A. Hoạt động cơ bản - Bài 26A: Nhớ ơn thầy cô

Câu 1

Quan sát bức tranh sau và trả lời câu hỏi:

Người trong tranh là ai và họ đang làm gì?

Phương pháp giải:

Em quan sát tranh xem có những ai xuất hiện, nhìn hành động rồi cho biết họ đang làm gì?

Lời giải chi tiết:

Tranh vẽ lại cảnh vào ngày mừng thọ của cụ giáo Chu Văn An, cụ Chu đã dẫn các học trò của mình tới bái lạy người thầy đã dạy cụ từ thuở vỡ lòng.

Câu 2

Nghe thầy cô (hoặc bạn) đọc bài sau:

Nghĩa thầy trò

      Từ sáng sớm, các môn sinh đã tề tựu trước sân nhà cụ giáo Chu để mừng thọ thầy. Cụ giáo đội khăn ngay ngắn, mặc áo dài thâm ngồi trên sập. Mấy học trò cũ từ xa về dâng biếu thầy những cuốn sách quý. Cụ giáo hỏi thăm công việc của từng người, bảo ban các học trò nhỏ, rồi nói:

   - Thầy cảm ơn các anh. Bây giờ, nhân có đông đủ môn sinh, thầy muốn mời tất cả các anh theo thầy tới thăm một người mà thầy mang ơn rất nặng.

    Các môn sinh đồng thanh dạ ran. Thế là cụ giáo Chu đi trước, học trò theo sau. Các anh có tuổi đi sau thầy, người ít tuổi hơn nhường bước, cuối cùng là mấy chú tóc để trái đào. Cụ giáo Chu dẫn học trò đi về cuối làng, sang tận thôn Đoài, đến một ngôi nhà tranh đơn sơ mà sáng sủa, ấm cúng. Ở hiên trước, một cụ già trên tám mươi tuổi râu tóc bạc phơ đang ngồi sưởi nắng. Cụ giáo Chu bước vào sân, chắp tay cung kính vái và nói ta:

- Lạy thầy! Hôm nay con đem tất cả môn sinh đến tạ ơn thầy.

     Cụ già tóc bạc ngước lên, nghiêng đầu nghe. Cụ đã nặng tai. Thầy giáo Chu lại nói to câu nói vừa rồi một lần nữa. Thì ra đây là cụ đồ xưa kia đã dạy vỡ lòng cho thầy.

      Tiếp sau cụ giáo Chu, các môn sinh của cụ lần lượt theo lứa tuổi vái tạ cụ đồ già. Ngày mừng thọ thầy Chu năm ấy, họ được thêm một bài học thấm thía về nghĩa thầy trò.

(Theo Hà Ân)

Câu 3

Thay nhau đọc từ ngữ và lời giải nghĩa

- Cụ giáo Chu: tức Chu Văn An (1292 – 1370), một nhà giáo nổi tiếng đời Trần

- Môn sinh: học trò của cùng một thầy giáo

- Áo dài thâm: áo dài màu đen

- Sập: giường gỗ, mặt liền với chân, xung quanh có diềm

- Vái: Chắp tay giơ lên hạ xuống, đồng thời cúi đầu, để tỏ lòng cung kính

- Tạ: cảm ơn hoặc xin lỗi một cách kính cẩn

- Cụ đồ: Người dạy chữ Nho thờ trước

- Vỡ lòng: Bắt đầu học (chữ)

Câu 4

Cùng luyện đọc

Mỗi em đọc một phần, tiếp nối đến hết bài.

Câu 5

Thảo luận, trả lời câu hỏi

1) Các môn sinh của cụ giáo Chu đến nhà thầy giáo để làm gì?

2) Tìm những chi tiết cho thấy:

- Các học trò rất tôn kính cụ giáo Chu.

- Cụ giáo Chu tôn kính thầy giáo cũ của mình

3) Những thành ngữ, tục ngữ nào dưới đây nói lên bài học mà các môn sinh nhận được trong ngày mừng thọ cụ giáo Chu?

a. Tiên học lễ, hậu học văn

b. Uống nước nhớ nguồn

c. Tôn sư trọng đạo

d. Nhất tự vi sư, bán tự vi sư (Một chữ cũng là thầy, nửa chữ cũng là thầy)

Phương pháp giải:

1) Em đọc phần thứ 1 của bài văn.

2) Em đọc kĩ những chi tiết trong bài

3) Em giải thích nghĩa của câu tục ngữ rồi lựa chọn.

Lời giải chi tiết:

1) Các môn sinh của cụ giáo Chu đến nhà thầy từ sáng sớm để mừng thọ thầy, đồng thời từ hành động mừng thọ này ta cũng thấy được các học trò rất yêu quý và kính trọng thầy – người đã dìu dắt, dạy dỗ họ trưởng thành.

2) * Những chi tiết cho thấy học trò rất tôn kính cụ giáo Chu đó là:

- Ngay từ sáng sớm, các môn sinh đã tề tựu trước nhà thầy giáo Chu để mừng thọ thầy

- Họ dâng biếu thầy những cuốn sách quý

- Khi nghe thầy bảo cùng với thầy tới thăm một người mà thầy mang ơn rất nặng thì tất cả đều đồng thanh dạ ran

- Họ kính cẩn đi theo thầy theo thứ tự trước sau

* Những chi tiết trong bài biểu hiện tình cảm tôn tính của cụ giáo Chu đối với thầy giáo đã dạy mình từ thuở nhỏ:

- Dù đã nhiều năm nhưng thầy vẫn luôn coi người thầy đã dạy mình từ thuở nhỏ là người mà mình mang ơn rất nặng.

- Vào ngày mừng thọ của mình khi các môn sinh đã tề tựu bên mình điều mà cụ muốn làm nhất lại là cùng các môn sinh đến thăm thầy giáo cũ của mình

- Thầy chắp tay cung kính vái cụ đồ

- Thầy cung kính thưa với cụ “Lạy thầy! Hôm nay con đem tất cả môn sinh đến tạ ơn thầy”

- Cụ đồ nặng tai nghe không  rõ thầy giáo Chu không ngại cung kính thưa với cụ lần nữa

3) Những thành ngữ, tục ngữ nói lên bài học mà các môn sinh nhận trong ngày mừng thọ cụ giáo Chu đó là:

- Uống nước nhớ nguồn

- Tôn sư trọng đạo

- Nhất tự vi sư, bán tự vi sư (Một chữ cũng là thầy, nửa chữ cũng là thầy