Bài 1. Ester - Lipid trang 6, 7, 8 Hóa 12 Cánh diều

CH tr 6 MĐ

Trả lời câu hỏi Mở đầu trang 6 SGK Hóa 12 Cánh diều

Ethyl acetate là một loại ester có trong thành phần của nước hoa, giúp lưu lại mùi hương trên da lâu hơn. Hãy viết công thức cấu tạo của ethyl acetate. Cho biết ester là gì, ester có tính chất và ứng dụng nào.

Phương pháp giải:

Dựa vào kiến thức của ester

Lời giải chi tiết:

Ethyl acetate: CH₃COOC₂H₅

Ester được tạo thành khi thay thế - OH ở nhóm carboxyl của carboxylic acid bằng nhóm – OR. Trong đó, R là gốc hydrocarbon

Ester có mùi thơm, nhẹ hơn nước, có phản ứng thủy phân và được sử dụng trong ngành công nghiệp chế biến thực phẩm, nước hoa.

CH tr 6 CH

Trả lời câu hỏi trang 6 SGK Hóa 12 Cánh diều

Cho các hợp chất có công thức như sau:

CH₃COOC₂H₅ (A), HCOOCH₃ (B), CH₃COOH (C), HCOOC₂H₅ (D), C₆H₅COOCH₃ (E) và HOCH₂CH₂CHO (F)

Trong các hợp chất trên, những hợp chất nào là ester? Hãy chỉ ra đặc điểm cấu tạo phân tử của các hợp chất ester.

Phương pháp giải:

Dựa vào khái niệm của ester

Lời giải chi tiết:

CH₃COOC₂H₅ (A), HCOOCH₃ (B), HCOOC₂H₅ (D), C₆H₅COOCH₃ (E) là hợp chất của ester

CH tr 7 LT

Trả lời câu hỏi Luyện tập trang 7 SGK Hóa 12 Cánh diều

Viết công thức cấu tạo và gọi tên các ester có cùng công thức phân tử C₄H₈O₂

Phương pháp giải:

Dựa vào khái niệm của ester và quy tắc đọc tên

Lời giải chi tiết:

CH₃COOC₂H₅: ethyl acetate

HCOOCH₂ – CH₂ – CH₃: propyl formate

HCOOCH(CH₃)₂: isopropyl formate

CH tr 7 CH

Trả lời câu hỏi trang 7 SGK Hóa 12 Cánh diều

Từ các dữ liệu cho trong Bảng 1.1, hãy cho biết nhiệt độ sôi của các ester có xu hướng biến đổi theo phân tử khối như thế nào.

Phương pháp giải:

Dựa vào bảng 1.1

Lời giải chi tiết:

Nhiệt độ sôi của các ester có xu hướng tăng dần theo phân tử khối.

CH tr 8 LT1

Trả lời câu hỏi Luyện tập 1 trang 8 SGK Hóa 12 Cánh diều

Cho các chất mạch không phân nhánh có công thức sau: C₄H₉OH, C₃H₇COOH, CH₃COOC₂H₅. Hãy sắp xếp các chất trên theo chiều tăng dần nhiệt độ sôi. Giải thích

Phương pháp giải:

Dựa vào liên kết hydrogen trong phân tử

Lời giải chi tiết:

CH₃COOC₂H₅ < C₄H₉OH < C₃H₇COOH. Vì CH₃COOC₂H₅ không có liên kết hydrogen, alcohol có liên kết hydrogen yếu hơn acid

CH tr 8 LT2

Trả lời câu hỏi Luyện tập 2 trang 8 SGK Hóa 12 Cánh diều

Cho các ester có công thức như sau:

C₂H₅COOCH₃ (1)

CH₃CH₂CH₂COOC₂H₅ (2)

CH₃COOCH₃ (3)

C₂H₅COOC₂H₅ (4)

Sắp xếp các ester trên theo thứ tự tăng dần độ tan trong nước. Giải thích

Phương pháp giải:

Các ester có phân tử khối thấp tan được một phần trong nước, ngoài ra các ester khác đều khó hoặc ít tan trong nước

Lời giải chi tiết:

(2) < (4) < (1) < (3). Vì phân tử khối càng lớn khả năng tan trong nước càng thấp

CH tr 8 LT3

Trả lời câu hỏi Luyện tập 3 trang 8 SGK Hóa 12 Cánh diều

Viết phương trình hóa học của các phản ứng xảy ra khi thủy phân ethyl formate trong môi trường acid và môi trường kiềm. So sánh thành phần hỗn hợp sản phẩm của các phản ứng.

Phương pháp giải:

Ester có phản ứng thủy phân trong môi trường acid tạo carboxylic acid và alcohol ban đầu

Ester có phản ứng thủy phân trong môi trường kiềm thường tạo muối của sodium và alcohol hoặc các sản phẩm khác tùy thuộc vào cấu tạo của ester

Lời giải chi tiết:

Ethyl formate có CTCT: HCOOC₂H₅

PTHH: 

\(HCOO{C_2}{H_5} + NaOH \to HCOONa + {C_2}{H_5}OH\)

Thành phần của hỗn hợp sản phẩm khi thủy phân ethyl formate trong môi trường acid gồm: ethyl alcohol và formic acid

Thành phần của hỗn hợp sản phẩm khi thủy phân ethyl formate trong môi trường kiềm: sodium formate và ethyl alcohol

CH tr 9 CH

Trả lời câu hỏi trang 9 SGK Hóa 12 Cánh diều

Ester có những ứng dụng gì trong đời sống và sản xuất?

Phương pháp giải:

Dựa vào ứng dụng của ester

Lời giải chi tiết:

Ester được sử dụng làm dung môi, làm nguyên liệu tổng hợp nhiều polymer sử dụng trong công nghiệp, làm chất tạo hương trong công nghiệp thực phẩm và mĩ phẩm

CH tr 9 LT

Trả lời câu hỏi Luyện tập trang 9 SGK Hóa 12 Cánh diều

Ethyl propionate có mùi dứa chín. Viết phương trình hóa học của phản ứng điều chế ester này từ alcohol và carboxylic acid tương ứng. Đề xuất biện pháp để nâng cao hiệu suất của phản ứng điều chế ester trên.

Phương pháp giải:

Dựa vào phương pháp điều chế ester

Lời giải chi tiết:

Dựa vào phương pháp điều chế ester

Phản ứng điều chế: 

Biện pháp để nâng cao hiệu quả: sử dụng xúc tác H₂SO₄ đặc và nhiệt độ hoặc tăng nồng độ các chất tham gia

CH tr 10 CH1

Trả lời câu hỏi 1 trang 10 SGK Hóa 12 Cánh diều

Acetic acid có thuộc loại acid béo hay không? Hợp chất (CH₃COO)₃C₃H₅ có thuộc loại chất béo không?

Phương pháp giải:

Dựa vào số nguyên tử C trong phân tử acetic acid

Lời giải chi tiết:

Acetic acid không thuộc loại acid béo vì số nguyên tử carbon nhỏ, thường acid béo có từ 12 đến 24 nguyên tử C

(CH₃COO)₃C₃H₅ không thuộc loại chất béo vì số nguyên tử trong gốc acid không nằm trong khoảng của acid béo.

CH tr 10 CH2

Trả lời câu hỏi 2 trang 10 SGK Hóa 12 Cánh diều

Hãy cho biết sự khác nhau về đặc điểm cấu tạo của triglyceride chủ yếu có trong mỡ động vật và dầu thực vật.

Phương pháp giải:

Một số triglyceride có trong mỡ động vật và dầu thực vật: stearic acid, palmitic acid, oleic acid, linloeic acid

Lời giải chi tiết:

Đặc điểm cấu tạo: được tạo thành từ acid béo no và acid béo không no (có 1 hoặc 2 liên kết pi trong mạch carbon gốc acid)

CH tr 11 LT1

Trả lời câu hỏi Luyện tập 1 trang 11 SGK Hóa 12 Cánh diều

Khi cho dầu, mỡ vào nước sẽ có hiện tượng gì xảy ra? Giải thích.

Phương pháp giải:

Dựa vào tính chất vật lí của chất béo

Lời giải chi tiết:

Khi cho dầu, mỡ vào nước sẽ không tan trong nước, và nổi trên mặt nước. Vì dầu, mỡ không có liên kết hydrogen nên không tan trong nước, khối lượng riêng nhỏ hơn nước nên nổi trên mặt nước.

CH tr 11 LT2

Trả lời câu hỏi Luyện tập 2 trang 11 SGK Hóa 12 Cánh diều

Viết phương trình hóa học của phản ứng thủy phân tristearin trong môi trường acid và môi trường kiềm.

Phương pháp giải:

Dựa vào tính chất hóa học của chất béo

Lời giải chi tiết:

Tristearin có CTPT: (C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅

CH tr 11 CH1

Trả lời câu hỏi 1 trang 11 SGK Hóa 12 Cánh diều

Vì sao phản ứng hydrogen hóa lại chuyển hóa được các chất béo lỏng thành chất béo rắn.

Phương pháp giải:

Chất béo không no ở dạng lỏng, chất béo no ở dạng rắn

Lời giải chi tiết:

Trong gốc acid béo không no có phản ứng cộng với hydrogen để thành gốc acid no, nên các chất béo lỏng được chuyển hóa thành chất béo rắn.

CH tr 11 CH2

Trả lời câu hỏi 2 trang 11 SGK Hóa 12 Cánh diều

Nêu các ứng dụng của chất béo.

Phương pháp giải:

Dựa vào ứng dụng của chất béo

Lời giải chi tiết:

Chất béo cung cấp năng lượng cho cơ thể. Trong công nghiệp, chất béo được dùng để điều chế xà phòng và glycerol, chế biến thực phẩm.

CH tr 12 VD1

Trả lời câu hỏi Vận dụng 1 trang 12 SGK Hóa 12 Cánh diều

Cho biết vai trò của acid béo omega – 3 và omega – 6 đối với cơ thể người. Tìm hiểu và cho biết làm thế nào để bổ sung các loại omega – 3 và omega – 6 cho cơ thể.

Phương pháp giải:

Dựa vào ứng dụng của acid béo.

Lời giải chi tiết:

Bên cạnh đó, chúng còn có nhiều lợi ích khác cho sức khỏe như: tăng cường tim mạch, giảm cân, chống viêm nhiễm,…

Omega 6 là một loại chất béo không bão hòa có nhiều lợi ích cho sức khỏe, đặc biệt là trong việc điều trị các bệnh mãn tính.

Có thể sử dụng các thực phẩm để bổ sung omega-3, 6 như cá hồi, dầu thực vật, các loại hạt hoặc có thể uống các viên nén chứa omega-3,6.

CH tr 12 VD2

Trả lời câu hỏi Vận dụng 2 trang 12 SGK Hóa 12 Cánh diều

Tìm hiểu về DHA và cho biết vì sao DHA thường được bổ sung vào sữa bột dành cho trẻ em.

Phương pháp giải:

Dựa vào các kiến thức tìm hiểu trên internet

Lời giải chi tiết:

DHA là viết tắt của từ Docosa Hexaenoic Acid, là một loại acid béo không no cần thiết thuộc nhóm acid béo Omega 3, ngoài ra thuộc nhóm này còn có các tiền tố DHA, đó là Acid béo alpha-linolenic. DHA thuộc loại acid béo không no cần thiết mà cơ thể không tự tổng hợp được nên phải đưa vào từ nguồn thực phẩm.

DHA có vai trò trong quá trình hình thành và phát triển não bộ cho trẻ em nên được sử dụng bổ sung trong các loại sữa.

Lý thuyết

>> Xem chi tiết: Lý thuyết Ester - Lipid - Hóa 12 Cánh diều

CH tr 13 BT1

Trả lời câu hỏi Bài tập 1 trang 13 SGK Hóa 12 Cánh diều

Hợp chất dưới đây thuộc loại ester?

A. HOCH₂CH₂CHO                                                    B. CH₃CH₂CH₂COOH

C. HOCH₂COCH₃                                                       D. CH₃CH₂COOCH₃

Phương pháp giải:

Ester có nhóm chức – COO – trong phân tử

Lời giải chi tiết:

CH₃CH₂COOCH₃ thuộc loại ester.

CH tr 13 BT2

Trả lời câu hỏi Bài tập 2 trang 13 SGK Hóa 12 Cánh diều

Cho salicylic acid (hay 2 – hydroxybenzoic acid) phản ứng với methyl alcohol có mặt sulfuric acid làm xúc tác, thu được methyl salicylate (C8H8O3) dùng làm chất giảm đau (có trong miếng dán giảm đau khi vận động hoặc chơi thể thao). Viết phương trình hóa học của phản ứng trên.

Phương pháp giải:

Dựa vào tính chất hóa học của ester

Lời giải chi tiết:

CH tr 13 BT3

Trả lời câu hỏi Bài tập 3 trang 13 SGK Hóa 12 Cánh diều

Cho một loại chất béo có công thức cấu tạo sau:

Viết phương trình hóa học của phản ứng giữa chất béo trên với hydrogen dư (xt, t, p) và với dung dịch potassium hydroxide.

Phương pháp giải:

Dựa vào tính chất hóa học của chất béo.

Lời giải chi tiết: