Bài 3: Vượt qua khó khăn SGK Đạo đức 5 Kết nối tri thức

Khởi động

Trả lời Câu hỏi trang 19 Khởi động SGK Đạo đức 5

Hãy chia sẻ về khó khăn trong học tập, cuộc sống của em và cách em vượt qua những khó khăn đó.

Phương pháp giải:

Chia sẻ về những khó khăn của em và cách em vượt qua.

Lời giải chi tiết:

- Trong học tập, em đã từng gặp nhiều khó khăn. Ví dụ như việc trường học cách xa nhà, khiến em phải dậy từ sáng sớm để đi học. Ngoài ra, do trên lớp nhiều bài tập nên em thường xuyên phải thức khuya để làm bài, dẫn đến việc thiếu ngủ.

Khám phá 1

Trả lời Câu hỏi 1 trang 19 Khám phá SGK Đạo đức 5

Quan sát tranh và thực hiện yêu cầu:

- Em hãy chỉ ra khó khăn của các bạn trong những bức tranh trên.

- Kể thêm những khó khăn khác trong học tập và cuộc sống mà em biết.

Phương pháp giải:

Quan sát kĩ tranh để thực hiện yêu cầu.

Lời giải chi tiết:

- Khó khăn của các bạn trong tranh:

1. Bạn nam không nhớ công thức toán mà cô đã dạy

2. Bạn nữ bị bối rối, lúng túng và quên hết những điều định nói mỗi lần lên phát biểu

3. Bạn nữ bị các bạn nói xấu, nói những lời lẽ không đúng

4. Bạn nữ bị sốt gần ngày thi

5. Bạn nam phải nấu cơm, làm việc nhà vì bố mẹ đi làm xa, ông bà đang ốm.

- Một số khó khăn khác:

+ Nhà xa trường nên em phải dậy sớm đi học.

+ Có quá nhiều việc nhà phải làm nên em không có thời gian làm bài trên lớp.

+ Em bị các bạn hiểu nhầm là người lấy trộm tiền quỹ lớp.

Khám phá 2

Trả lời Câu hỏi 2 trang 20 Khám phá SGK Đạo đức 5

Đọc câu chuyện “Chăm ngoan, học giỏi” và trả lời câu hỏi:

 - Bạn Huế đã vượt qua khó khăn như thế nào? Việc biết vượt qua khó khăn đó đã đem lại điều gì cho bạn?

 - Nêu cảm nghĩ của em về tấm gương vượt khó của bạn Huế

 - Theo em, vì sao chúng ta cần biết vượt qua khó khăn trong học tập và cuộc sống?

Phương pháp giải:

Đọc câu chuyện và trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

- Bạn Huế đã nỗ lực học thật giỏi để thoát cảnh nghèo đói. Ngoài ra do nhà xa nên Huế đã đã thức dậy sớm để đi bộ đến trường. Huế luôn cố gắng chăm học, tự rèn luyện trong lớp, tham gia các hoạt động ngoại khóa ở trường. Về nhà bạn còn giúp ông bà làm nhiều việc nhà. Việc biết vượt qua khó khăn đã giúp Huế luôn đạt danh hiệu học sinh giỏi trong 4 năm.

 - Cảm nghĩ của em: Em rất khâm phục và ngưỡng mộ bạn Huế. Em sẽ noi gương bạn để trở thành một người con ngoan, trò giỏi:

 - Chúng ta cần biết vượt qua khó khăn trong học tập và cuộc sống vì:

 + Cuộc sống lúc nào cũng có những khó khăn. Chỉ khi biết vượt qua những khó khăn đó, chúng ta mới mạnh mẽ, trưởng thành và biết cách sống tự lập.

 + Bên cạnh đó, khi vượt qua khó khăn, chúng ta sẽ khám phá ra nhiều khả năng của bản thân, hoàn thiện bản thân để trở thành phiên bản tốt nhất của chính mình.

Luyện tập 1

Trả lời Câu hỏi 1 trang 21 Luyện tập SGK Đạo đức 5

Em đồng tình hay không đồng tình với ý kiến nào dưới đây? Vì sao?

a. Trẻ em không thể tự vượt qua khó khăn.

b. Khi tự mình không giải quyết được khó khăn thì cần tìm kiếm sự hỗ trợ từ người đáng tin cậy.

c. Chỉ người nghèo mới cần vượt khó.

d. Tinh thần vượt khó là do bẩm sinh chứ không thể luyện tập mà có được.

e. Vượt khó sẽ giúp ta thành công và có nhiều niềm vui trong cuộc sống.

g. Vượt khó sẽ khiến bản thân luôn mệt mỏi, dễ chán nản.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ ý kiến để đưa ra quan điểm cá nhân.

Lời giải chi tiết:

a. Em không đồng tình với ý kiến này. Trẻ em có thể tự vượt qua khó khăn, tùy thuộc vào cách họ được hỗ trợ, động viên và rèn luyện. Một sự hướng dẫn và sự khuyến khích thích hợp có thể giúp trẻ em phát triển khả năng giải quyết vấn đề và tự tin đối mặt với khó khăn.

b. Em đồng tình với ý kiến này. Khi gặp khó khăn mà không thể tự giải quyết, tìm kiếm sự hỗ trợ từ người đáng tin cậy như gia đình, bạn bè, giáo viên hay người thân có thể giúp chúng ta vượt qua khó khăn một cách hiệu quả. Đôi khi, chúng ta cần nhận biết khi nào nên xin giúp đỡ và biết nơi để tìm sự hỗ trợ.

c. Em không đồng tình với ý kiến này. Khó khăn không chỉ đối với người nghèo mà cũng có thể xuất hiện trong cuộc sống của bất kỳ ai. Tất cả mọi người đều có thể đối mặt với những thử thách và cần biết vượt qua khó khăn để đạt được thành công.

d. Em không đồng tình với ý kiến này. Tinh thần vượt khó không chỉ là do bẩm sinh mà còn có thể được rèn luyện và phát triển. Qua việc đối mặt và vượt qua khó khăn, chúng ta có thể rèn luyện sự kiên nhẫn, sự chịu đựng và khả năng tìm giải pháp.

e. Em đồng tình với ý kiến này. Vượt qua khó khăn giúp chúng ta phát triển và trưởng thành. Khi chúng ta vượt qua khó khăn, chúng ta cảm nhận được sự thành tựu và niềm vui, đồng thời xây dựng lòng tự hào và sự tự tin trong bản thân.

g. Em không đồng tình với ý kiến này. Mặc dù vượt khó có thể gây mệt mỏi và chán nản tạm thời, nhưng nó cũng mang lại sự phấn khích và niềm hạnh phúc khi vượt qua khó khăn. Thành tựu và trưởng thành từ việc vượt qua khó khăn có thể mang lại sự thỏa mãn và động lực cho cuộc sống.

Luyện tập 2

Trả lời Câu hỏi 2 trang 22 Luyện tập SGK Đạo đức 5

Em hãy cho biết điều gì có thể xảy ra khi gặp khó khăn nếu:

Phương pháp giải:

Đọc kĩ các trường hợp và đưa ra điều sẽ xảy ra.

Lời giải chi tiết:

a. Sợ hãi, nản chí, không muốn hành động: Nếu bạn sợ hãi và nản chí khi đối mặt với khó khăn, bạn có thể không muốn hành động và trì hoãn giải quyết vấn đề. Điều này có thể làm tình huống trở nên tồi tệ hơn và gây ra sự thất vọng và tiếc nuối sau này.

b. Bình tĩnh suy nghĩ tìm cách vượt qua khó khăn: Khi bạn bình tĩnh và suy nghĩ một cách logic, bạn có thể tìm ra cách vượt qua khó khăn. Bằng cách đánh giá tình huống, tìm hiểu các giải pháp có thể và lập kế hoạch, bạn có thể tìm ra những bước tiến cụ thể để giải quyết vấn đề và vượt qua khó khăn.

c. Không tin vào khả năng của bản thân và sự ủng hộ, hỗ trợ của những người đáng tin cậy: Nếu bạn không tin vào khả năng của bản thân và không tin tưởng vào sự ủng hộ, hỗ trợ từ những người đáng tin cậy, bạn có thể cảm thấy mất động lực và khó khăn trong việc đối mặt với khó khăn. Việc tin tưởng vào bản thân và đón nhận sự giúp đỡ từ người khác có thể giúp bạn tạo ra sự tự tin và sự động lực để vượt qua khó khăn.

d. Chờ đợi sự giúp đỡ của người khác: Nếu bạn chỉ chờ đợi sự giúp đỡ của người khác mà không hành động để giải quyết vấn đề, khó khăn có thể không được giải quyết hoặc kéo dài thời gian. Tuy sự giúp đỡ từ người khác có thể hữu ích, nhưng quan trọng là tự mình hành động để tìm giải pháp và vượt qua khó khăn.

e. Không làm gì cả, hi vọng khó khăn sẽ biến mất: Nếu bạn không làm gì cả và chỉ hy vọng rằng khó khăn sẽ tự biến mất, vấn đề có thể không được giải quyết và sẽ tiếp tục gây ảnh hưởng đến cuộc sống của bạn. Đối mặt và hành động để giải quyết vấn đề là cách duy nhất để thực sự vượt qua khó khăn và tiến lên phía trước.

Luyện tập 3

Trả lời Câu hỏi 3 trang 22 Luyện tập SGK Đạo đức 5

Em hãy vận dụng các bước dưới đây để giúp bạn vượt qua khó khăn trong những tình huống ở hoạt động 1 phần Khám phá:

Phương pháp giải:

Đọc kĩ các bước và vận dụng.

Lời giải chi tiết:

* Lấy ví dụ trường hợp trong bức ảnh 1: Bạn nam không nhớ công thức toán mà cô đã dạy:

Bước 1: Xác định khó khăn: Không nhớ công thức toán.

Bước 2: Xác định nguyên nhân: Thiếu ghi chú hoặc không tập trung trong lớp.

Bước 3: Liệt kê phương án vượt qua khó khăn và người có thể hỗ trợ:

- Xem lại tài liệu, sách giáo trình từ cô giáo hoặc nguồn tham khảo khác.

- Hỏi bạn bè hoặc nhóm học tập để nhờ giải thích và làm bài tập cùng nhau.

Bước 4: Lựa chọn phương án tối ưu và kiên trì thực hiện:

- Xem lại tài liệu và làm các bài tập liên quan để nắm vững công thức.

- Học cách áp dụng công thức vào các bài tập và ví dụ thực tế.

Luyện tập 4

Trả lời Câu hỏi 4 trang 23 Luyện tập SGK Đạo đức 5

Em hãy đưa ra nhận xét đối với việc làm của các bạn dưới đây:

a. Dù phải thức dậy sớm để đi bộ gần 3km đến trường nhưng Phống vẫn đi học đều.

b. Khi thầy giáo hướng dẫn kĩ thuật phát cầu lông, dù thấy khó nhưng Ngọc vẫn mạnh dạn xung phong để thử sức.

c. Sáng dậy thấy trời gió rét nên Phương lấy lí do bị mệt để không phải tham gia lao động cùng các bạn trong xóm.

d. Sáng nay, bố dạy Hằng cạc tỉa, tạo dáng cho cây cảnh nhưng bạn đã từ chối.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ các việc làm để đưa ra nhận xét.

Lời giải chi tiết:

a. Phống đã có một tinh thần đáng ngưỡng mộ khi đi học đều dù phải thức dậy sớm và đi bộ 3km đến trường. Điều này cho thấy sự kiên nhẫn và quyết tâm của Phống trong việc học tập.

b. Ngọc đã thể hiện một tinh thần dũng cảm và quyết tâm khi mạnh dạn thử sức trong việc học kĩ thuật phát cầu lông mặc dù gặp khó khăn. Điều này cho thấy sự kiên trì và lòng đam mê của Ngọc trong việc vượt qua những thử thách.

c. Việc Phương dùng lý do mệt để trốn khỏi việc tham gia lao động cùng các bạn trong xóm là việc không nên làm. Việc này có thể cho thấy sự thiếu trách nhiệm và không tôn trọng cam kết đã đưa ra.

d. Hằng nên học cách tỉa, tạo dáng cho cây cảnh vì đây là công việc nên học. Điều này có thể giúp Hằng giải toả áp lực sau những giờ học, giúp đỡ bố chăm sóc cây.

Luyện tập 5

Trả lời Câu hỏi 5 trang 24 Luyện tập SGK Đạo đức 5

Em hãy tư vấn cho các bạn dưới đây những việc cần làm để vượt qua khó khăn:

 a. Bạn viết chữ xấu, khó đọc.

b. Bạn chưa học tốt môn Toán.

c. Bạn thường đi học trễ vì thói quen ngủ dậy muộn.

d. Bạn bị một nhóm bạn khác bắt nạt.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ các trường hợp để tư vấn cách vượt qua khó khăn.

Lời giải chi tiết:

a. Để viết chữ đẹp và dễ đọc hơn, bạn có thể làm những điều sau:

 - Luyện tập viết chữ cái và từng đoạn một cẩn thận.

 - Tham khảo các bài viết hướng dẫn viết chữ đẹp.

 - Thực hành viết chữ đẹp hàng ngày để nâng cao kỹ năng viết của mình.

b. Để cải thiện kết quả học Toán, bạn có thể áp dụng những phương pháp sau:

 - Chú ý lắng nghe giảng dạy của giáo viên và ghi chú cẩn thận trong lớp.

 - Làm bài tập Toán thường xuyên để nắm vững cách giải các dạng bài.

 - Tìm hiểu thêm tài liệu bổ sung, sách giáo trình hoặc tài liệu hướng dẫn giải bài tập.

 - Hỏi thầy cô hoặc bạn bè khi gặp khó khăn trong việc hiểu và giải các bài tập.

c. Để không đi học trễ, bạn có thể thực hiện những điều sau:

 - Đặt báo thức sớm hơn và đảm bảo có đủ thời gian để chuẩn bị và đi học.

 - Đi ngủ đúng giờ và đảm bảo giấc ngủ đủ để thức dậy sảng khoái.

 - Thiết lập thói quen ngủ dậy sớm bằng cách điều chỉnh thời gian ngủ dần dần cho phù hợp.

d. Để đối phó với tình huống bị bắt nạt, bạn có thể tham khảo những cách sau:

 - Nói với người lớn, như giáo viên hoặc phụ huynh, về tình huống bạn đang gặp phải.

 - Tìm sự ủng hộ từ bạn bè đáng tin cậy và tránh tiếp xúc với nhóm bạn gây khó khăn.

Vận dụng 1

Trả lời Câu hỏi 1 trang 24 Vận dụng SGK Đạo đức 5

Hãy nêu những khó khăn mà em có thể gặp phải và những biện pháp để khắc phục khó khăn đó theo gợi ý sau:

Phương pháp giải:

Chia sẻ những khó khăn em gặp phải và những biện pháp.

Lời giải chi tiết:

Vận dụng 2

Trả lời Câu hỏi 2 trang 18 Vận dụng SGK Đạo đức 5

Em hãy tìm hiểu về 1 tấm gương học sinh vượt khó và chia sẻ với các bạn theo gợi ý:

 - Giới thiệu về bạn đó và những khó khăn mà bạn đã gặp

 - Bạn đã làm gì để vượt qua khó khăn?

 - Em học được gì từ tấm gương đó?

Phương pháp giải:

Chia sẻ về tấm gương học sinh vượt khó.

Lời giải chi tiết:

- Tấm gương mà em biết: bạn Minh Trang học lớp 5A1

+ Minh Trang là một bạn học sinh có hoàn cảnh vô cùng đặc biệt. Bố bạn mất từ khi bạn mới 2 tuổi, bạn sống với mẹ và bà ngoại. Bà ngoại tuổi cao, thường xuyên đau ốm, nên mẹ bạn phải đi làm xa để kiếm tiền chữa bệnh cho ngoại, cũng như lo cho cuộc sống gia đình. Do đó, hầu hết thời gian Trang phải chăm sóc bà ngoại, chăm lo việc nhà, vườn tược. Mỗi sáng, Trang phải dậy từ sớm, đi chợ mua đồ ăn sáng cho bà ngoại, cho gà ăn rồi mới đi học. Chiều về, Trang đi nhặt ve chai để có tiền mua đồ dùng học tập. Đến tối, Trang mới có thời gian dành cho việc học. Tuy thế, suốt nhiều năm liền, Trang luôn là học sinh giỏi, tham gia các hoạt động của trường lớp rất sôi nổi. Khi hỏi bạn về động lực giúp bạn vượt qua khó khăn đó, Trang trả lời rằng mình luôn cố gắng vượt qua khó khăn, học giỏi để sau có tiền chữa bệnh cho bà, lo cho mẹ. Do đó, bạn luôn cố gắng hết mình, trên lớp nghe giảng chăm chú, về nhà luôn làm bài, ôn lại bài đầy đủ.

=> Sau khi nghe về tấm gương của Trang, em thấy rất khâm phục và thấy mình cần học hỏi về tinh thần vượt khó của bạn.