Bài 9. Cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ (Cuối thế kỉ XIV đầu thế kì XV) lịch sử - Cánh diều 11

Câu 1

Tình trạng nào sau đây thể hiện sự suy yếu về chính trị của nhà Trần nửa sau thế kỉ XIV?

A. Tầng lớp quý tộc suy thoái, xuất hiện các cuộc khởi nghĩa của nô lệ.

B. Chính quyền địa phương khủng hoảng; hạn hán, mất mùa diễn ra thường xuyên.

C. Quan hệ với Chăm-pa và nhà Minh trở nên căng thẳng; mất mùa diễn ra thường xuyên.

D. Triều chính bị gian thần lũng đoạn; việc nước không còn được quan tâm.

Lời giải chi tiết:

Đáp án đúng là: D

Từ năm 1358, sau khi Thượng hoàng Trần Minh Tông qua đời, triều Trần nhanh chóng khủng hoảng, suy yếu. Vua Trần Dụ Tông ngày càng sa vào ăn chơi, hưởng lạc. Triều chính bị gian thần lũng đoạn. Việc nước không còn được quan tâm.

Câu 2

Từ những năm 40 của thế kỉ XIV, kinh tế Đại Việt diễn ra tình trạng nào sau đây?

A. Mất mùa, đói kém diễn ra thường xuyên; ruộng đất công ngày càng bị thu hẹp.

B. Vua quan, địa chủ chiếm đoạt ruộng đất công trên quy mô lớn; ruộng đất bị thu hẹp.

C. Hạn hán, bão, lụt, vỡ đê diễn ra ở khắp các địa phương trên cả nước.

D. Các cuộc khởi nghĩa của nô lệ diễn ra liên tục trên quy mô lớn.

Lời giải chi tiết:

Đáp án đúng là: A

Ở Đại Việt, từ những năm 40 của thế kỉ XIV, các hiện tượng hạn hán, bão, lụt, vỡ đê,... xảy ra ở nhiều địa phương trên cả nước. Mất mùa, đói kém diễn ra thường xuyên.

Câu 3

Cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và nhà Hồ được tiến hành

A. từ những năm 80 của thế kỉ XIV đến trước khi quân Minh xâm lược.

B. từ những năm 70 của thế kỉ XIV đến khi quân Minh xâm lược.

C. từ khi Hồ Quý Ly trở thành một đại thần đến khi ông qua đời.

D. từ khi Hồ Quý Ly lên làm vua đến trước khi quân Minh xâm lược.

Lời giải chi tiết:

Đáp án đúng là: B

Cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và nhà Hồ được tiến hành từ những năm 70 của thế kỉ XIV đến khi quân Minh xâm lược.

Câu 4

Trong phương thức tuyển chọn quan lại, Hồ Quý Ly và nhà Hồ tăng cường

A. mở các khoa thi.

B. thanh lọc đội ngũ, bổ sung bằng tầng lớp quý tộc.

C. thải hồi những người già yếu

D. bổ sung những người khỏe mạnh.

Lời giải chi tiết:

Đáp án đúng là: A

Trong phương thức tuyển chọn quan lại, Hồ Quý Ly và nhà Hồ tăng cường mở các khoa thi. Khoa cử dần trở thành phương thức tuyển chọn quan lại chủ yếu.

Câu 5

Trong lĩnh vực quân đội và quốc phòng, Hồ Quý Ly và nhà Hồ thực hiện chính sách

A. tuyển chọn người giỏi võ nghệ làm tướng chỉ huy, không căn cứ vào nguồn gốc tôn thất như trước.

B. tuyển chọn những người giỏi chiến đấu làm tướng chỉ huy, không căn cứ vào quê quán như trước.

C. thải hồi người già yếu, bổ sung người có nguồn gốc tôn thất.

D. thải hồi người có nguồn gốc tôn thất, bổ sung người chiến đấu giỏi.

Lời giải chi tiết:

Đáp án đúng là: A

Trong lĩnh vực quân đội và quốc phòng, Hồ Quý Ly và nhà Hồ thực hiện chính sách tuyển chọn người giỏi võ nghệ làm tướng chỉ huy, không căn cứ vào nguồn gốc tôn thất như trước.

Câu 6

Hồ Quý Ly đã thực hiện chính sách nào sau đây trong lĩnh vực sở hữu ruộng đất?

A. Giảm thiểu sở hữu ruộng đất quy mô lớn của quý tộc.

B. Tăng cường sở hữu ruộng đất quy mô lớn của quan lại.

C. Hạn chế sở hữu ruộng đất quy mô lớn của tư nhân.

D. Khuyến khích sở hữu ruộng đất của địa chủ và tư nhân.

Lời giải chi tiết:

Đáp án đúng là: C

Năm 1397, Hồ Quý Ly đã cho thược hiện chính sách hạn điền: hạn chế sở hữu ruộng đất quy mô lớn của tư nhân; quy định mức sở hữu tối đa về ruộng đất.

Câu 7

Năm 1401, nhà Hồ

A. giảm thiểu chiếm hữu nô lệ, kiểm soát hộ tịch trên cả nước.

B. tăng cường sở hữu gia nô, chủ gia nô chỉ được có một số nô tì nhất định.

C. kiểm soát gia nô và nô tì trên cả nước.

D. hạn chế sở hữu gia nô, chủ gia nô chỉ được có một số nô tì nhất định.

Lời giải chi tiết:

Đáp án đúng là: D

Năm 1401, nhà Hồ hạn chế sở hữu gia nô, chủ gia nô chỉ được có một số nô tì nhất định.

Câu 8

Trong lĩnh vực văn hoá, Hồ Quý Ly và nhà Hồ đã

A. đề cao Nho giáo, hạn chế Phật giáo và Đạo giáo.

B. chú trọng Nho giáo và Phật giáo, hạn chế Đạo giáo.

C. khuyến khích Phật giáo, hạn chế Nho giáo.

D. hạn chế Nho giáo và Phật giáo, đề cao Đạo giáo.

Lời giải chi tiết:

Đáp án đúng là: A

Trong lĩnh vực văn hoá, Hồ Quý Ly và nhà Hồ đã đề cao Nho giáo, hạn chế Phật giáo và Đạo giáo.

Câu 9

Về mặt chính trị, cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và nhà Hồ đã đưa đến

A. sự xác lập bước đầu của thể chế quân chủ phong kiến.

B. sự hình thành của chế độ quân chủ chuyên chế, theo đường lối nhân trị.

C. sự xác lập bước đầu của thể chế quân chủ chuyên chế trung ương tập quyền theo đường lối pháp trị.

D. sự phát triển đỉnh cao của thể chế quân chủ phong kiến chuyên chế tập quyền theo đường lối pháp trị.

Lời giải chi tiết:

Đáp án đúng là: C

Về mặt chính trị, cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và nhà Hồ đã đưa đến sự xác lập bước đầu của thể chế quân chủ chuyên chế trung ương tập quyền theo đường lối pháp trị.

Câu 10

Về mặt kinh tế, một trong những kết quả của cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và nhà Hồ là

A. bước đầu giải quyết được những bất cập về sở hữu tài sản và chế độ thuế khoá.

B. giải quyết triệt để những bất cập về sở hữu tài sản và chế độ thuế khoá.

C. chấm dứt bất cập về sở hữu tài sản và chế độ thuế khoá.

D. hoàn thiện chế độ sở hữu tài sản và chế độ thuế khoá.

Lời giải chi tiết:

Đáp án đúng là: A

Về mặt kinh tế, một trong những kết quả của cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và nhà Hồ là bước đầu giải quyết được những bất cập về sở hữu tài sản và chế độ thuế khoá.

Câu 11

Ghép chính sách cải cách ở cột B với lĩnh vực cải cách ở cột A để thể hiện nội dung cải cách văn hoá của Hồ Quý Ly và nhà Hồ.

Lời giải chi tiết:

Ghép các thông tin theo thứ tự sau:

1 - C; 2 - E; 3 - D;

4 - A; 5 - B.

Câu 12

Chọn các từ hoặc cụm từ cho sản sau đây đặt vào vị trí đánh số trong đoạn thông tin để thể hiện một số chính sách cải cách về kinh tế, xã hội của Hồ Quý Ly và nhà Hồ: A. dân nghèo, B. Thường bình, C. di dân, D. quốc phòng, E. chợ, G. đường bộ.

Đặt chức quản lí ... (1) (gọi là Thị giám) trên cả nước; thống nhất đơn vị đo lường; tổ chức khai hoang và ... (2), giải quyết nhu cầu ruộng đất của ... (3) và phục vụ kinh tế, ... (4); mở rộng và khai thông nhiều tuyến ... (5), đường thuỷ, đặt kho ... (6) để ổn định giá lúa gạo.

Lời giải chi tiết:

Đặt chức quản lí chợ (gọi là Thị giám) trên cả nước; thống nhất đơn vị đo lường; tổ chức khai hoang và di dân. giải quyết nhu cầu ruộng đất của dân nghèo và phục vụ kinh tế, quốc phòng; mở rộng và khai thông nhiều tuyến đường bộ, đường thuỷ, đặt kho Thường bình để ổn định giá lúa gạo.

Câu 13

Quan sát Hình 1, tìm hiểu và viết một đoạn văn ngắn giới thiệu về thành Nhà Hồ (Thanh Hoá) theo gợi ý: tên gọi, vị trí, thời gian xây dựng, mục đích xây dựng, những điểm độc đáo hoặc đặc biệt về kiến trúc, giá trị, sự ghi nhận của hậu thế,....

Lời giải chi tiết:

(*) Tham khảo:

Thành Nhà Hồ là tên thường gọi của tòa thành bằng đá còn khá nguyên vẹn giữa vùng đồng bằng lưu vực sông Mã và sông Bưởi, thuộc địa phận các thôn Tây Giai, Xuân Giai (xã Vĩnh Tiến), Đông Môn (xã Vĩnh Long), huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa, thuộc miền Bắc Việt Nam. Thành còn có tên gọi khác như: thành An Tôn vì khu vực này vào cuối thời Trần có tên là động An Tôn; thành Tây Đô vì thành là kinh đô của nước Đại Việt (1397 - 1400) và Đại Ngu (1400 - 1407); thành Tây Kinh để phân biệt với Đông Kinh (Thăng Long); Thạch Thành vì thành được xây toàn bằng đá; thành Tây Giai vì thành thuộc thôn Tây Giai.

Với tư cách là kinh đô của nhà nước Đại Việt cuối Trần đầu Hồ, Tây Đô được xây dựng dựa trên những nguyên tắc cơ bản về địa thế, phong thủy, tiền án hậu chẩm đều có hình sông thế núi bao bọc. Thành tọa lạc ở vị trí giáp ranh đồng bằng và miền núi, cảnh quan đẹp, sông núi hài hòa, địa hình đa dạng tạo lợi thế về quân sự. Sử dụng tới 20.000 m3đá để xây dựng và gần 100.000 m3đất được đào đắp, thành được kết cấu gồm 3 phần: Hoàng thành (nội thành); Hào thành bao bên ngoài, cách chân thành chừng 50m, có tác dụng bảo vệ nội thành và La thành là vòng ngoài cùng. Chính sử chép: “Tháng giêng năm Đinh Sửu (1397), Hồ Quý Ly sai Thượng thư Lại bộ kiêm Thái sử lệnh Đỗ Tỉnh về Yên Tôn khảo sát thực địa, đo đạc, đắp thành, đào hào, lập nhà tông miếu, xây đàn thờ thần, mở phố sá lập đường ngõ” - (sách “Đại Việt Sử ký toàn thư” của Ngô Sĩ Liên). Với khối lượng công việc lớn, đặc biệt là việc xây 4 bức tường thành bằng các phiến đá lớn, người xưa chỉ mất 3 tháng. Đó không chỉ là sức lực, đó còn là trí lực tuyệt vời của con người đã đổ xuống và hằn lên công trình này. Và theo đó, thời gian xây dựng Thành Nhà Hồ không chỉ khiến nhiều người kinh ngạc, thán phục mà còn là yếu tố làm nên sức hấp dẫn của tòa thành. Trải qua 6 thế kỷ tồn tại, phần kiến trúc bên trong hoàng thành đã bị hủy hoại, vùi lấp hết, song 4 bức tường thành - biểu tượng của Thành Nhà Hồ - vẫn giữ tương đối nguyên vẹn kiến trúc ban đầu, nổi bật với 4 cổng Nam, Bắc, Đông, Tây.

Có thể nói, nhìn trên bình diện nào, dù là kiến trúc, lịch sử, văn hóa hay khảo cổ, Thành Nhà Hồ đều “phát lộ” ánh hào quang của riêng nó. Từng đóng vai trò là nơi giao lưu, trao đổi các giá trị văn hóa giữa Việt Nam với các nước Đông Á và Đông - Nam Á; nơi duy nhất ghi dấu ấn đặc biệt trong việc thực hiện các quyết định cách tân đất nước của vương triều Hồ, góp phần thúc đẩy và tăng cường các trào lưu tư tưởng mới ở Việt Nam và khu vực... Ngày nay, Thành Nhà Hồ trở thành chứng nhân lịch sử và những giá trị tự thân của nó đương nhiên đã mang “tầm” thế giới khi chính thức ghi tên mình vào “ngôi đền” di sản văn hóa nhân loại.

Câu 14

Trên cơ sở nội dung sách giáo khoa và bằng kiến thức tìm hiểu của bản thân, viết một đoạn văn ngắn nêu lên những đặc điểm nổi bật của cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và nhà Hồ.

Lời giải chi tiết:

- Những đặc điểm nổi bật của cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và nhà Hồ:

+ Cuộc cải cách táo bạo, tiến bộ.

+ Tiến hành cải cách trên nhiều lĩnh vực (mang tính toàn diện).

+ Nội dung cải cách hướng đến lợi ích của số đông.

+ Một số chính sách có thể chưa phù hợp (như phát hành tiền giấy) hoặc chưa triệt để (như chính sách hạn nô),...