Lý thuyết về nước biển và đại dương

Bài 12. Nước biển và đại dương

1. Tính chất của nước biển và đại dương

a. Độ muối

- Trong nước biển có nhiều chất hòa tan, nhất là muối khoảng. Độ muối trung bình của nước biển là 35‰. 

- Độ muối có sự khác nhau do phụ thuộc vào lượng bốc hơi, lượng mưa, lượng nước sông đổ vào.

- Độ muối có sự thay đổi theo vĩ độ và độ sâu.

b. Nhiệt độ

-  Chế độ nhiệt của nước biển điều hòa hơn chế độ nhiệt của không khí.

- Nhiệt độ trung bình bề mặt toàn bộ đại dương là 17oC.

- Nhiệt độ nước biển thay đổi theo mùa trong năm, mùa hạ cao hơn mùa đông.

- Nhiệt độ nước biển giảm dần từ xích đạo về hai cực.

2. Sóng, thủy triều và dòng biển

a. Sóng biển

- Sóng  biển là sự dao động của nước biển theo chiều thẳng đứng.

- Sóng phát sinh chủ yếu là do gió. Gió càng mạnh, sóng càng lớn.

- Sóng còn hình thành do các hoạt động động đất, núi lửa dưới đáy biển, tạo nên những cơn sóng dài đặc biệt lan truyền theo phương ngang, tốc độ và độ cao lớn gọi là sóng thần. Đây là thiên tai có có độ tàn phá lớn.

b. Thủy triều

- Thủy triều là hiện tượng mực nước biển dâng cao và hạ thấp theo quy luật hàng ngày.

- Nguyên nhân: lực hấp dẫn của Mặt Trăng, Mặt Trời cùng với lực li tâm của Trái Đất.

- Thủy triều lên, xuống với biên độ thay đổi theo không gian và thời gian. Trong mỗi tháng âm lịch, khi Mặt Trời, Mặt Trăng, Trái Đất thẳng hàng, biên độ nước dâng lớn gọi là triều cường. Khi ba thiên thể nằm trên 2  đường vuông góc, biên độ nước dâng nhỏ gọi là triều kém.

- Thủy triều còn chịu ảnh hưởng bởi khí áp, hình dạng bờ biển,...

c. Dòng biển

-  Dòng biển là các dòng nước chảy trong biển và đại dương. 

- Nguyên nhân sinh ra dòng biển: các loại gió thường xuyên, sự chênh lệch nhiệt độ, độ muối,...giữa các vùng biển khác nhau.

- Có hai loại dòng biển: dòng biển nóng và dòng biển lạnh. 

- Dòng biển nóng xuất phát từ vùng vĩ độ thấp chảy về vùng vĩ độ cao, dòng biển lạnh thì ngược lại.

- Ở vùng gió mùa hoạt động thường xuyên, xuất hiện các dòng biển thay đổi tính chất và đổi chiều theo mùa.

3. Vai trò của biển và đại dương đối với sự phát triển kinh tế - xã hội

- Cung cấp tài nguyên quý giá: tài nguyên sinh vật, tài nguyên khoáng sản, năng lượng sóng, thủy triều,...

- Là môi trường cho các hoạt động kinh tế - xã hội: đánh bắt, nuôi trồng thủy sản, giao thông vận tải biển,...

- Biển và đại dương góp phần điều hòa khí hậu, đảm bảo sự đa dạng sinh học,...

Tuy nhiên, tài nguyên biển có hạn và dễ bị tổn thương, vì vậy chúng ta cần khai thác biển và đại dương một cách hợp lí, bền vững.