Bài 6. Phòng, chống bạo lực gia đình - SGK GDCD 8 Cánh diều

Mở đầu

Trả lời câu hỏi Mở đầu trang 22 Bài 6 GDCD 8 Cánh diều

Em hãy cùng các bạn nêu những câu ca dao, tục ngữ, châm ngôn về sự hòa thuận và hạnh phúc gia đình.

Lời giải chi tiết:

- Một số câu ca dao, tục ngữ, châm ngôn về sự hòa thuận và hạnh phúc gia đình.

+ Anh em thuận hòa là nhà có phúc.

+ Râu tôm nấu với ruột bầu/ Chồng chan, vợ húp, gật đầu khen ngon.

+ Thuận vợ thuận chồng, tát Biển Đông cũng cạn.

+ Con đi xa cách muôn nơi/ Công cha nghĩa mẹ đời đời không quên.

+ Gia đình là trường học của lòng khoan dung, vì nó luôn tồn tại và dạy chúng ta cách sống với những người khác.

+ Gia đình là nơi tiếp cho ta sức mạnh và niềm tin để vững bước trên đường đời, là chỗ dựa vững chắc để ta có thể dựa vào khi yếu đuối, và là nơi luôn chào đón mỗi lần ta quay về.

Khám phá 1

Trả lời câu hỏi Khám phá 1 trang 34 Bài 6 GDCD 8 Cánh diều

a) Em hãy cho biết hình thức bạo lực gia đình và tác hại của hành vi bạo lực gia đình trong mỗi trường hợp trên.

b) Theo em, bạo lực gia đình có tác hại như thế nào đối với cá nhân, gia đình và xã hội

Lời giải chi tiết:

a. Chỉ ra hình thức và tác hại của bạo lực gia đình

- Trường hợp 1.

+ Hình thức bạo lực gia đình: bạo lực về thể chất và tinh thần (thể hiện qua chi tiết: anh A đánh, mắng vợ; viết thư nặc danh để hạ thấp nhân phẩm và danh dự của vợ).

+ Tác hại: gây tổn thương về thể chất và tinh thần cho vợ của anh A; hạnh phúc gia đình của anh A có nguy cơ tan vỡ.

- Trường hợp 2.

+ Hình thức bạo lực gia đình: bạo lực về kinh tế (thể hiện qua chi tiết: chị B ép buộc chồng phải đưa toàn bộ thu nhập cho mình).

+ Tác hại: gây áp lực, tổn thương tinh thần đối với chồng của chị B; khiến không khí trong gia đình chị B luôn căng thẳng.

- Trường hợp 3.

+ Hình thức bạo lực gia đình: bạo lực về kinh tế (thể hiện qua chi tiết: K đập phá đồ đạc trong gia đình).

+ Tác hại: khiến bố mẹ K buồn phiền; thiệt hại về kinh tế đối với gia đình K.

- Trường hợp 4.

+ Hình thức bạo lực gia đình: bạo lực về tình dục (thể hiện qua chi tiết: chị T bị chồng ép sinh thêm con thứ ba)

+ Tác hại: sức khỏe của chị T bị ảnh hưởng.

b. Tác hại của bạo lực gia đình

- Đối với cá nhân: bạo lực gia đình gây nên những thương tích về thân thể, thậm chí gây tử vong; làm tổn thương về tinh thần đối với những người bị bạo lực;...

- Đối với gia đình: bạo lực gia đình gây ảnh hưởng xấu đến gia đình, là một trong những nguyên nhân khiến hạnh phúc gia đình tan vỡ.

- Đối với xã hội: bạo lực gia đình gây ảnh hưởng xấu đến trật tự, an toàn xã hội; là một trong những nguyên nhân dẫn đến tệ nạn xã hội,…

Khám phá 2

Trả lời câu hỏi Khám phá 2 trang 38 Bài 6 GDCD 8 Cánh diều

a) Căn cứ vào thông tin, em hãy chỉ ra các hành vi vi phạm pháp luật về phòng, chống bạo lực gia đình trong hai trường hợp trên.

b) Em hãy nêu một số quy định khác của pháp luật Việt Nam về phòng, chống bạo lực gia đình.

Lời giải chi tiết:

a. Căn cứ vào thông tin, các hành vi vi phạm pháp luật về phòng, chống bạo lực gia đình trong hai trường hợp trên

- Trường hợp 1.

+ Hành vi vi phạm pháp luật của vợ anh Q là: theo dõi, tra hỏi, đay nghiến gây áp lực tâm lí đối với anh Q.

+ Đồng nghiệp của vợ anh Q cũng vi phạm pháp luật vì đã có hành vi: xúi giục vợ anh Q thực hiện hành vi bạo lực gia đình.

- Trường hợp 2. Hành vi vi phạm pháp luật của chồng chị H là:

+ Đánh, mắng vợ con.

+ Ngăn cản, đe dọa trả thù người hàng xóm, vì người hàng xóm có ý định trình báo với cơ quan chức năng về việc: chị H bị chồng hành hạ.

b. Một số quy định khác của pháp luật về phòng, chống bạo lực gia đình

- Điều 31 Luật phòng, chống bạo lực gia đình năm 2017 quy định: các cá nhân có trách nhiệm thực quy định của pháp luật về phòng, chống bạo lực gia đình; kịp thời ngăn chặn bạo lực gia đình và thông báo cho cơ quan, tổ chức, người có thẩm quyền.

- Khoản 1 Điều 42 Luật phòng, chống bạo lực gia đình năm 2017 quy định: người có hành vi vi phạm pháp luật về phòng, chống bạo lực gia đình tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lí vi phạm hành chính, xử lí kỉ luật hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự; nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật.

Khám phá 3.a

Trả lời câu hỏi Khám phá 3.a trang 39 Bài 6 GDCD 8 Cánh diều

a) Em hãy cho biết các nhân vật ở từng hình ảnh đã làm gì để phòng ngừa bạo lực gia đình.

b) Em hãy kể thêm một số việc làm để phòng ngừa bạo lực gia đình.

Lời giải chi tiết:

a. Biện pháp phòng ngừa bạo lực gia đình của các nhân vật trong ảnh

- Ảnh 1: Tham gia phong trào xây dựng gia đình văn hóa, nếp sống văn minh.

- Ảnh 2: Tuyên truyền luật phòng, chống bạo lực gia đình; kĩ năng phòng, chống bạo lực gia đình.

- Ảnh 3: Bố mẹ thực hiện việc khuyên nhủ, tâm sự; không đánh, mắng con cái.

- Ảnh 4: Giữ thái độ quan tâm, chia sẻ, tôn trọng, bình đẳng trong ứng xử với các thành viên trong gia đình.

b. Một số việc làm để phòng ngừa bạo lực gia đình

- Để phòng ngừa bạo lực gia đình, mỗi cá nhân cần:

+ Quan tâm, chia sẻ, tôn trọng, bình đẳng trong ứng xử với các thành viên trong gia đình.

+ Nói không với mọi biểu hiện bạo lực gia đình và các biểu hiện của tư tưởng gia trưởng, các quan niệm lạc hậu.

+ Có kế hoạch an toàn khi xảy ra bạo lực gia đình nghiêm trọng: cách liên lạc với bên ngoài, nơi trú ẩn an toàn,.....

- Để phòng ngừa bạo lực gia đình, các tổ chức xã hội, cần:

+ Tăng cường hơn nữa công tác thông tin, tuyên truyền Luật Phòng, chống bạo lực gia đình, kĩ năng phòng, chống bạo lực gia đình.

+ Đẩy mạnh thực hiện phong trào xây dựng gia đình văn hoá, nếp sống văn minh.

+ Xử lí nghiêm người có hành vi bạo lực gia đình. 

Khám phá 3.b

Trả lời câu hỏi Khám phá 3.b trang 39 Bài 6 GDCD 8 Cánh diều

a) Em hãy cho biết các nhân vật bị bạo lực gia đình trong từng trường hợp trên đã làm gì để ứng phó với bạo lực gia đình

b) Người chứng kiến bạo lực gia đình có thể làm gì để ứng phó với bạo lực gia đình.

Lời giải chi tiết:

a) Biện pháp ứng phó với bạo lực gia đình của các nhân vật

- Trường hợp 1. Khi nhận diện thấy nguy cơ xảy ra bạo lực gia đình, chị D đã rời đi, tìm cách rời khỏi nhà hoặc tránh mặt chồng để đảm bảo an toàn cho bản thân.

- Trường hợp 2. Khi đối diện với tình huống bạo lực gia đình, bé A đã nhờ sự giúp đơc của những người đáng tin cậy.

- Trường hợp 3. Khi phát hiện tình huống bạo lực gia đình, ông X đã gọi điện đến tổng đài bảo vệ trẻ em để nhờ sự can thiệp, giúp đỡ.

- Trường hợp 4. Khi đối diện với tình huống bạo lực gia đình, bạn B đã đến gặp và xin tư vấn của chuyên gia tâm lí học đường.

b) Người chứng kiến bạo lực gia đình có thể làm gì để ứng phó với bạo lực gia đình.

Lời giải:

Để ứng phó với bạo lực gia đình, người chứng kiến có thể:

- Ghi lại bằng chứng và trình báo sự việc tới cơ quan chức năng.

- Tìm sự hỗ trợ từ bên ngoài.

- Phát tình huống khẩn cấm, như: kêu gọi sự giúp đỡ; gọi điện thoại cho đường dây nóng 111, 113 hoặc 115 (khi cần thiết).

Luyện tập 1

Trả lời câu hỏi Luyện tập 1 trang 41 Bài 6 GDCD 8 Cánh diều

Em hãy chỉ ra hình thức và tác hại của những hành vi bạo lực gia đình dưới đây với cá nhân, gia đình, xã hội.

A. Vì không sinh được con trai nên chị X đã bị chồng và gia đình chồng ghét bỏ, cưỡng ép phải sinh thêm con dù đã có 3 con.

B. Chị H thường xuyên hắt hủi mẹ chồng, khiến bà phải bỏ nhà ra đi.

C. Anh A không cho vợ đi làm và giao lưu với các bạn, hằng tháng, anh chỉ cho vợ một khoản sinh hoạt phí rất nhỏ.

D. Do không đồng ý với quyết định phân chia tài sản của bố mẹ, anh em V xảy ra xích mích, cãi vã, thậm chí xô xát với nhau.

Lời giải chi tiết:

- Hành vi a)

+ Hình thức bạo lực gia đình: bạo lực về tình dục

+ Tác hại: gây tổn thương đến sức khỏe thể chất và tinh thần của chị X; hạnh phúc gia đình có nguy cơ tan vỡ.

- Hành vi b)

+ Hình thức bạo lực gia đình: bạo lực về tinh thần

+ Tác hại: gây tổn thương về tinh thần cho mẹ chồng chị H

- Hành vi c)

+ Hình thức bạo lực gia đình: bạo lực về kinh tế

+ Tác hại: gây tổn thương về tinh thần cho vợ anh A; không khí gia đình luôn trong tình trạng căng thẳng.

- Hành vi d)

+ Hình thức bạo lực gia đình: bạo lực về thể chất

+ Tác hại: gây thương tích về thân thể với các thành viên trong gia đình; tình cảm anh em rạn nứt, không khí gia đình căng thẳng, ngột ngạt.

Luyện tập 2

Trả lời câu hỏi Luyện tập 2 trang 41 Bài 6 GDCD 8 Cánh diều

Hành vi nào sau đây thể hiện việc thực hiện quy định pháp luật về phòng, chống bạo lực gia đình và hành vi nào vi phạm quy định pháp luật về phòng, chống bạo lực gia đình?

A. Anh Đ báo tin cho Uỷ ban nhân dân xã về việc hàng xóm của mình thường xuyên bạo hành mẹ đẻ.

B. Ông B không chịu trả chi phí khám chữa bệnh cho vợ sau khi đánh vợ ngất xỉu phải nhập viện.

C. Chị T từ chối cung cấp thông tin với cơ quan chức năng về việc chồng chị bạo hành tình dục với mình.

D. Ông bà Đ xúi giục con trai phải kiểm soát thu nhập của con dâu.

Lời giải chi tiết:

- Hành vi thực hiện đúng quy định của pháp luật:

+ (Trường hợp a) Anh Đ báo tin cho Uỷ ban nhân dân xã về việc hàng xóm của mình thường xuyên bạo hành mẹ đẻ.

- Những hành vi thực hiện sai quy định của pháp luật:

+ (Trường hợp b) Ông B không chịu trả chi phí khám chữa bệnh cho vợ sau khi đánh vợ ngất xỉu phải nhập viện => vi phạm khoản 3 điều 4 Luật phòng, chống bạo lực gia đình năm 2007.

+ (Trường hợp c) Chị T từ chối cung cấp thông tin với cơ quan chức năng về việc chồng chị bạo hành tình dục với mình => vi phạm khoản 2 điều 5 Luật phòng, chống bạo lực gia đình năm 2007.

+ (Trường hợp d) Ông bà Đ xúi giục con trai phải kiểm soát thu nhập của con dâu => vi phạm khoản 2 điều 8 Luật phòng, chống bạo lực gia đình năm 2007.

Luyện tập 3

Trả lời câu hỏi Luyện tập 3 trang 42 Bài 6 GDCD 8 Cánh diều

Hãy thảo luận và đưa ra cách ứng phó với bạo lực gia đình trong các tình huống sau:

a. Bạn Đ (13 tuổi) bị bố ép buộc làm công việc nặng nhọc để đưa tiền cho bố uống rượu hằng ngày.

b. Sau khi bố mẹ li hôn, A sống với mẹ đẻ và thường xuyên bị mẹ ngăn cấm không cho liên lạc với bố và em gái.

Lời giải chi tiết:

- Tình huống a) Cách ứng phó:

+ Bạn Đ nên tìm sự hỗ trợ từ bên ngoài, ví dụ: người thân (ông bà, các chú/bác,…), người lớn đáng tin cậy, hoặc gọi điện đến tổng đài bảo vệ trẻ em (111) để nhờ sự giúp đỡ.

+ Chính quyền địa phương cần tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền luật Phòng, chống bạo lực gia đình và kĩ năng ứng phó với bạo lực gia đình.

- Tình huống b) Cách ứng phó:

+ Bạn A nên tìm sự hỗ trợ từ bên ngoài, ví dụ: người thân (ông bà, các chú/bác,…), người lớn đáng tin cậy, hoặc gọi điện đến tổng đài bảo vệ trẻ em (111) hoặc chuyên gia tư vấn tâm lí học đường để nhờ sự giúp đỡ.

+ Chính quyền địa phương cần tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền luật Phòng, chống bạo lực gia đình và kĩ năng ứng phó với bạo lực gia đình.

Luyện tập 4

Trả lời câu hỏi Luyện tập 4 trang 42 Bài 6 GDCD 8 Cánh diều

Em hãy tranh biện với các bạn để bày tỏ thái độ trước quan điểm " Chuyện nhà, đóng cửa bảo nhau" khí xảy ra các hành vi bạo lực gia đình.

Lời giải chi tiết:

(*) Tham khảo ý kiến:

- Khi xảy ra các hành vi bạo lực gia đình, chúng ta không nên giữ quan niệm “chuyện nhà, đóng cửa bảo nhau” vì: bạo lực gia đình gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng đối với các cá nhân, gia đình và có thể để lại nhiều hệ lụy cho xã hội. Vì vậy, khi gặp phải tình huống bạo lực gia đình, chúng ta cần:

+ Tỏ thái độ và những hành vi phù hợp để ứng phó với bạo lực gia đình (không nên giữ im lặng, bao che cho người có hành vi bạo lực; cũng không nên tỏ thái độ và những cảm xúc tiêu cực mang tính khiêu khích, thách thức đối phương).

+ Trình báo sự việc với cơ quan có thẩm quyền để nhờ sự can thiệp, giúp đỡ.

+ Phát tin khẩn cấp, như: kêu cứu, gọi điện tới các số 111, 113 hoặc 115.

- Tuy nhiên, lên tiếng đấu tranh chống bạo lực gia đình, không đồng nghĩa với việc chúng ta tung hê tất cả mọi việc riêng của gia đình ra để mọi người cùng bàn tán; mà chúng ta cần có thái độ ứng xử tế nhị, đúng người, đúng việc.

Vận dụng 1

Trả lời câu hỏi Vận dụng 1 trang 42 Bài 6 GDCD 8 Cánh diều

Hãy viết một đoạn văn bày tỏ suy nghĩ của em về tác hại của bạo lực gia đình.

Lời giải chi tiết:

(*) Đoạn văn tham khảo

Bạo lực gia đình làm tổn hại nghiêm trọng tới sức khỏe, tinh thần của các thành viên gia đình, thậm chí còn dẫn tới nhiều vụ việc án mạng thương tâm. Làm ảnh hưởng tới an ninh trật tự của xã hội. Bạo lực gia đình làm mất đi vẻ đẹp truyền thống của gia đình, của dân tộc. Về lâu về dài bạo lực gia đình ảnh hưởng xã hội, chất lượng lao động kém đạo đức xuống cấp. Bạo lực làm mất đi ảnh hưởng đất nước hòa bình, thân ái, lành mạnh, văn hóa trong mắt bạn bè quốc tế.

Để giảm bớt bạo lực gia đình chúng ta cần nâng cao nhận thức, giữ gìn hạnh phúc gia đình. Nâng cao hiểu biết về tác hại của bạo lực gia đình để tránh những hành vi không đáng có kiềm chế nóng giận. Chúng ta cần tôn trọng pháp luật, tuyên truyền với người xung quanh ý thức về hạnh phúc gia đình, xử lý nghiêm minh những trường hợp bạo lực gia đình. Chúng ta cùng chung tay xây dựng một xã hội văn minh, gia đình hạnh phúc, tố cáo những hành vi bạo lực gia đình quanh chúng ta.

Tóm lại bạo lực gia đình là hành vi xấu, cần chấm dứt, chúng ta là học sinh, những công dân tương lai của đất nước, chúng ta quyết nói không với bạo lực gia đình. Tuyên truyền chống vấn nạn bạo lực gia đình, mỗi con người cần phải có nhận thức, trách nhiệm và kiềm chế bản thân để giúp cho gia đình hạnh phúc bền lâu. Chúng ta cần kêu gọi chống bạo lực gia đình, nêu cao tinh thần đoàn kết vì một gia đình hạnh phúc, xã hội không còn tồn tại hành vi bạo lực gia đình, mỗi con người cần thay đổi ý thức, thay đổi bản thân, thay đổi suy nghĩ, quyết tâm xây dựng một gia đình ấm lo, hạnh phúc, đủ đầy.

Vận dụng 2

Trả lời câu hỏi Vận dụng 2 trang 42 Bài 6 GDCD 8 Cánh diều

Em hãy thiết kế một sản phẩm tuyên truyền với chủ đề: Phê phán các hành vi bạo lực gia đình.

Lời giải chi tiết:

(*) Sản phẩm tham khảo 1:

(*) Sản phẩm tham khảo 2: tác phẩm “Bạo lực là tội ác! Hãy chung tay chống lại bạo hành trẻ em!”