Bài 5: Bảo vệ môi trường sống SGK Đạo đức 5 Kết nối tri thức

Khởi động

Trả lời Câu hỏi trang 31 Khởi động SGK Đạo đức 5

Em hãy cùng các bạn nghe/ hát bài “Em yêu cây xanh”. (sáng tác: Hoàng Văn Yến) và trả lời câu hỏi: Vì sao bạn nhỏ trong bài hát lại muốn trồng nhiều cây xanh?

Phương pháp giải:

Nghe bài hát và trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Bạn nhỏ trong bài hát lại muốn trồng nhiều cây xanh vì:

 - Trồng cây xanh sẽ giúp những loài chim có tổ.

 - Sân chơi sẽ có nhiều bóng mát.

 - Trường sẽ có nhiều hoa đẹp xinh.

 - Có trái ngọt để ăn.

Khám phá 1

Trả lời Câu hỏi 1 trang 31 Khám phá SGK Đạo đức 5

Quan sát tranh, giải câu đố và trả lời câu hỏi:

- Theo em, có những loại môi trường sống chủ yếu nào trong bức tranh trên?

 - Hãy kể thêm các loại môi trường sống khác mà em biết.

Phương pháp giải:

Quan sát kĩ tranh để thực hiện yêu cầu.

Lời giải chi tiết:

- Các loại môi trường sống chủ yếu trong bức tranh trên:

1. Tôi là Đất

2. Tôi là Nước

3. Tôi là Khí quyển

- Em còn biết thêm môi trường sinh vật.

Khám phá 2

Trả lời Câu hỏi 2 trang 32 Khám phá SGK Đạo đức 5

Đọc thông tin dưới đây và trả lời câu hỏi:

 - Môi trường sống ở nước ta hiện nay đang gặp phải những vấn đề gì? Việc ô nhiễm môi trường gây tác hại gì đối với sức khoẻ con người?

 - Theo em, vì sao chúng ta cần bảo vệ môi trường sống?

Phương pháp giải:

Đọc thông tin và trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

- Những vấn đề mà môi trường sống ở nước ta gặp phải và tác hại của nó:

 + Ô nhiễm không khí dẫn đến các bệnh liên quan đến hô hấp

 + Ô nhiễm tiếng ồn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ con người: suy giảm, mất thính lực, rối loạn giấc ngủ, tim mạch,…

 + Đất bị ô nhiễm gây ra một số bệnh về đường tiêu hoá, giun sán, …ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng, trẻ em,…

 - Chúng ta cần bảo vệ môi trường sống vì một số lí do dưới đây:

 + Môi trường sống là nơi sinh sống của nhiều loài động, thực vật và vi khuẩn. Bảo vệ môi trường giúp duy trì sự sống của các loài này và bảo tồn sự đa dạng sinh học trên Trái Đất.

 + Môi trường sạch và lành mạnh có tác động tích cực đến sức khỏe của con người. Bảo vệ môi trường giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh do ô nhiễm môi trường, như ô nhiễm không khí, nước và đất.

 + Môi trường sống cung cấp cho chúng ta các tài nguyên quan trọng như nước, không khí trong lành, thực phẩm và nguyên liệu. Bảo vệ môi trường giúp bảo vệ tài nguyên này để sử dụng cho tương lai và đảm bảo sự phát triển bền vững.

Khám phá 3

Trả lời Câu hỏi 3 trang 27 Khám phá SGK Đạo đức 5

Quan sát tranh và trả lời câu hỏi:

- Em hãy kể những việc cần làm để bảo vệ môi trường sống trong các tranh trên.

 - Hãy kể thêm những việc làm khác để bảo vệ môi trường sống ở nhà, ở trường, ở nơi công cộng mà em biết.

Phương pháp giải:

Quan sát tranh và trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

- Những việc cần làm để bảo vệ môi trường sống trong các tranh trên:

 + Tranh 1: Tham gia hoạt động trồng cây, chăm sóc cây ở trường. Giúp trường học có nhiều cây xanh, nâng cao nhận thức về môi trường xanh.

 + Tranh 2: Thông báo cho bảo vệ biết có người đang cắm trại và đốt lửa trong rừng. Điều này dễ gây ra cháy rừng.

 + Tranh 3: Tham gia hoạt động thu gom rác ở trường học, những nơi gần trường.

 + Tranh 4: Tuyên truyền cho mọi người ở thôn xóm biết về các cách bảo vệ môi trường, cách phân biệt các loại thùng rác khác nhau.

 + Tranh 5: Bạn nam không đổ dầu ăn thừa xuống cống thoát nước, vì nếu đổ xuống sẽ gây tắc cống.

 + Tranh 6: Bạn nữ luôn mang túi cói đựng đồ lúc đi chợ để hạn chế sử dụng túi ni-lông.

 + Tranh 7: Hai chị em tái chế những chai nhựa để làm chậu trồng cây.

 + Tranh 8: Bạn nam dắt chó đi dạo và mang sẵn theo chổi cùng hót rác để nếu thú cưng đi vệ sinh ở nơi công cộng, bạn sẽ thu dọn luôn.

 - Những việc làm khác để bảo vệ môi trường sống ở nhà, ở trường, ở nơi công cộng mà em biết:

 + Không đổ nước thải ra sông, ngòi, ao, hồ.

 + Không vứt rác bừa bãi ngoài ngõ.

 + Không chặt phá cây.

Luyện tập 1

Trả lời Câu hỏi 1 trang 34 Luyện tập SGK Đạo đức 5

Tham gia chơi trò chơi “Nếu…thì” về chủ đề “Bảo vệ môi trường”

Phương pháp giải:

Quan sát tranh để hiểu luật chơi.

Lời giải chi tiết:

Gợi ý một số câu:

 - Nếu phân loại và tái chế rác thải đúng cách, thì chúng ta có thể giảm lượng rác thải đến bãi rác và bảo vệ nguồn tài nguyên thiên nhiên.

 - Nếu chúng ta trồng cây và cây xanh ở nhà, trường học và nơi công cộng, thì chúng ta có thể cải thiện chất lượng không khí, tạo ra không gian xanh.

Luyện tập 2

Trả lời Câu hỏi 2 trang 35 Luyện tập SGK Đạo đức 5

Em hãy cùng các bạn trong nhóm tìm hiểu và giải thích tác dụng của những việc làm dưới đây

a. Trồng và chăm sóc cây xanh

b. Phân loại rác thải trước khi xử lí

c. Giữ trật tự nơi công cộng

d. Tuyên truyền bảo vệ môi trường

e. Sử dụng túi vải, một số loại lá, giấy,…để gói, đựng sản phẩm thay cho túi ni-lông.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ các việc làm để tìm hiêu và giải thích tác dụng.

Lời giải chi tiết:

a. Trồng và chăm sóc cây xanh:

 - Trồng cây làm cho môi trường xanh mát và thoáng đãng.

 - Cây giúp lấy đi khí CO2 trong không khí và mang lại không khí sạch.

 - Cây giúp bảo vệ đất và ngăn ngừa lũ lụt.

b. Phân loại rác thải trước khi xử lí:

 - Phân loại rác giúp chúng ta tái chế và sử dụng lại những vật liệu có thể.

 - Chúng ta cần phân biệt rác hữu cơ (như thức ăn) và rác tái chế (như hộp giấy), để xử lí đúng cách.

c. Giữ trật tự nơi công cộng:

 - Giữ trật tự giúp chúng ta sống trong môi trường sạch sẽ, an toàn và đẹp hơn.

 - Chúng ta cần giữ gìn sạch sẽ công viên, trường học và các nơi công cộng khác.

d. Tuyên truyền bảo vệ môi trường:

 - Tuyên truyền là việc chia sẻ thông tin về môi trường và tác động của chúng ta đến nó.

 - Chúng ta cần tuyên truyền để mọi người hiểu và hành động để bảo vệ môi trường.

e. Sử dụng túi vải, lá, giấy... thay cho túi ni-lông:

 - Sử dụng túi vải, lá, giấy giúp giảm việc sử dụng túi ni-lông.

 - Điều này giúp giảm rác thải và bảo vệ động vật và môi trường nước.

Luyện tập 3

Trả lời Câu hỏi 3 trang 35 Luyện tập SGK Đạo đức 5

Em đồng tình hay không đồng tình với những việc làm dưới đây? Vì sao?

a. Một số người dân trong thôn thường đốt rơm rạ sau khi thu hoạch

b. Bạn Kim báo bác tổ trưởng dân phố khi thấy có gia đình trong khu phố vửt rác không đúng nơi quy định

c. Lâm đề nghị một người đàn ông không hút thuốc lá trên xa buýt.

d. Bạn Tư thường nhóm bếp than ở ngoài đường để tránh ô nhiễm trong nhà

e. Sau khi phun thuốc trừ sâu, bố bạn Mỉ thường vứt luôn vỏ chai ra vườn

g. Bạn An thường xem phim, đọc sách về việc bảo vệ môi trường

h. Giang thả cả túi ni-lông đựng cá xuống sông vào ngày 23 tháng Chạp

 - Nếu người thân hoặc bạn bè của em làm những việc gây tổn hại đến môi trường như một số việc làm không đúng ở trên, em sẽ khuyên họ điều gì?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ các trường hợp để đưa ra quan điểm.

Lời giải chi tiết:

a. Không đồng tình. Đốt rơm rạ gây ra khói và ô nhiễm không khí, ảnh hưởng đến sức khỏe của mọi người và môi trường.

b. Đồng tình. Việc báo cáo giúp duy trì vệ sinh và môi trường sạch sẽ, và khuyến khích mọi người tuân thủ quy định về việc vứt rác.

c.Đồng tình. Hút thuốc lá trên xe buýt không chỉ gây khó chịu cho người khác mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe và môi trường.

d. Không đồng tình. Bếp than ngoài đường có thể gây ô nhiễm không khí và ảnh hưởng đến sức khỏe của mọi người xung quanh.

e. Không đồng tình. Vứt vỏ chai sau khi sử dụng gây ô nhiễm môi trường và có thể gây hại cho động vật và thực vật.

g. Đồng tình. Việc tìm hiểu và nâng cao kiến thức về bảo vệ môi trường là quan trọng để có nhận thức và hành động tích cực.

h. Không đồng tình. Thả túi ni-lông xuống sông gây ô nhiễm nước và có thể gây hại cho động vật sống trong sông.

 - Nếu người thân hoặc bạn bè của em làm những việc gây tổn hại đến môi trường như một số việc làm không đúng ở trên, em sẽ khuyên họ:

 + Em có thể chia sẻ với họ về tác động tiêu cực của hành động đó đến môi trường và sức khỏe con người. Nêu rõ những lợi ích của việc bảo vệ môi trường, như cải thiện chất lượng không khí, bảo vệ động vật và cây cối, và duy trì một môi trường sống tốt cho chúng ta và tương lai.

 + Nếu có, em có thể tìm hiểu về những phương pháp thay thế hoặc hành động khác mà họ có thể thực hiện để giảm tổn hại đến môi trường. Ví dụ, giới thiệu các phương pháp tái chế, việc sử dụng túi vải thay vì túi ni lông, hoặc chia sẻ cách trồng cây xanh để làm sạch không khí.

 + Đề nghị họ tham gia vào các hoạt động xanh như tình nguyện vườn cây, dọn dẹp môi trường, hoặc tham gia vào các dự án bảo vệ môi trường cộng đồng..

 + Em có thể trở thành một nguồn cảm hứng cho người thân và bạn bè bằng cách tự thực hiện những hành động bảo vệ môi trường và sống một lối sống xanh hơn.

Luyện tập 4

Trả lời Câu hỏi 4 trang 30 Luyện tập SGK Đạo đức 5

Em hãy chỉ ra những việc nên làm và không nên làm để bảo vệ các loại môi trường sống:

Phương pháp giải:

Điền đầy đủ thông tin vào bảng.

Lời giải chi tiết:

Luyện tập 5

Trả lời Câu hỏi 5 trang 36 Luyện tập SGK Đạo đức 5

Xử lí tình huống:

a. Lớp của Dung và Hiền đi dã ngoại. Cuối buổi chiều, sau khi ăn nhẹ, Hiền, vứt luôn vỏ kẹo xuống đất và đồ nước ngọt còn thừa xuống hồ. Thấy vậy, Dung nhắc nhở: “Bạn làm thế là gây ô nhiễm môi trường đấy!” Hiền liền bảo: “Một chút nước ngọt thì làm sao mà ô nhiễm hồ nước, còn vỏ kẹo thì sẽ có cô lao công thu dọn, tớ thấy nhiều người vẫn làm thế”.

b. Sau khi quét đường làng xong, Kiên đề nghị các bạn trong xóm gom hết số rác đã quét dọn được thành một đống để đốt cho nhanh, đỡ mất công mang đến khu vực tập kết rác.

c. Chú của Mẩy cho rằng: “Từ thời ông bà, cha mẹ sinh sống trên vùng đất này đã nuôi lợn, trâu thả rông xung quanh nhà. Mình chỉ làm theo phong tục thôi, mà hầu như nhà nào cũng vậy nên quen rồi, có thấy ô nhiễm môi trường đâu”.

d. Giờ ra chơi, Sáng rủ Mai bẻ những chiếc lá bàng to trong sân trường để quạt cho mát vì cho rằng bẻ vài chiếc lá sẽ không ảnh hưởng gì.

Nếu là Mai, em sẽ nói gì với Sáng

e, Tối thứ Bảy, bạn Phong mở loa rất to để hát karaoke. Khi bác hàng xóm phàn nàn rằng tiếng ồn làm bác mệt mỏi thì bạn trả lời: “Chắc bác mệt vì ốm thôi, chứ sao có thể mệt mỏi vì nghe âm thanh to được ạ!”

Em có nhận xét gì về việc làm của Phong? Nếu là Phong, em sẽ làm gì?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ các tình huống để đưa ra quan điểm.

Lời giải chi tiết:

a. Ý kiến của Hiền không đúng trong việc đánh giá tác động của hành động của mình đến môi trường. Ngay cả một chút nước ngọt hoặc vỏ kẹo nhỏ cũng có thể gây ô nhiễm môi trường. Nếu là Dung, em có thể trả lời Hiền như sau: "Dù là một chút nước ngọt hay vỏ kẹo nhỏ, việc vứt chúng xuống đất và hồ vẫn gây ô nhiễm môi trường. Chúng có thể ảnh hưởng đến sinh vật sống trong hồ và gây ô nhiễm nước. Chúng ta nên chịu trách nhiệm bảo vệ môi trường bằng cách giữ sạch và không vứt rác bừa bãi."

b. Việc đốt rác ở đường làng có thể gây ra nhiều hậu quả xấu cho môi trường và sức khỏe con người. Khi rác được đốt, chất thải và khí thải độc hại có thể phát tán vào không khí, gây ô nhiễm không khí và gây hại cho sức khỏe con người. Nếu là bạn của Kiên, em có thể đề xuất các phương pháp khác như tái chế, phân loại và xử lý rác một cách hợp lý để giảm ô nhiễm môi trường.

c. Việc nuôi lợn, trâu thả rông quanh nhà có thể gây ô nhiễm môi trường sống như sau:

 - Chất thải từ lợn và trâu, chẳng hạn như phân và nước tiểu, có thể thấm vào đất và gây ô nhiễm nguồn nước ngầm.

 - Mùi hôi từ chất thải động vật có thể gây khó chịu và ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân xung quanh.

 - Nuôi lợn, trâu thả rông có thể gây tác động tiêu cực đến cảnh quan và môi trường sống xung quanh.

Nếu là Mẩy, em có thể nói với chú: "Dù đã truyền thống từ thời ông bà, nhưng việc nuôi lợn, trâu thả rông quanh nhà có thể gây ô nhiễm môi trường sống. Chất thải từ động vật có thể gây ô nhiễm nguồn nước và tạo ra mùi hôi không dễ chịu. Chúng ta nên xem xét các biện pháp nuôi động vật nông nghiệp một cách bền vững và không gây ảnh hưởng xấu đến môi trường và sức khỏe của chúng ta."

d. Nếu là Mai, em có thể nói với Sáng: "Bẻ những chiếc lá bàng trong sân trường không phải là hành động tốt đối với môi trường. Dù chỉ là vài chiếc lá, nhưng khi chúng bị bẻ, cây có thể bị tổn thương và mất khả năng sản xuất oxy. Chúng ta nên trân trọng cây cối và không gây tổn thương không cần thiết cho chúng."

e. Hành động của Phong không đúng trong việc tôn trọng quyền yên tĩnh và sự thoải mái của hàng xóm. Phong nên lắng nghe phàn nàn của bác hàng xóm và cố gắng giảm âm lượng của loa karaoke để không làm phiền người khác. Em có thể đề xuất cho Phong sử dụng tai nghe hoặc di chuyển hoạt động karaoke vào những nơi không gây ảnh hưởng đến người khác.

Vận dụng 1

Trả lời Câu hỏi 1 trang 39 Vận dụng SGK Đạo đức 5

Em hãy tự đánh giá xem mình đã thực hiện việc bảo vệ môi trường như thế nào. Đối với những việc em làm chưa tốt, hãy nêu biện pháp.

Phương pháp giải:

Chia sẻ những việc làm của em về việc bảo vệ môi trường.

Lời giải chi tiết:

Em đã thực hiện việc bảo vệ môi trường khá tốt. Tuy nhiên em vẫn chưa hạn chế được việc sử dụng túi ni lông. Em sẽ cố gắng mang túi vải đi đựng để đỡ phải dùng nhiều túi ni lông, có hại cho môi trường.

Vận dụng 2

Trả lời Câu hỏi 2 trang 39 Vận dụng SGK Đạo đức 5

Em hãy cùng các bạn xây dựng nội dung và thuyết trình về chủ đề bảo vệ môi trường sống ở địa phương em.

Gợi ý nội dung:

 - Thực trạng môi trường sống ở địa phương em.

 - Sự cần thiết phải bảo vệ môi trường sống ở địa phương em.

 - Những việc cần làm để bảo vệ môi trường sống ở địa phương em.

Phương pháp giải:

Cùng bạn xây dựng nội dung và thuyết trình về chủ đề bảo vệ môi trường sống.

Lời giải chi tiết:

Thuyết trình: Bảo vệ môi trường sống ở địa phương của chúng ta

Trong thời đại hiện nay, bảo vệ môi trường sống đã trở thành một vấn đề cấp bách không chỉ trên phạm vi toàn cầu mà còn ở cấp địa phương. Hôm nay, chúng tôi xin được chia sẻ với các bạn về tình trạng môi trường sống ở địa phương của chúng ta, sự cần thiết phải bảo vệ môi trường sống và những việc cần làm để thực hiện mục tiêu này.

I. Thực trạng môi trường sống ở địa phương em

1. Ô nhiễm không khí: Khói bụi từ giao thông, công nghiệp và đốt cháy rừng đã góp phần làm tăng mức độ ô nhiễm không khí. Khí thải từ các phương tiện giao thông và nhà máy công nghiệp gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người và động vật.

2. Ô nhiễm nước: Nước mặt và nguồn nước ngầm đang gặp nhiều vấn đề về ô nhiễm từ chất thải sinh hoạt, công nghiệp và nông nghiệp. Sự ô nhiễm nước ảnh hưởng lớn đến hệ sinh thái nước và cũng gây nguy hiểm cho sức khỏe của cộng đồng.

3. Mất rừng và suy thoái đất: Sự phá rừng và suy thoái đất đã làm giảm diện tích rừng tự nhiên và gây ra sự mất mát đa dạng sinh học. Điều này ảnh hưởng đến sự cân bằng sinh thái và gây nguy hiểm cho hệ sinh thái địa phương.

II. Sự cần thiết phải bảo vệ môi trường sống ở địa phương em

1. Bảo vệ sức khỏe con người: Môi trường sống là yếu tố quan trọng để duy trì sức khỏe của chúng ta. Bảo vệ môi trường sẽ giảm nguy cơ mắc các bệnh do ô nhiễm và tạo ra một môi trường sống lành mạnh và an toàn cho cộng đồng.

2. Bảo vệ đa dạng sinh học: Môi trường sống là nơi sinh sống của hàng ngàn loài động và thực vật. Bảo vệ môi trường sẽ giúp duy trì đa dạng sinh học và ngăn chặn sự mất mát quá nhanh của các loài quý hiếm.

3. Bảo vệ tài nguyên tự nhiên: Môi trường sống cung cấp cho chúng ta các tài nguyên thiên nhiên quan trọng như nước, đất, rừng và khoáng sản. Bảo vệ môi trường sẽ giúp bảo vệ và tận dụng tối đa những tài nguyên này một cách bền vững.

III. Những việc cần làm để bảo vệ môi trường sống ở địa phương em

1. Tiết kiệm năng lượng và tài nguyên: Chúng ta có thể sử dụng các thiết bị tiết kiệm năng lượng như đèn LED, thiết bị điện tiết kiệm năng lượng và hạn chế việc sử dụng máy móc không cần thiết. Hơn nữa, chúng ta cũng cần tận dụng tài nguyên tái chế và thực hiện việc phân loại chất thải.

2. Thúc đẩy sử dụng giao thông công cộng và xe xanh: Sử dụng giao thông công cộng hoặc xe đạp thay vì sử dụng xe hơi cá nhân có thể giảm lượng khí thải gây ô nhiễm không khí. Chúng ta cũng có thể khuyến khích việc sử dụng xe điện hoặc xe chạy bằng năng lượng tái tạo như xe chạy bằng pin hoặc xe chạy bằng năng lượng mặt trời.

3. Tham gia vào các hoạt động tình nguyện và chiến dịch bảo vệ môi trường: Tham gia vào các hoạt động như dọn dẹp môi trường, trồng cây, và tổ chức chiến dịch nhằm tăng cường nhận thức về bảo vệ môi trường. Đồng thời, hỗ trợ và kết nối với các tổ chức môi trường địa phương để tạo ra sự lan tỏa tác động tích cực.

4. Giáo dục và nâng cao ý thức cộng đồng: Tạo ra các chương trình giáo dục và nâng cao ý thức về bảo vệ môi trường trong trường học và cộng đồng địa phương. Chúng ta có thể tổ chức các buổi thảo luận, buổi tọa đàm và chia sẻ thông tin để tăng cường nhận thức và sự tham gia của mọi người.

Vận dụng 3

Trả lời Câu hỏi 3 trang 39 Vận dụng SGK Đạo đức 5

Em hãy cùng các bạn trong nhóm điều tra, tìm hiểu tình hình môi trường ở trường học hoặc xung quanh nơi các em ở và thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường phù hợp với khả năng theo gợi ý sau:

Phương pháp giải:

Cùng bạn tìm hiểu thông tin để điền vào bảng.

Lời giải chi tiết: