được cách làm việc nhóm, giải quyết vấn đề mà còn rèn luyện được tinh thần trách nhiệm và lòng nhân ái.

Một trong những trách nhiệm quan trọng của học sinh khi tham gia các hoạt động chung là giữ gìn và bảo vệ môi trường. Các hoạt động như dọn dẹp vệ sinh, trồng cây xanh hay tái chế rác thải đều là những việc làm cụ thể và thiết thực mà học sinh có thể tham gia. Bằng những hành động nhỏ, học sinh đã góp phần bảo vệ môi trường sống, nâng cao ý thức cộng đồng và lan tỏa thông điệp về tầm quan trọng của việc bảo vệ hành tinh.

Bên cạnh đó, học sinh còn có trách nhiệm hỗ trợ và giúp đỡ những người gặp khó khăn trong cộng đồng. Tham gia các hoạt động từ thiện, thăm hỏi người già neo đơn, hay giúp đỡ các em nhỏ có hoàn cảnh khó khăn đều là những việc làm ý nghĩa và cần thiết. Qua những hoạt động này, học sinh không chỉ thể hiện lòng nhân ái mà còn học được cách chia sẻ và cảm thông với người khác, từ đó góp phần xây dựng một xã hội công bằng và nhân văn hơn.

Ngoài ra, học sinh cần phải tuân thủ các quy định và nội quy khi tham gia các hoạt động chung của cộng đồng. Việc tôn trọng và thực hiện đúng các quy định không chỉ giúp hoạt động diễn ra suôn sẻ mà còn thể hiện ý thức trách nhiệm và tinh thần kỷ luật của mỗi học sinh. Đồng thời, học sinh cần biết lắng nghe và tôn trọng ý kiến của người khác, góp phần tạo nên một môi trường hoạt động lành mạnh và tích cực.

Trách nhiệm của mỗi học sinh khi tham gia hoạt động chung của cộng đồng không chỉ dừng lại ở những hành động cụ thể mà còn ở thái độ và tinh thần. Học sinh cần luôn giữ vững tinh thần trách nhiệm, lòng nhiệt huyết và sự tận tâm trong mọi việc mình làm. Có như vậy, học sinh mới thực sự đóng góp được vào sự phát triển của cộng đồng và trở thành những công dân có ích cho xã hội.

Trách nhiệm của mỗi học sinh khi tham gia hoạt động chung của cộng đồng là rất lớn và quan trọng. Thông qua các hoạt động này, học sinh không chỉ phát triển bản thân mà còn góp phần xây dựng một cộng đồng vững mạnh và văn minh. Chính từ những hành động và tinh thần trách nhiệm của từng học sinh, xã hội sẽ ngày càng trở nên tốt đẹp hơn.