Công xã Pa-ri 1871

a) Nguyên nhân

- Mâu thuẫn của xã hội tư bản ngày càng sâu sắc, tạo điều kiện cho công nhân đấu tranh do:

+ Sản xuất công nghiệp tăng nhanh, đội ngũ công nhân ngày càng đông và tập trung hơn.

+ Cường độ làm việc của công nhân 13-14 giờ/ngày, cuộc sống khó khăn do hậu quả của cuộc khủng hoảng kinh tế (1860 - 1867).

- Cuộc chiến tranh Pháp - Phổ (19-7-1870), với sự thất bại của Pháp làm cho nhân dân căm ghét chế độ thống trị dẫn đến cuộc khởi nghĩa (4 - 9 - 1870) lật đổ đế chế II, đòi thiết lập chế độ cộng hòa và tổ chức kháng chiến chống quân Phổ.

b) Diễn biến

- Khi quân Phổ tiến vào Pa-ri, "Chính phủ vệ quốc" đã trở thành chính phủ phản quốc, mở cửa cho quân Đức tiến vào nước Pháp. Trong khi đó, nhân dân Pa-ri tổ chức thành các đơn vị Quốc dân quân, tự vũ trang và xây dựng phòng tuyến bảo vệ thủ đô.

- Khoảng 3 giờ sáng ngày 18 - 3 - 1871, Chính phủ Vệ quốc cho quân đánh chiếm đồi Mông-mác nơi tập trung đại bác của quân quốc dân. Quần chúng nhân dân đã kịp thời kéo đến hỗ trợ, bao vây quân chính phủ.

- Ngày 18 - 3 - 1871, Quốc dân quân chiếm các cơ quan chính phủ và công sở, làm chủ thành phố, thành lập công xã. Lần đầu tiên trên thế giới chính phủ thuộc về giai cấp vô sản.

- Toán quân chính phủ chạy về Véc-xai, chính quyền giai cấp tư sản bị lật đổ.

* Những việc làm của công xã:

- Quân đội cảnh sát cũ bị giải tán, thay vào đó là các lực lượng vũ trang nhân dân.

- Nhà thờ tách khỏi trường học.

- Công xã còn thi hành nhiều chính sách tiến bộ khác:

+ Công nhân được làm chủ những xí nghiệp có chủ bỏ trốn.

+ Kiểm soát chế độ tiền lương, giảm lao động ban đêm, cấm cúp phạt công nhân.

+ Đề ra chủ trương giáo dục bắt buộc và không mất tiền cho toàn dân.

+ Cải thiện điều kiện làm việc cho nữ công nhân.