Bài 21. Thực hiện pháp luật

Mở đầu

Trả lời câu hỏi trang 128 sách giáo khoa GDCD 10 – Cánh diều

Đề bài:

Em hãy quan sát các ảnh dưới đây và cho biết, người tham gia giao thông trong mỗi ảnh đã có hành vi như thế nào? Có phù hợp với pháp luật hay không? Vì sao?

Phương pháp giải:

Chỉ ra hành vi của người tham gia giao thông và cho biết có phù hợp với pháp luật không và giải thích.

Lời giải chi tiết:

-

Ảnh 1: Mọi người dừng đèn đỏ, không chạm vạch. Người đi bộ đi đúng trên làn đường dành cho người đi bộ, qua đường khi có đèn xanh cho phép đi qua.

=> Phù hợp với pháp luật.

- Ảnh 2: Các bạn nam điều khiển xe đạp điện bằng một tay dắt nhau trên đường, không đội mũ bảo hiểm, đi hàng hai/

=> Không phù hợp với pháp luật.

Khám phá 1

1. Khái niệm thực hiện pháp luật

Trả lời câu hỏi trang 128 – 129 sách giáo khoa GDCD 10 – Cánh diều

Đề bài:

Em hãy đọc thông tin, tình huống và trả lời câu hỏi

Thông tin. Công ty H luôn nghiêm chỉnh chấp hành chính sách và pháp luật của Nhà nước. Công ty đã nhận hàng trăm thanh niên nam nữ vào làm việc, giải quyết công ăn việc làm cho nhân dân địa phương. Hằng năm, công ty luôn kê khai đúng số lượng sản phẩm, doanh thu, đồng thời nộp thuế đầy đủ và đúng hạn theo quy định của Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp, góp phần vào việc tăng nguồn thu ngân sách nhà nước.

Tình huống. Q thường xuyên chơi điện tử ăn tiền. Nhiều lần, Q rủ P vào quán điện tử cùng chơi nhưng luôn bị P từ chối. Một lần, P nói với Q: Cậu biết không, chơi game ăn tiền là đánh bạc trái phép và vi phạm pháp luật đấy.

Công ty H và bạn P đã có hành vi, biểu hiện như thế nào? Hành vi, biểu hiện đó có đúng pháp luật không? Vì sao?

Phương pháp giải:

- Chỉ ra hành vi , biểu hiện của công ty H và bạn P.

- Cho biết hành vi, biểu hiện đó có đúng pháp luật không và giải thích.

Lời giải chi tiết:

- Công ty H:

+ Luôn nghiêm chỉnh chấp hành chính sách và pháp luật của Nhà nước.

+ Giải quyết công ăn việc làm cho nhân dân địa phương.

+ Kê khai đúng số lượng sản phẩm, doanh thu, nộp thuế đây đủ và đúng hạn theo quy định của Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp.

=> Công ty H thực hiện đúng pháp luật.

- Bạn P: Từ chối lời rủ rê của Q vào quán điện tử chơi ăn tiền, cho rằng đó là đánh bạc trái phép và vi phạm pháp luật.

=> Bạn P thực hiện đúng pháp luật.

Khám phá 2

2. Các hình thức thực hiện pháp luật

Trả lời câu hỏi trang 129 – 130 sách giáo khoa GDCD 10 – Cánh diều

Đề bài:

Em hãy đọc thông tin, tình huống và trả lời câu hỏi

Tình huống 1. Trước khi đi vào sản xuất, trong Công ty M có ý kiến cho rằng, việc xử lí nước thải theo quy chuẩn kĩ thuật môi trường rất tốn kém, tăng chi phí sản xuất, vì thế nên xả nước trực tiếp ra dòng sông bên cạnh, không phải qua xử lí. Sau khi cân nhắc, công ty đã quyết định xây dựng hệ thống xử lí nước thải bảo đảm quy trình kĩ thuật môi trường, theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường.

Tình huống 2. Do mâu thuẫn cá nhân từ mấy tháng nay, ông K đã lợi dụng mạng xã hội, sử dụng tài khoản cá nhân để nói xấu, xúc phạm ông Q. Nhận thấy hành vi của ông K là trái pháp luật, làm ảnh hưởng xấu đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của mình, ông Q đã yêu cầu ông K xin lỗi, cải chính công khai trên mạng xã hội và bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật.

Tình huống 3. Mỗi buổi sớm chị Dung phải đưa bé Hoa đi học trước khi đến công ty, nên chị luôn bị vội. Hôm trước bé Hoa ngủ dậy muộn hơn nên chị Dung rất lo bị muộn giờ đi làm. Chị Dung nghĩ, chỉ có cách vượt mấy ngã tư khi có đèn đỏ là có thể đến công ty đúng giờ. Nhưng tối suy nghĩ lại, chị Dung thấy làm như vậy vừa vi phạm pháp luật, vừa mất an toàn cho mình và mọi người. Chị dừng lại mỗi khi có đèn đỏ mà thấy yên tâm, dù hôm đó chị có bị muộn giờ làm việc.

Thông tin 1. Căn cứ vào quyền hạn của mình, Trưởng Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện V kí quyết định cấp bằng tốt nghiệp trung học cơ sở cho học sinh đạt tiêu chuẩn tốt nghiệp, theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Thông tin 2. Toà án tỉnh K ra quyết định tuyên phạt cải tạo không giam giữ 2 năm đối với Nguyên Văn H về hành vi trộm cắp tài sản của người khác là một chiếc xe máy trị giá 30 triệu đồng.

a) Ở mỗi tình huống và thông tin trên, các tổ chức, cá nhân đã thực hiện pháp luật như thế nào?

b) Em hãy tìm ra sự khác nhau về hình thức thực hiện pháp luật của các tổ chức, cá nhân trong các thông tin trên.

Phương pháp giải:

- Chỉ ra việc làm các tổ chức, cá nhân đã thực hiện pháp luật.

- Chỉ ra sự khác nhau về hình thức thực hiện pháp luật của các tổ chức, cá nhân trong các thông tin trên

Lời giải chi tiết:

a) Việc thực hiện pháp luật của các tổ chức, cá nhân ở mỗi tình huống và thông tin trên:

b) Sự khác nhau về hình thức thực hiện pháp luật của các tổ chức, cá nhân trong các thông tin trên:

+ Thông tin 1: Quyết định về hình thức khen thưởng, cấp bằng. => Sử dụng pháp luật.

+ Thông tin 2:  Quyết định về hình thức xử phạt vi phạm. => Áp dụng pháp luật.

Khám phá 3

3. Công dân thực hiện pháp luật trong cuộc sống

Trả lời câu hỏi trang 131 sách giáo khoa GDCD 10 – Cánh diều

Đề bài:

Em hãy đọc thảo luận tình huống và trả lời câu hỏi

Tình huống 1. Sau khi tốt nghiệp ngành Quản trị kinh doanh, trên cơ sở quyền tự do kinh doanh của công dân và sự trợ giúp tài chính của gia đình, anh Nguyên cùng mấy người bạn quyết định mở cửa hàng bán đồ điện tử. Sau khi tiếp nhận đầy đủ hồ sơ, cơ quan đăng kí kinh doanh của huyện đã cấp cho anh Giấy chứng nhận đăng kí kinh doanh.

Tình huống 2. Ông Q xây nhà lấn chiếm đất mặt đường. Thanh tra xây dựng đã lập biên bản về hành vị vi phạm của ông Q và yêu cầu ông tự đỡ bỏ, khôi phục lại nguyên trạng phân đất mà ông đã lấn chiếm trước khi xây. Sau thời gian quy định, ông Q không dỡ bỏ phần nhà lấn chiếm, Thanh tra xây dựng đã áp dụng biện pháp cưỡng chế dỡ bỏ phân nhà của ông Q lần chiếm đất mặt đường và xử phạt ông Q về hành vi vi phạm, cùng toàn bộ chi phí dỡ bỏ này.

a) Em hãy phân tích các tình huống trên và cho biết cá nhân, tổ chức ở mỗi tình huống đó đã thực hiện pháp luật như thế nào?

b) Mỗi tình huống trên phù hợp với một hình thức thực hiện pháp luật nào? Vì sao?

Phương pháp giải:

- Chỉ ra việc làm các tổ chức, cá nhân đã thực hiện pháp luật.

- Chỉ ra tình huống trên phù hợp với hình thức thực hiện pháp luật nào và giải thích.

Lời giải chi tiết:

a) Việc thực hiện pháp luật của các tổ chức, cá nhân ở mỗi tình huống trên:

+ Tình huống 1: Anh Nguyên cùng bạn mở cửa hàng điện tử, có giấy phép đăng kí kinh doanh đầy đủ theo quy định.

+ Tình huống 2: Ông Q đã vi phạm pháp luật về hành vi xây nhà lấn chiếm mặt đường và không thực hiện dỡ bỏ trong thời gian quy định.Cơ quan chức năng đã xử phạt ông Q về hành vi vi phạm.

b) Mỗi tình huống trên phù hợp với một hình thức thực hiện pháp luật:

+ Tình huống 1: Sử dụng pháp luật. 

+ Tình huống 2: Áp dụng pháp luật.

Luyện tập 1

Trả lời câu hỏi trang 131 – 132 sách giáo khoa GDCD 10 – Cánh diều

Đề bài:

1. Mỗi hành vi, việc làm dưới đây thuộc hình thức thực hiện pháp luật nào? Vì sao?

A. Không buôn bán, sử dụng trái phép chất ma tuý.

B. Mở cửa hàng bán hàng may mặc sau khi được cấp Giấy chứng nhận đăng kí kinh doanh.

C. Cơ quan y tế ra quyết định phạt tiền đối với cửa hàng ăn uống vì không áp dụng các biện pháp đảm bảo an toàn vệ sinh an toàn thực phẩm.

D. Nhà máy sản xuất bánh mì áp dụng các biện pháp phòng cháy, chữa cháy.

Phương pháp giải:

- Chỉ ra hình thức thực hiện pháp luật  và giải thích.

Lời giải chi tiết:

Luyện tập 2

Trả lời câu hỏi trang 132 sách giáo khoa GDCD 10 – Cánh diều

Đề bài:

2. Xử lí tình huống

a. Tốt nghiệp đại học ngành Dược, sau khi được cơ quan nhà nước cấp giấy chứng nhận đăng kí kinh doanh, chị Hà mở cửa hàng bán thuốc dược phẩm ở thị trấn.

Theo em, việc chị Hà mở cửa hàng bán thuốc dược phẩm có phải là thực hiện pháp luật không? Nếu có, thì đó là hình thức thực hiện pháp luật nào? Vì sao?

b. Công ty V chuyên sản xuất bánh kẹo, bị cơ quan thuế kiểm tra và ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính vì không nộp thuế đúng thời hạn theo quy định của Luật Thuế.

Theo em, việc cơ quan thuế ra quyết định xứ phạt vi phạm hành chính đối với Công ty V là hình thức thực hiện pháp luật nào? Vì sao?

c. Công việc kinh doanh của bà X rất thuận lợi vì có khách hàng quen, thường xuyên đến mua hàng. Gần đây, thấy nhu cầu hút thuốc lá điện tử của thanh niên phát triển mạnh, bà X quyết định nhập hàng thuốc lá điện tử về bán, dù cửa hàng của bà không đăng kí kinh doanh thuốc lá. Việc làm này của bà X đã bị cơ quan quản lí thị trường kiểm tra, lập biên bản xử phạt vi phạm hành chính về hành vi kinh doanh không đúng mặt hàng ghi trong giấy phép kinh doanh được cấp.

Theo em, việc cơ quan quan lí thị trường xử phạt vi phạm hành chính đối với bà M là đúng hay sai? Thuộc hình thức thực hiện pháp luật nào? Vì sao?

Phương pháp giải:

Xử lý 3 tình huống và đưa ra lời giải thích

Lời giải chi tiết:

a) Việc chị Hà mở cửa hàng bán thuốc dược phẩm là thực hiện pháp luật.

+ Hình thức thực hiện: Sử dụng pháp luật.

+ Vì chị Hà đã được nhà nước cấp phép đăng kí kinh doanh và đã thực hiện mở cửa hàng dược theo đúng quy định.

b) Việc cơ quan thuế ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với Công ty V là hình thức áp dụng pháp luật.

Bởi vì cơ quan thuế đã căn cứ vào các quy định của pháp luật về luật Thuế thu nhập doanh nghiệp để xử phạt vi phạm đối với công ty V.

c) Theo em, việc cơ quan quan lí thị trường xử phạt vi phạm hành chính đối với bà M là đúng.  Thuộc hình thức thực hiện pháp luật là Áp dụng pháp luật.

+ Bởi vì cơ quan quan lí thị trường căn cứ vào các quy định của pháp luật về luật doanh nghiệp để xử phạt vi phạm đối với bà M.

Luyện tập 3

Trả lời câu hỏi trang 132 sách giáo khoa GDCD 10 – Cánh diều

Đề bài:

3. Nếu chứng kiến hành vi vi phạm pháp luật của người khác, em sẽ xử sự như thế nào? Vì sao?

Phương pháp giải:

Đưa ra cách giải quyết khi em chứng kiến hành vi vi phạm pháp luật của người khác và giải thích.

Lời giải chi tiết:

- Nếu chứng kiến hành vi vi phạm pháp luật của người khác, em sẽ báo ngay với người lớn hoặc cơ quan chức năng có thẩm quyền để xử lí.

- Bởi vì hiến pháp, pháp luật ra đời để điều chỉnh hành vi của mọi người trong xã hội. Mỗi người cần phải tuân thủ và làm theo những quy định của Hiến pháp, pháp luật. Nếu có các hành vi vi phạm thì xã hội sẽ trở nên mất kiểm soát và gây nên những hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng đến đời sống xã hội của tất cả mọi người.

Vận dụng 1

Trả lời câu hỏi trang 132 sách giáo khoa GDCD 10 – Cánh diều

Đề bài:

1. Mỗi học sinh lập một bảng theo dõi việc thực hiện pháp luật của bản thân: ở nhà; ở trường; ở nơi công cộng.

Phương pháp giải:

Lập bảng theo dõi việc thực hiện pháp luật của bản thân: ở nhà; ở trường; ở nơi công cộng

Lời giải chi tiết:

Vận dụng 2

Trả lời câu hỏi trang 132 sách giáo khoa GDCD 10 – Cánh diều

Đề bài:

2. Nêu hướng phát huy hành vi thực hiện pháp luật hoặc khắc phục hành vi không thực hiện pháp luật.

Phương pháp giải:

Chỉ ra cách khắc phục với hành vi thực hiện pháp luật hoặc khắc phục hành vi không thực hiện pháp luật.

Lời giải chi tiết: