Soạn bài Những câu hát dân gian về vẻ đẹp quê hương SGK Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo chi tiết

Cụm từ “vẻ đẹp quê hương” gợi ra cho em là những khung cảnh thiên nhiên tươi đẹp trên mọi miền đất nước.

“Vẻ đẹp quê hương”: gợi ra khung cảnh thiên nhiên tươi đẹp của quê hương, đất nước.

Qua câu ca dao này, em cảm nhận được kinh thành Thăng Long là nơi đông đúc, nhộn nhịp với 36 phố phường buôn bán tấp nập với những tên phố hiện lên cũng đầy ấn tượng và có nét đặc trưng riêng cho từng con phố.

Thành Thăng Long hiện lên với sự đông đúc, nhộn nhịp với nhiều phố phường khác nhau buôn bán đủ các mặt hàng, những con đường được xây dựng ngay ngắn, thẳng tắp theo trật tự giống như bàn cờ.

- Nội dung chính của các bài:

• Bài 1: Vẻ đẹp của kinh thành Thăng Long.
• Bài 2: Vẻ đẹp truyền thống đánh giặc ngoại xâm của dân tộc.
• Bài 3: Vẻ đẹp của vùng đất Bình Định.
• Bài 4: Vẻ đẹp của vùng Đồng Tháp Mười.

Hình ảnh kinh thành Thăng Long hiện lên với đầy đủ tên gọi của 36 phố phường.  

Những từ ngữ như “phồn hoa thứ nhất Long Thành”, “người về nhớ cảnh ngẩn ngơ” đã góp phần thể hiện niềm tự hào về sự đông đúc, nhộn nhịp của phố phường Hà Nội và thể hiện tình cảm lưu luyến của tác giả khi phải xa Long Thành.

- Hình ảnh kinh thành Thăng Long được gợi lên trong bài ca dao 1 có điểm đặc biệt: đầy đủ 36 phố phường.

- Các từ ngữ “phồn hoa thứ nhất Long Thành”, “người về nhớ cảnh ngẩn ngơ” góp phần thể hiện niềm tự hào cũng như nỗi nhớ dành cho kinh thành Thăng Long.

Bài ca dao số 2 đã giới thiệu về một vẻ đẹp khác của quê hương, đó là vẻ đẹp về truyền thống giữ nước của dân tộc, tác giả dân gian đã giới thiệu địa danh lịch sử, gắn với những chiến công lịch sử oanh liệt của dân tộc (ba lần phá tan quân xâm lược trên sông Bạch Đằng, cuộc khởi nghĩa của Lê Lợi và nghĩa quân Lam Sơn chiến thắng giặc Minh). 

Qua đó, đã thể hiện niềm tự hào và tình yêu với quê hương đất nước.

- Bài ca dao 2 giới thiệu truyền thống chống giặc ngoại xâm của quê hương. Tác giả đã đưa ra câu hỏi về các địa danh lịch sử gắn với các trận chiến nổi tiếng của dân tộc (ba lần phá tan quân xâm lược trên sông Bạch Đằng, cuộc khởi nghĩa của Lê Lợi và nghĩa quân Lam Sơn chiến thắng giặc Minh).

- Cảm xúc của tác giả dân gian về quê hương được thể hiện: niềm tự hào về truyền thống đánh giặc cứu nước, tình yêu quê hương đất nước.

- Cảm nhận về vẻ đẹp của vùng đất Bình Định:

• Vẻ đẹp hùng vĩ của thiên nhiên (núi Vọng Phu, đầm Thị Nại, cù lao Xanh)
• Khắc họa vẻ đẹp tâm hồn thủy chung, son sắt của những người phụ nữ nơi đây (núi Vọng Phu)
• Thể hiện niềm tự hào về lịch sử, truyền thống đấu tranh anh hùng của mảnh đất (các chiến công lừng lẫy của nghĩa quân Tây Sơn gắn với đầm Thị Nại)
• Vẻ đẹp ẩm thực dân dã, thân thuộc với người dân nơi đây (canh bí đỏ, nước dừa)

- Biện pháp tu từ trong câu lục bát là điệp từ (có). Hiệu quả của biện pháp tu từ đó là: nhấn mạnh, liệt kê những nét đẹp đặc sắc, ấn tượng, nổi bật của vùng đất Bình Định, từ đó, thể hiện lòng tự hào của người dân nơi đây về quê hương mình.

- Vẻ đẹp của vùng đất Bình Định qua bài ca dao 3: vẻ đẹp thiên nhiên Bình Định (núi Vọng Phu, đầm Thị Nại, cù lao Xanh) gắn với truyền thống thủy chung, yêu nước; vẻ đẹp của cuộc sống với những món ăn dân dã (bí đỏ nấu canh nước dừa).

- Biện pháp tu từ: điệp ngữ “có” và liệt kê: núi Vọng Phu, đầm Thị Nại, cù lao Xanh. Tác dụng: nhấn mạnh những nét đẹp đặc trưng mà chỉ Bình Định mới có.

Đặc điểm của thể thơ lục bát:

- Hình thức: cứ 1 cặp câu lục bát sẽ gồm 1 dòng 6 tiếng (lục) và 1 dòng 8 tiếng (bát)

- Cách gieo vần:

• tiếng thứ 6 của dòng lục hiệp vần với tiếng thứ 6 của dòng bát kế nó
• tiếng thứ 8 của dòng bát hiệp vần với tiếng thứ 6 của dòng lục tiếp theo

- Ngắt nhịp: thơ lục bát thường ngắt nhịp chẵn (2/2/2, 2/4/2, 4/4)

- Thanh điệu:

• Câu lục: Tiếng 2 (B) - Tiếng 4 (T) - Tiếng 6 (B)
• Câu bát: Tiếng 2 (B) - Tiếng 4 (T) - Tiếng 6 (B) - Tiếng 8 (B)

(Các tiếng còn lại gieo tùy ý tác giả)

Số dòng thơ: 4 dòng (2 dòng lục có sáu tiếng, 2 dòng bát có 8 tiếng)

Vần trong các dòng thơ: câu lục vần với tiếng thứ sáu của câu bát: phu - cù, xanh - anh - canh)

Nhịp thơ: Dòng 1 nhịp 2/4, dòng 2 nhịp 4/4, dòng 3 nhịp 4/2, dòng 4 nhịp 4/4

- Hình ảnh "cá tôm sẵn bắt, lúa trời sẵn ăn" thể hiện đặc điểm: thiên nhiên vùng Tháp Mười rất trù phú các sản vật, mưa thuận gió hòa, phù hợp cho cuộc sống của con người

- Tình cảm của tác giả đối với vùng đất này: vừa yêu quý, lại tự hào và biết ơn về những điều tuyệt diệu mà mảnh đất này mang lại cho con người nơi đây

Hình ảnh “cá tôm sẵn bắt, lúa trời sẵn ăn” thể hiện sự trù phú, giàu có của vùng Tháp Mười.

Tình cảm của tác giả: lòng yêu mến, tự hào dành cho vùng đất Tháp Mười.

- Những vẻ đẹp của quê hương được thể hiện xuyên suốt trong bốn bài ca dao: vẻ đẹp thiên nhiên, vẻ đẹp về con người, vẻ đẹp về truyền thống văn hóa, lịch sử đấu tranh của dân tộc.

- Qua đó, tác giả thể hiện tình yêu thương, quý trọng và tự hào của mình đối với quê hương, đất nước.

- Em nhận định như vậy, dựa vào những chi tiết, hình ảnh thiên nhiên, đất nước, con người trong các bài ca dao, cùng giọng điệu thơ mà tác giả dân gian thể hiện.

Vẻ đẹp của quê hương được thể hiện xuyên suốt trong bốn bài ca dao: vẻ đẹp của thiên nhiên, con người.

Qua đó, tác giả dân gian đã bộc lộ niềm tự hào, tình yêu với quê hương, đất nước.

Dựa vào những hình ảnh, từ ngữ được sử dụng trong bài ca dao để nhận định như vậy.

Bài ca dao 1:

Em thích nhất là bài ca dao thứ nhất. Vì qua bài ca dao ấy, em được biết đến tất cả 36 phố phường của kinh thành Thăng Long xưa, với vẻ đẹp hào hoa, tráng lệ, đông đúc, nhộn nhịp. Không khí náo nhiệt và vẻ đẹp ấy khiến ai đã đến là không thể nào mà quên được.

Bài ca dao 2:

Em thích nhất là bài ca dao thứ hai. Vì qua bài ca dao, em cảm nhận được lòng tự hào và yêu mến những trang sử hào hùng của tác giả dân gian, đồng thời giúp khơi gợi, khắc họa được vẻ đẹp truyền thống lịch sử, đấu tranh chống giặc ngoại xâm của cha ông ta.

Bài ca dao 3:

Em thích nhất là bài ca dao thứ ba. Bởi bài ca dao đã gợi tả được những vẻ đẹp về con người với tấm lòng thủy chung, son sắt; về thiên nhiên; về lịch sử hào hùng qua những chiến tích của nghĩa quân Tây Sơn... Tất cả được kể với giọng điệu tự hào, mến yêu khôn cùng của một người con dành cho quê hương của mình.

Bài ca dao 4:

Em thích nhất là bài ca dao thứ 4. Câu ca dao giúp em hình dung được một vùng đất có thiên nhiên thuận hòa, đất đai màu mờ, tài nguyên trù phú, giúp người dân sống thoải mái, đủ đầy. Từ đó, cảm nhận được tấm lòng biết ơn, kính yêu và tự hào của người dân nơi đây.

Bài ca dao thích nhất: Bài số 1.

Nguyên nhân: Bài ca dao số 1 đã cho thấy vẻ đẹp của mảnh đất Thăng Long - kinh đô của nước ta thời xưa. Đó là sự phồn hoa, đông đúc và lối kiến trúc độc đáo. Qua đó, người đọc cảm thấy tự hào về mảnh đất kinh đô thời xưa của đất nước.