Soạn bài Phương pháp thuyết minh - Ngắn gọn nhất - Ngữ văn 8

Phần I

TÌM HIỂU CÁC PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH

1. Quan sát, học tập, tích lũy tri thức để làm bài văn thuyết minh

a)

- Cây dừa Bình Định sử dụng loại tri thức khoa học địa lí.

- Tại sao lá cây có màu xanh lục sử dụng loại tri thức khoa học thực vật. Huế sử dụng loại tri thức khoa học văn hóa.

- Khởi nghĩa Nông Văn Vân sử dụng loại tri thức khoa học lịch sử.

- Con giun đất sử dụng loại tri thức khoa học sinh vật.

b) Để có được những tri thức đó chúng ta phải quan sát, học tập, tích lũy kiến thức.

   + Quan sát không đơn thuần là nhìn mà chọn những đặc điểm tiêu biểu của sự vật (đặc điểm có tính ý nghĩa về nội dung và hình thức). Biết cách phân tích đặc điểm của sự vật đó.

   + Vai trò của quan sát, học tập, tích lũy là để làm cơ sở, tiền đề cho việc làm bài văn thuyết minh. Có kiến thức thực tế thì bài viết mới trở nên thuyết phục, hấp dẫn.

c) Bằng tưởng tượng, suy luận không thể có tri thức để làm bài văn thuyết minh.

2. Phương pháp thuyết minh

a. Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích

Các câu trên đều có từ "là" - từ biểu thị nhận định mang tính định nghĩa, giải thích.

- Phần vị ngữ sau từ "là" thường nêu những kiến thức khái quát về bản chất, đặc trưng, tính chất của đối tượng đứng trước từ "là". Trong văn bản thuyết minh, những loại câu văn định nghĩa, giải thích này đóng vai trò nêu vấn đề, đưa ra nội dung cần thuyết minh.

b. Phương pháp liệt kê

   Gợi ý: Người viết đã sử dụng phương pháp liệt kê để kể ra lần lượt các biểu hiện của đối tượng theo trật tự từ lớn đến nhỏ (hoặc ngược lại), giúp người đọc nắm được đặc điểm, tính chất của sự vật, hiện tượng một cách cụ thể, sáng rõ.

c. Phương pháp nêu ví dụ

Gợi ý: Việc nêu ra ví dụ cụ thể về thái độ nghiêm khắc với những người hút thuốc lá nơi công cộng có tác dụng thuyết phục về ý thức giữ gìn sức khoẻ cộng đồng, đồng thời nhấn mạnh và kêu gọi mọi người nhìn nhận vấn đề thuốc lá một cách nghiêm túc.

d. Phương pháp dùng số liệu

Gợi ý: Các số liệu có ý nghĩa thuyết minh cho tầm quan trọng của thực vật nói chung, cỏ nói riêng một cách cụ thể, chân xác. Trong văn bản thuyết minh, nhất đối với lĩnh vực khoa học tự nhiên, các số liệu là cơ sở quan trọng để người viết thuyết minh về một vấn đề gì đó. Số liệu sử dụng trong văn bản thuyết minh phải có độ tin cậy cao, được chứng thực bằng phương pháp khoa học.

e. Phương pháp so sánh

Thuyết minh về độ rộng lớn của biển Thái Bình Dương, người viết đã tiến hành so sánh với các đại dương khác để giúp người đọc có được ấn tượng cụ thể về diện tích của nó. Phép so sánh có tác dụng làm nổi bật, cụ thể hoá đối tượng cần thuyết minh.

g. Phương pháp phân loại, phân tích

- Người ta áp dụng phương pháp này đối vớ sự vật đa dạng, nhiều cá thể để phân loại, trình bày rõ ràng.

- Để trình bày các đặc điểm của thành phố Huế, người ta phải dùng phương pháp nhân loại, phân tích:

    + Trung tâm văn hóa, nghệ thuật.

    + Thiên nhiên Huế rất đẹp.

    + Các kiến trúc của Huế rất nổi tiếng.

    + Món ăn của Huế rất phong phú, đa dạng.

    + Huế đấu tranh kiên cường.

    + Huế đẹp và thơ đã đi vào lịch sử của những thành phố anh hùng

Phần II

LUYỆN TẬP

Câu 1

Trả lời câu 1 (trang 128 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1):

- Kiến thức y học:

   + Khói thuốc chưa nhiều chất độc.

   + Vòm họng, phế quản, nang phổi bị chất hắc ín trong khói thuốc làm tê liệt.

   + Khói thuốc gây ho hen viêm phế quản.

   + Trong khói thuốc lá có chất đi-o-xin… giảm sút sức khỏe con người.

   + Khói thuốc ung thư vòm họng, ung thư phổi.

   + Chất ni-co-tin trong thuốc lá làm huyết áp tăng cao, tắc động mạch, nhồi máu cơ tim.

- Kiến thức xã hội:

   + Bệnh viêm phế quản… hại sức khỏe cộng đồng.

   + Hút thuốc lá nơi công cộng… sinh con suy yếu

   + Từ điếu thuốc sang cốc bia rồi đến ma túy… từ điếu thuốc.

⟶ Những hiểu biết trên được trình bày chứng tỏ tác giả là người có tầm am hiểu sâu sắc về khoa học, có trình độ chuyên môn và có ý thức trách nhiệm với xã hội.

Câu 2

Trả lời câu 2 (trang 128 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1):

- Phương pháp so sánh đối chiếu: so sánh tác hại khôn lường của việc hút thuốc với uống rượu (Hẳn rằng người hút thuốc… người uống rượu)

- Phương pháp phân tích, giải thích: Phân tích các chất độc hại có trong thuốc lá ảnh hưởng tới sức khỏe con người (trong khói thuốc có… sút kém)

- Phương pháp nêu ví dụ, số liệu: ngày nay đi các nước phát triển… người vi phạm.

Câu 3

Trả lời câu 3 (trang 129 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1):

- Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích: Ngã Ba Đồng Lộc là giao điểm…

- Phương pháp liệt kê: Liệt kê số tuổi đời của 10 cô gái và liệt kê số lượng những trận bom hằng ngày, nhiệm vụ của 10 cô gái lấp bom, số lần bị vùi lấp.

Câu 4

Trả lời câu 4 (trang 129 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1):

Cách phân loại đó hợp lí vì ba loại đó không trùng lặp, không có trường hợp học sinh vừa ở loại này vừa ở loại khác.

HocTot.Nam.Name.Vn